TAHKİKİ VE TAKLİDİ İMAN PERSPEKTİFİNDE MÜ’MİN KİŞİLİK

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 16, 48 - 70, 15.06.2022

Süleyman Yavuzer

https://doi.org/10.54893/vanid.1103529

Öz

İman kavramı e-m-n kökünden gelen inanmak, güvenmek,bağlanmak, boyun eğmek, itaat ve takip etmek vb anlamlara gelen bir kelimedir. Arap dili grameri ve semantiği içerisinde farklı bağlaç/harflerle kullanılan ve birlikte kullanıldığı bağlaca/harfe göre farklı anlamlar kazanan, ayrıca çıkış noktalarına ve yaklaşım biçimlerine bağlı olarak farklılık ve çeşitlilik arz eden , anlam daralmaları ve genişlemeleri yanında özel alan kullanımları da bulunan bir kavramdır.

Tahkiki iman, vahiyle bildirilen ve Allah Resulü’nün tebliğ ettiği bütün emir/nehiyler hususunda kalbi itmi’nan sağlayan, güven telkin eden, kesin itimat veren , huzura, sükûna kavuşturacak derecede emin kılan, akıl ve nakil ekseninde kabul edilmesini temin eden bir anlam içerir. Buna mukabil taklidi iman ise, delil arama, sorgulama ve araştırma ihtiyacı hissetmeden bir başkasının telkini ve sözüyle amel etmeyi, inanıp güvenmeyi, itimat edip peşinden gitmeyi ifade eder.
Bu iki kavram, kişilerin iç dünyalarına bağlı olarak inanılan şeye bağlılığın çeşidini, derece ve şiddetini de ortaya koymaktadır. Bu bağlamda kişilerin sığ bağlarla ve üstünkörü iman etmesini ifade eden taklidi iman, kişileri etkilemede ve hayata anlam katmada daha az bir tesire sahipken, buna mukabil sorgulanmış, merak edilip araştırılmış, delil ve bilgi bağlamında oturtulmuş ve içselleştirilmiş inanç olan tahkiki iman, kişilerin hal ve hareketlerine yön vermekte, daha etkin olmakta, hayat içindeki anlam arayışlarını karşılamakta , kişiyi daha emin, mutmain ve huzurlu bir birey seviyesine çıkarabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İman, Tahkik, Taklid

BELIEVER PERSONALITY IN THE PERSPECTIVE OF VERIFICATION AND IMITATION

Öz

The concept of faith is a word that comes from the root e-m-n, meaning to believe, to trust, to be attached, to obey, to obey and to follow. It is a concept that is used with different conjunctions/letters in Arabic language grammar and semantics and gains different meanings according to the conjunction/letter used together, also differs and diversifies depending on the starting points and approaches, and has special field uses as well as meaning contractions and expansions.

Investigative faith includes a meaning that provides the heart with a boost in regard to all the orders/reverses conveyed by the Messenger of Allah, inspires confidence, gives certainty, makes it safe enough to bring peace and tranquility, and ensures that it is accepted on the axis of reason and transmission. . On the other hand, imitation faith means acting on the suggestion and word of another, believing and trusting, trusting and following without feeling the need to search for evidence, question and research.
These two concepts also reveal the type, degree and severity of commitment to what is believed, depending on the inner world of people. In this context, imitative faith, which expresses people's shallow ties and superficial faith, has less effect on influencing people and adding meaning to life, whereas, on the other hand, intangible faith, which is questioned, wondered and researched, established and internalized in the context of evidence and knowledge, affects the states and actions of people. It gives direction, becomes more effective, meets the search for meaning in life, and raises the person to the level of a more confident, happy and peaceful individual.

Anahtar Kelimeler

faith, verification, mitation

Kaynakça

• Âmidî, Seyfuddîn, Ebkaru‘l-Efkâr fî Usûli‘d-Din, (nşr. Ahmed Muhammed Mehdî), Kahire 2002.
• Bağdadi, Ebû Mansur Abdulkahir b. et-Temimi. (1991), el-Fark Beyne’l-Fırak, (çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Bâkıllânî, Kadi Ebûbekir Muhammed b. Tayyib, et-Temhîd, (nşr. İmaduddin Ahmed Haydar), Beyrut 1987.
• Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sihah, Dâru‘l-İlm, Beyrut 1979, V/2071;
• Ebu Hanife, Numan b. Sabit. (1981).el-Fıkhu’l-Ekber, (Çev.)Mustafa Öz, İstanbul.
• Cürcani, Seyyid Şerif. Kitâbü’t-Ta’rifat, (thk. AbdülmuînHunefi), Dâru’r-Reşâd, Kahire(1991).
• Cüveynî, Abdülmelik b. Abdullah b. Yûsuf b. Muhammed İmâmu’l-Harameyn, eş-Şâmil fî-Usûli’d-Din, İskenderiye 1969.
• Ebü’l-Hasen Kadı’l-Kudât Abdülcebbâr b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî, Şerhu’l-Usûli’l Hamse, MektebetuVehbe, Kahire 1996.
• Emin, Ahmet, Fecru’l-İslâm, Dâru’l-Kelimât, Kâhire.
• Eş’arî, Ebu‘l-Hasan, Makâlâtu‘l-İslâmiyyîn, (nşr. Helmut Ritter), Wiesbaden, 1980.
• Fazlur Rahman, İslâm, (çev.: Mehmet Dağ-Mehmet Aydın), Selçuk Yay., İst.
• Fîrûzâbâdî,Mecduddin Muhammed b. Ya‘kûb, Kâmûsu‘l-Muhît, Beyrut 1987.
• Gazalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammel el-Gazali el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, ( nşr. İbrahim agah Çubukçu-Hüseyin Atay) Ankara 1962
• Faysalü’t-Tefrika Beyne’l-İslam ve’z-Zendeka, (thk. Riyad Mustafa Abdullah), Daru’l-Hikme, Beyrut 1986.
• Hüsameddin Erdem, Bazı Sistematik Felsefe Meseleleri, Selçuk Ünv. Konya.
• Israela Silberman, Dinî Şiddet Terörizm ve Barış, (çev.: Halil Aydınalp, Habibe Gülsüm Müftüler), Phoenix, Ankara 2013.
• İbnHazm, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, (thk. A. M. Şakir), Matbaatu‘s -Saade, Kahire1347.
• İbnManzûr, Lisânu‘l-Arab, Beyrut 1970, I/107.
• İbnTeymiye, İman Üzerine, (çev. Salih Uçan) Pınar yayınları, İstanbul 1985.
• Mâtürîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Mahmûd, Te‘vilâtu Ehli‘s-Sünne, (nşr. İbrahim Avadayn), Kahire 1971.
• Michael, Utsch, Pozitif Psikolojiden Güdüler, (çev.: Abdülkerim Bahadır) SÜİF Dergisi, ss. 25 Bahar, Konya 2008.
• Nesefî, Ebu‘l-Mu‘în Meymûn b. Muhammed, Tabsiratu‘l-Edille fî Usûli‘d-Din, (neşr. Claude Seleme), Dımeşk 1990.
• Selçuk Budak, Psikoloji Sözlüğü, Bilim sanat Yay., Ankara 2009.
• Sigmund Freud, “Bir Yanılsamanın Geleceği”, içinde Uygarlık, Din ve Toplum, (çev. Selçuk Budak), Öteki Yayınevi, Ankara1999.
• Sönmez, Vecihi, “İslam Düşüncesinde Bilgi-İman İlişkisi”, Dinbilimleri AkademikAraştırmaDergisi, V, Sayı: 1, 2005.
• Taftazanî, Sa’duddin Mesut b. Ömer, Şerhu’l-Akaid, (trc.Süleyman Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul 1999.
• Tevfik Yücedoğru, “Mukallidin İmanı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14:1 (2005), s.23.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer b. Muhammed, el-Minhac fi usuli’d-Din (nşr.U.Murat Kılavuz, A.İskender Sarıca) Klasik Yayınları, İstanbul 2021