State Orders and Medals Awarded to Musicians in Ottoman Archive Documents

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 21, 36 - 53, 15.12.2024

İrfan Yiğit

https://doi.org/10.54893/vanid.1532059

Öz

Artists have always been appreciated for the artifacts they have produced and have been rewarded with some gifts as a result. In different periods of history, heads of the state have given awards to appreciate and reward the artifacts they have liked. These awards have been given names such as order, certificate, favor and medal The qualities of these gifts have varied according to the power of the state or the value it places on art. The Ottoman State, our field of research, has also given awards according to the situation or person the sultan appreciated. Ottoman Sultans have given state orders, medals, titles, and awards to local or foreign people for situations worthy of appreciation in the eyes of the state. These awards given by the state have provided the recipient with both material and spiritual prestige. People have started competing in their fields to be honoured with these awards. This situation has become a kind of encouragement for art and artists. In this way, both the quality of the artifact the artist has produced increases and it has an encouraging quality for the artifacts the artist will make later. Musicians are also among the artists who were given the awards mentioned above. These awards, granted by the sultan for a piece they played, sang or composed, are of different degrees and characteristics. The recipients of the awards consist of local or foreign musicians. There have been people from all levels of the state in terms of position and rank and also artists who were deemed worthy of these awards due to the musical pieces they performed, even if they did not have an official duty. There are records of these awards given by the state in the archives. In this study, 138 documents related to the subject in the Directorate of State Archives/Ottoman Archives were identified, and the records of these documents are listed. Our research was limited to Ottoman archive documents. In addition, information and document examples about musicians mentioned in the papers are given without distinguishing between local and foreign.

Anahtar Kelimeler

Religious Music, Music Lover, History of Music, Award, Composer, Musician

Osmanlı Arşiv Vesikalarında Mûsikîşinaslara Verilen Devlet Nişanları ve Madalyalar

Öz

Sanatçılar her dönem ortaya koydukları eserler sayesinde takdir toplamış ve bunun neticesinde bazı hediyelerle ödüllendirilmişlerdir. Tarihin farklı dönemlerinde devlet başkanları beğendikleri sanat eserlerini takdir ve taltif etmek amaçlı ödüller vermişlerdir. Bu ödüller nişan, berat, taltif ve madalya gibi isimler almışlardır. Bu hediyelerin nitelikleri devletin gücüne göre veya sanata verdiği değere göre farklılıklar arz etmiştir. Araştırma alanımız olan Osmanlı Devleti de padişahın takdir ettiği durum veya kişiye göre ödüllendirmeler yapmıştır. Osmanlı Padişahları yerli veya yabancı insanlara devlet nezdinde takdire şayan durumlar için devlet nişanları, madalyalar, unvanlar ve taltifler vermişlerdir. Devlet tarafından verilen bu ödüller, alan kişiye maddi anlamda olduğu kadar manevi anlamda da itibar sağlamıştır. İnsanlar bu ödüllere mazhar olabilmek için kendi alanlarında yarışır hale gelmişlerdir. Bu durum bir nevi sanatı ve sanatçıları teşvik edici bir hal almıştır. Bu sayede hem sanatçının yapmış olduğu sanat ve eserin kalitesi artmakta hem de daha sonra ortaya koyacağı eserler için sanatçıyı teşvik edici nitelik taşımaktadır. Zikredilen ödüllerin verildiği sanatçılar arasında mûsikîşinaslar da yer almaktadır. Çaldığı, söylediği veya bestelediği bir eser sayesinde padişah tarafından ihsan edilen bu ödüller farklı derecelerde ve özelliklerdedir. Ödülleri alan kişiler yerli veya yabancı mûsikîşinaslardan oluşmaktadır. Makam, mevki olarak devletin her kademesinden insanlar veya resmi görevi olmasa bile icra etmiş olduğu mûsikî eseri nedeniyle bu ödüllere layık görülen sanatçılar olmuştur. Devlet tarafından verilen bu ödüllere ait arşivlerde kayıtlar yer almaktadır. Bu çalışmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde yer alan konu ile ilgili 138 belge tespit edilmiş olup, bu belgelerin kayıtları liste halinde verilmiştir. Araştırmamız Osmanlı arşiv vesikaları ile sınırlı tutulmuştur. Ayrıca yerli-yabancı ayrımı yapılmadan belgelerde geçen mûsikîşinaslar hakkında bilgiler ve belgeler örnekleri ile verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dini Mûsikî, Mûsikîşinas, Mûsikî Tarihi, Ödül, Bestekar, Sâzende

Kaynakça

• Akdeniz, Ayşe Özlem. “Osmanlı’nın İtalyan Müzisyenleri”. Journal of Ottoman Legacy Studies (JOLS) 4/10 (2017), 43-62.
• Akdeniz, Hüseyin Bülent. “Bestekâr Sultanların Osmanlı Musikisine Katkıları”. Journal of Ottoman Legacy Studies (JOLS) 5/11 (2018), 145-163.
• Alimdar, Selçuk. Osmanlı’da Batı Müziği. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
• Artuk, İbrahim. “Nişan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/154-156. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Aydin, Ali İhsan. “Kudüs’te Görünür Olma Siyaseti: Osmanlı Nişan Taltifleri (1872-1917)”. Filistin Araştırmaları Dergisi 10 (2021), 38-56.
• Baysal, Hatice. “Osmanlı’da Kadın Memureler İçin Motivasyon Uygulamaları: Bank-ı Osmani-i Şahane, Dersaadet Telefon Anonim Şirketi Osmaniyesi ve Kadın Birinci İşçi Taburu Üzerine Bir İnceleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 29 (2017), 339-366.
• Benlioğlu, Selman. Saray ve Musiki. İstanbul: Dergah Yayınları, 2018.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi İrade Hariciye 151.8015. H-02-06-1274 .
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi İrade Dahiliye 517 35179 H-21-05-1280.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi İrade Mabeyn-i Hümayun 1 1 11 H-15-01-1328.
• Çetin, Atilla. “Ebûkīr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/279-280. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Dalkıran, Esra. Cumhuriyet’e Geçiş ve Cumhuriyet Dönemi Müzik Yaklaşımları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2013.
• Doğan, Ayhan - Çetin, Sadık. “Osmanlı Maarifinde Muallim Motivasyonu Kaynaklarından Maarif Nişanı ve Fazilet Mükâfatı”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 37 (2021), 1-37.
• Eralp, T. Nejat. “Osmanlılarda Nişan ve Madalya”. Türkler Ansiklopedisi. ed. Hasan Celal Güzel. 13/1232-1237. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Gündoğdu, Metin. “Osmanlı’da Bestekâr Padişah İmamları ve Türk Din Mûsikîsine Katkıları”. Turkish Academic Research Review 8/1 (2023), 21-56.
• Kiren, Akın. “Osmanlı-Kaçar Münasebetlerine Nişânlar Üzerinden Bakmak: II. Abdülhamid Dönemine Dair Bir Deneme”. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 45 (2019), 147-186.
• Kosal, Vedat. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Klasik Batı Müziği”. Musiki Mecmuası 52/465 (Haziran 1999), 17-24.
• Özaydın, Mesut - Çetin, Yusuf. “Kars Müzesinde Bulunan II. Gıyaseddin Keyhüsrev Sikkeleri”. Social Sciences Studies Journal (Sssjournal) 4/23 (2024), 4607-4614.
• Özcan, Nuri. “Muzıka-yi Hümâyun”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/420-422. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
• Şeker, Mehmet. “Hil‘at”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/22-25. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Şen, İhsan - Çakır, Ahmet. “Osmanlıda Resmi Kandil Merâsimleri ve Mûsiki”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48 (2020), 241-264.
• Tekin, Kemal Hakan. “Osmanlı Devleti’nde Gelenekten Yeniliğe Geçişin Anlamlı Bir Sembolü: Mecidi Nişanları”. The Journal of Academic Social Science Studies 8/28 (2019), 393-411.
• Toker, Hikmet. “Sultan Abdülaziz’in Musikişinas Kişiliği ve Dönemi’nde Osmanlı Sarayı’nda Mûsikî Hayatı”. Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu. 1/153-178. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.