Tekâsür Sûresi Üzerine Bazı Mülahazalar

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 17, 69 - 92, 31.12.2022

Metin Çetin

https://doi.org/10.54893/vanid.1178296

Cited By: 1

Öz

Tekâsür sûresi, erken dönem Mekkî sûrelerden olup adını çokluk tutkusu anlamına gelen kelimeden almakta ve 8 âyetten oluşmaktadır. Sûrenin, sayısal ve ticari gücü kullanarak üstünlüklerini belirtmek için gayret gösteren Mekke’deki iki kabile, Ensâr’dan iki kabile veya Yahudiler hakkında indiğine dair rivayetler bulunmaktadır.
Çalışma yapılırken sûrede anahtar kavram görevi gören kelimeler, yetkin sözlüklerden taranmış ve olası anlamlar ortaya çıkarılmıştır. Daha sonra ise sûrenin temel konuları tespit edilmiş, bu konular tefsir kültürü bağlamında, günümüz dünyası ile ilişkilendirilerek işlenmiştir.
Tekâsür çeşitleri, doğru bilginin kaynakları, kabir azabı ve nimetlerden hesaba çekilme konularının sûrede tartışıldığı görülmektedir. Kur’ân’ın genel olarak dünya hayatının süsü veya geçimliği olarak ifade ettiği evlat, makam, mal ve servetin asıl hedef yapılmaması gerektiğine vurgu yapan sûre, insanın çokluk tutkusuna dikkat çekmektedir. Sûreye göre insanın sayısal ve ekonomik çokluk tutkusu onu asıl görevinden uzaklaştırmış ve sonunda helak olmasına sebebiyet vermiştir. Bireylerin ve toplumların sayısal ve ekonomik çoğalma tutkularının birçok savaşın sebebi olduğu düşünüldüğünde bu uyarı ve neticenin ne kadar yerinde olduğu görülmüş olmaktadır. Sûre, verilen güçlü mesajın kavranılması için kesin ve doğru bilginin kaynaklarından kabul edilen “ilme’l-yakin” ve “ayne’l-yakin” derecelerini kullanmaktadır. Sûrede müfessirlerin üzerinde durduğu bir konu ise kabir azabına delalet ettiği belirtilen 3. âyetteki “Hayır; ileride bileceksiniz!” ibarelerdir. Bazı müfessirler bu ifadeleri kabir azabı için bir delil kabul ederken bazıları da kabul etmemektedir.
Son olarak sûre, insanın sayısal ve ekonomik çoğaltma tutkusuna kapılmasına neden olan bütün nimetlerden sorguya çekileceğini, şu anda istifade ettiği nimetlerin, ahiret hayatında Cehenneme gitmesine sebep olacağını bildirmekte, bu husussu dikkate alarak hareket etmesini istemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tekâsür, Çokluk Tutkusu, Sayısal Çoğunluk, Ekonomik Çokluk

Teşekkür

Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Some Considerations on Sūrat al-Takāthur

Öz

The sūrat al-Takāthur is one of the early Makki surahs and takes its name from the word meaning passion for multiplicity and consists of 8 verses. There are rumors that the surah descended from two tribes in Mecca, the Ansar, or the Jews, who tried to indicate their superiority by using numerical and commercial power.
While doing the study, the words that serve as the key concept in the surah were scanned from competent dictionaries and possible meanings were revealed. Afterwards, the main subjects of the surah were determined, and these subjects were processed in the context of the culture of tafsir, associating them with today's world.
It is seen that the types of Takāthur, the sources of true knowledge, the torment in the grave and being taken into account from blessings are discussed in the Surah. The surah, which emphasizes that children, rank, property and wealth, which the Qur'an generally refers to as the ornament or livelihood of worldly life, should not be made the main target, draws attention to man's passion for multiplicity. According to the Surah, man's passion for numerical and economic multiplicity distracted him from his main task and eventually caused him to perish. Considering that the numerical and economic growth passion of individuals and societies is the cause of many wars, it is seen how appropriate this warning and result is. The surah uses the degrees of "ilme'l-yakin" and "ayne'l-yakin", which are accepted as the sources of precise and correct information, in order to comprehend the strong message given. Another issue that the commentators dwell on in the surah is “No; You will know later!” are phrases. While some commentators accept these statements as evidence for torment in the grave, others do not.
Finally, the surah states that he will be questioned about all the blessings that cause a person to fall in love with numerical and economic reproduction, and that the blessings he enjoys now will cause him to go to Hell in the hereafter, and asks him to act by taking this matter into account.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur’an, Takāthur, Plurality, Quantitative Majority, Economic Multitude

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres li-elfâẓi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l- Marife, 2012.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meʿâlimü’t-tenzîl, thk. Muhammed Abdullah en-Nemr ve Süleyman Müslim el-Harş. 8 Cilt. 4. Basım. Riyad: Dâru Tayyibe, 1997.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed b. Nasır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavkı’n-Necât, 2001.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. eṣ-Ṣıḥâḥ fi’l-luġa. thk. Ahmed Abdülğafur Atâr, 6 Cilt. 4. Basım. Beyrut: Dâru’l-İlmi lil-Melayîn, 1987.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. Kitâbü’t-Ta’rifât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• Danışman, Nafiz “Câhiliyye Kelimesinin Mânâ ve Menşe’i”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1-4 (1956), 192-197.
• Derveze, Muhammed İzzet b. Abdülhadi. et-Tefsîrü’l-ḥadîs̱. 10 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1963.
• Ebüssuûd, Muhammed b. Muhammed el-Amâdî, İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, ts.
• Elbânî, Muhammed Nâsiruddin. Daîfü Süneni’t-Tirmizî. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1991.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehẕîbü’l-luġa. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, 2001.
• Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. Kitâbü’l-ʿAyn. 8 Cilt. b.y.: Dâru Mektebeti’l-Hilâl, ts.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî. Meʿâni’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed Yusuf en-Necâtî, Muhammed Ali en-Neccâr, Abdülfettâh İsmâil eş-Şelebî. 3 Cilt. Kahire: Dârü’l-Mısriyye, ts.
• Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Ali. el-Miṣbâḥu’l-münîr fî ġarîbi’ş-şerḥi’l-kebîr li’r-Râfiʿî. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
• Gölcük, Şerafettin- Toprak, Süleyman. Kelâm Tarih-Ekoller-Problemler. Konya: Tekin Kitabevi, 2016.
• Hatîb, Abdülkerim Yunus. et-Tefsîrü’l- Ḳurʾân’i li’l- Ḳurʾân. 16 Cilt. Kahire: Dâru’l Fikri’l-Arabî, ts.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t Tunusiye, 1984.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gali, el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. thk. Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed, 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, 2001.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm, thk. Esad Muhammed et-Tayyib. 13 Cilt. Riyad: Mektebetü Nizar Mustafa, 1997.
• İbn Ebû Zemenîn, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîz. thk. Ebû Abdullah b. Hüseyin Ukkâşe, Mustafa b. Muhammed el-Kenz 5 Cilt. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîse, 2002.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî. Mu'cemü mekâyîsi’l-luga. thk. Abdüsselâm Muhammed Harun. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1979.
• İbn Kesîr, Ebü’l Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm. thk. Sami b. Muhammed Selamet, 8 Cilt. 2. Basım. Riyad: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. 3. Basım. Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr. thk. Abdürrezzak el-Mehdi, 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, 2001.
• İsfahânî, Ebü’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed Râgıb. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. thk. Safvan Adnan ed-Davûdî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1412.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Atfîş, 20 Cilt. 3. Basım. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l- Mısriyye, 1964.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kāsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Letâifu’l-İşârât. thk. İbrahim el-Busyûnî 3 Cilt. 3. Basım. Kahire: el-Hey’tü’l-Mısriyeti’l-Âmmeti li’l-Kitâbi, ts.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. thk. Mecdî Baslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Merâġî, Ahmed b. Mustafa. Tefsîrü’l-merâġî. 30 Cilt. Kahire: Matbaati Mustafa’l-Bâbi ve Evladüh, 1946.
• Mukâtil, Ebü’l-Hasen Mukâtil b. Süleyman b. Beşîr. et-Tefsîrü’l-kebîr. thk. Abdullah Mahmud Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 2003.
• Müslim, Ebü’l-Hasan Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdulbaki. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, ts.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. Abdulfettah Ebû Gudde, 9 Cilt. 2. Basım. Halep: Mektebü’l-Matbuâti’l-İslâmiyye, 1986.
• Nesefî, Ebü’l-Berakât Abdullah b. Ahmed. Medârikü’t-tenzîl ve ḥaḳāʾiḳu’t-teʾvîl. thk. Yusuf Ali Bedevi, 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer. Mefâtîḥu’l-ġayb. 30 Cilt. 3. Basım. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, 1999.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2001.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr. Tefsîrü’l-Ḳurʾân. thk. Yâsir b. İbrâhîm, Gânim b. Abbâs. 6 Cilt. Riyâd: Dârü’l-Vatan, 1997.
• Semerkandî, Ebü'l-Leys Nasr b. Muhammed. Baḥrü’l-ʿulûm. 3 Cilt. b.y.: y.y., ts.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethü’l-Kadîr. 6 Cilt. Şam: Dâru İbn Kesîr, 1993.
• Şinkītî Muhammed el-Emîn b. Muhammed. Eḍvâʾü’l-beyân fî îżâḥi’l-Ḳurʾân bi’l-Ḳurʾân. Cilt 9. Beyrut: Dâru’l Fikr, 1995.
• Tabâtabâî, Allâme es-Seyyid Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. 20 Cilt. Beyrut: Menşûratu Müesseseti’l-A’lâ li’l-Matbûat, 1997.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed Muhammed Şakir, 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2000.
• Tabersî, Emînü’l-İslâm Ebû Ali Fadl b. Hasan. Mecmaʿu’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ulûm, 2005.
• Tanç, Halil İbrahim. “Kur’ân’da “كَلَّا” Kellâ Edatı”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı/42, Aralık 2014, 31-40.
• Tantâvî, Muhammed Seyyid. et-Tefsîrü’l-vesît li’l- Ḳurʾâni’l-Kerîm. 15 Cilt. Kahire: Dâru Nehdati’l-Mısr, 1998.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Şakir, M. Fuâd Abdülbâki, İbrahim Atve, 5 Cilt. 3. Basım. Kahire: Matbaati Mustafa el- Bâbî el-Halebî, 1975.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Ayne’l-Yakīn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/269, 270. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Hakka’l-Yakīn”, ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/203, 204. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İlme’l-Yakīn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/137, 138. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed. Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-ḳāmûs. thk. Komisyon, 40 Cilt. Dâru’l-Hidâye, ts.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbüh. 5 Cilt. thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Ebü’l Kasım Mahmud b. Amr. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 4 Cilt. 3. Basım. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1986.
• Zemahşerî, Ebü’l Kasım Mahmud b. Amr. Esâsü’l-belâġa. 2 Cilt. thk Muhammed Basil, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,1998.
• Zuhaylî, Vehbe b. Mustafa. et-Tefsîrü’l-münîr fi’l-ʿaḳîdeti ve’ş-şerîʿati ve’l-menhec. 30 Cilt. 2. Basım. Şam: Dâru’l-Fikri’l-Muasır, 1997.