Bursa Yöresinden Sağlanan İnsan Karaciğer ve Böbreklerinde Ağır Metal Kalıntı Düzeyleri: I. Cıva

Yıl 1995, Cilt: 1 Sayı: 1, 6 - 11, 06.06.1995

Orhan Yılmaz

Öz

Şubat-Eylül 1993
tarihleri arasında Bursa Adli Tıp Kurumundan sağlanan ve yaşları 11-75 arasında
değişen 43 Türk insanının otopsisinden elde edilen karaciğer ve böbrek
numunelerinde, alevsiz atomik absorpsiyon spektrofotometresiyle cıva analizleri
yapıldı. Ortalama total cıva düzeyinin karaciğerde 0.032 ± 0.005 ppm,böbrekte
ise 0.067 ± 0.014 ppm olduğu belirlendi.Kadavralar ayrıca cinsiyete,yaşa ve
ikamet ettiklere yere göre gruplandırıldılar.

Kadınlardaki cıva
kalıntı miktarları karaciğerde 0.044 ± 0.024 ppm, böbrekte 0.146 ± 0.073 ppm
olarak ölçüldü. Erkeklerdeki kalıntı miktarları ise karaciğerde 0.028 ± 0.004
ppm, böbrekte 0.052 ± 0.009 ppm olarak saptandı. Kadın ve erkek böbrek cıva
düzeyi arasındaki fark istatistik yönünden önemli bulundu (p<0.05).

Yaşa göre
gruplandırma yapıldığında, ortalama cıva kalıntı düzeyleri 11-30 yaş grubunda
yer alan insanların karaciğerinde 0.031 ± 0.005 ppm, böbreklerinde 0.062 ±
0.014 ppm; 31-50 yaş grubunda yer alan insanların karaciğerinde 0.031 ± 0.01
ppm, böbreklerin de 0.070 ± 0.031 ppm ve 50 yaşın üzerindeki insanların
karaciğerinde 0.034 ± 0.008 ppm, böbreklerinde ise 0.069 ± 0.019 ppm olarak
saptandı. Yaş grupları arasındaki cıva kalıntı miktarı bakımından görülen
farklar istatistik yönünden önemsiz bulundu (p>0.05).

Köylerde
yaşayanların karaciğer ve böbreklerindeki ortalama cıva kalıntı düzeyleri
sırasıyla 0.037 ± 0.009 ppm ve 0.057 ± 0.001 iken, kentlerde yaşayanlarda
karaciğer düzeyi 0.030 ± 0.006 ppm, böbrek düzeyi 0.070 ± 0.018 ppm olarak
ölçüldü. İki grup arasındaki farkların istatistik yönünden önemli olmadığı
belirlendi (p>0.05).

Anahtar Kelimeler

Çevre kirliliği, Cıva, Kalıntı, İnsan, Türkiye

Kaynakça

• Harada M.: Minamata Disease,organic mercury poisoning caused by ingestion of contaminated fısh. Adverse Effects of Foods (Eds. EFP Jelliffe and DB Jelliffe) Plenum Publishing Corp., pp. 135-147, 1982.
• Greenwood MR.: Methylmercury poisoning in Iraq. An epidemiological study of the 1971-1972 outbreak. J.Appl.Toxicol. 5 : 148-159, 1985.
• Zhang J.: Clinical observations in ethyl mercury chloride poisoning. Am.J. Ind. Med., 5 : 251-258, 1984.
• Sungur T.: Bitkisel besinlerimizde cıva rezidüleri konusunda bir araştırma. A. Ü. Tıp Fak. Mec., 27 : 117- 128, 1973.
• Vural N : Toksikoloji. A.Ü. Ecz. Fak. Yayn. No 56, A.Ü. Basımevi-Ankara, s. 324-333, 1984.
• Hugunin AG, Bradley RL.: Exposure of man to mercury. A review (1-2) I.Environmental contamination and biochemical relationships. J. Milk Food Technol., 38: 285-300, 1975.
• Vimy MJ, Lorscheider,FL.: Intra-oral air mercury released from dental amalgam. J. Dent. Res., 64 : 1069-1071, 1985.
• Suzuki T, Shishido S, Urushiyama K.: Mercury in cigarettes. Tohoku J. Exp. Med., 119 : 353- 356, 1976.
• Vimy MJ, Lorscheider FL.: Serial measurement of intra-oral air mercury : Estimation of daily dose from dental amalgam. J. Dent. Res., 64 : 1072-1075, 1985.
• Vimy MJ, Lorscheider FL.: Dental amalgam mercury daily dose estimated from intra-oral vapor measurements: A predictor of mercury accumulation in human tissues. J. Trace Elem. Exp., Med. 3 : 111-123, 1990.
• WHO: Environmental Health Criteria, I. Mercury, Geneva, 1976.
• WHO: Evaluation of Certain Food Additives and Contaminants Mercury, Lead, and Cadmium. Tech. Rep., Ser.No 505, 1972.
• Goldwater LJ : Mercury in the environment. Sci. Am. 224 : 15-21, 1971.
• Westöd G.: Determination of mercury compounds in foodstufs. D. Determination of methyl-mercury in fısh, egg, meat and liver. Açta Chem. Scand., 21 : 1790-1800, 1967.
• Kirkpatrick DC, Coffın DE.: The trace metal content of representative canadian diets in 1970 and 1971. Can. Inst. Food Sci. Technol., J. 7 : 45-58, 1974.
• Shaw BD, Panigrahi AK.: Uptake and tissue distribution of mercury in some plant species collected from a contaminated area in India : Its ecological implications. Arch. Environ. Contam. Toxicol., 15 : 439-466, 1986.
• Langworth S, Elinder CG, Sundquist KG, Vesterberg O.: Renal and immunological effects of occupational exposure to inorganic mercury. British J. Industrial Med., 49 : 394-401, 1992.
• Goldwater LJ, Ladd AC, Jacobs MB.: Absorption and excretion of mercury in man. VII. Signifıcance of mercury in blood. Arch. Environ. Health, 9 : 735-741, 1964.
• Schrag SD, Dixon RL.: Occupational exposures associated with male reproductive dysfunction Ann. Rev. Pharmacol. Toxicol., 25 : 567-592, 1985.
• Harada M.: Congenital Minamata Disease: Intrauterin methyl mercury poisoning., Teratogen Update: Environ- mentally Induced Birth Defect Risk. (Ed.R Alan), Liss Inc. pp. 123-126, 1986.
• Aschner M, Aschner J L.: Mercury neurotoxicity: Mechanisms of blood-brain barrier transport. Neurosci. Biobehav. Rev., 14: 169-176, 1990.
• Fujimoto Y, Yabuno T, Kato M, Nishioka K, Fujita T.: Effect of methyl mercury on prostoglandin synthesis in rabbıt kidney medulla slices. Res. Commun. Chem. Pathol. Pharmacol., 54 : 115-119, 1986.
• Oliveira DBG, Foster G, Savill J, Syme PD, Taylor A.: Membranous nephropathy caused by mercury-containing skin liglıtening cream. Postgraduate Med., J. 63 : 303- 304, 1987.
• Goyer RA.: Environmentally related diseases of the urinary tract. Med. Clinics North Am., 74 : 377-389, 1990.
• Lauwerys R, Bonnier CH, Evrard PH, Gennart J, Bemard A.: Prenatal and early postnatal intoxication by inorganic mercury resulting from the matemal use of mercury containing soap. Human Toxicol., 6 : 253-256, 1987.
• Yılmaz O, Sonal S, Ceylan S.: Uluabat Gölü çevresinde avlanan yaban ördeklerindeki (Anas platyrhynchos) cıva kalıntı düzeyleri. U. Ü. Vet. Fak. Derg., Baskıda.
• Sonal S, Yılmaz O, Ceylan S.: Bursa'da yaşayan sokak köpeklerindeki cıva kalıntı düzeyleri. U. Ü. Vet. Fak. Derg., Baskıda.
• Hatch WR, Ott WL: Determination of sub microgram quantities of mercury 7 by atomic absorption spectrophotometry. Anal. Chem., 40 : 2085-2087, 1968.
• TC DİE : İstatistik Göstergeler 1923-1991. DİE Yay.No 1472, Başbakanlık DİE Matbaası, Ankara, s. 184-186, 1993.
• Sungur T, Karapars R, Atakurt Y.: Türkiye kara ve deniz sularında cıva konsantrasyon düzeylerinin araştırılması. Doğa Bilim Derg. 8 : 397-405, 1984.
• Şanlı Y, Kaya S : Ekmeklik buğday ve un örneklerinde cıva kalıntıları. A. Ü. Vet. Fak.Derg., 29 : 458-472, 1982
• Sungur T.: Su ürünlerinde cıva rezidüleri konusunda bir araştırma. A. Ü. Tıp Fak. Mec., 26 :142-154, 1973.
• Şanlı Y.: Türkiye'nin Akdeniz sahillerinde avlanan, kıyılarımıza bağımlı ekonomik bazı balık türleri ile karideslerde total cıva ve organik cıva bileşikleri rezidü düzeylerinin araştırılması. Doçentlik tezi, A. Ü. Vet. Fak., 1978.
• Şanlı Y, Ceylan S.: Karadenizin Türkiye kıyı sularında avlanan balıklarda cıva kalıntılarıyla oluşan kirlenme düzeyinin araştırılması. A. Ü. Vet. Fak. Derg., 27 : 11-23, 1980.
• Ceylan S, Şanlı Y, Kaya S.: Ege Denizi körfezlerinde avlanan çeşitli balık türlerinde cıva ile kirlenme A. Ü. Vet. Fak. Derg., 27 : 674-692, 1980.
• Şanlı Y, Fouassin A, Noirfalise A.: Türkiye'de hazırlanan bazı balık konservelerinde total cıva ve organik cıva bileşikleri rezidü düzeylerinin araştırılması. F. Ü. Vet. Fak. Derg., 7: 1-16, 1982.
• Ünal K, Nergiz C.: Gıdalarda metalik kontamınasyon. İzmir Çevre Kirliliği ve Sağlık Sempozyumu, İzmir, Mart 1987.
• Ceylan S, Sonal S.: Marmara Denizinde avlanan bazı balık türlerindeki cıva kalıntı düzeyleri . U. Ü. Vet. Fak. Derg., 5-6 : 237-242, 1986-1987.
• Sonal S.: Bursa Yöresinde üretilen yemlerde, tavukların vücudunda ve yumurtalarında cıva ile kirlenme düzeyinin araştırılması. Doktora tezi, U. Ü. Sağ. Bil. Enst., Bursa, 1989.
• Saha JG.: Signifıcance of mercury in the environment. Residue Rev., 42 : 103-163, 1973.
• Uhl E : Problems of the contamination of man and his environment by mercury and cadmium: Measures to prevent environmental pollution caused by mercury and cadmium. Document for Round Table, European Colloqium, Luxembourg 3-4-5 July 1973.
• Mottet NR, Body RL : Mercury burden of human autopsy organs and tissues. Arch. Environ. Health, 29: 18-27, 1974.
• Kosta L, Byme AR, Zelenko V : Correlation between selenium and mercury in man following exposure to inorganic mercury. Nature 245 : 238-239, 1975.
• Lievens P, Versieck J, Comelis R, Hoste J : The distribution of trace elements in normal human liver determined by semi-automated radiochemical neutron activation analysis. J. Radio- anal. Chem., 37 : 483-496, 1977.
• Brune D, Nordberg G, Wester PO : Distribution of 23 elements in the kidney, liver and lungs of workers from a smeltery and refmery in North Sweden exposed to a number of elements and control group. Sci. Total Environ., 16 : 13-35, 1980.
• Yukawa M, Suzuki YM, Amano K, Terai M : Distribution of trace elements in the human body determined by NAA. Arch. Environ. Health, 35 : 36-41, 1980.
• Zeisler R, Hanison SH, Wiese S A : Trace elements in human liver using quality control in the complete analytical process. Biol. Trace Elements Res., 6 : 31-49, 1984.
• Muramatsu Y, Parr RM : Concentrations of some trace elements in hair, liver and kidney from autopsy subjects- relationship between hair and intemal organs. Sci. Total Environ., 76 : 29-40, 1988.
• Matsuo N, Suzuki T, Akagi H : Mercury concentration in organs of contemporary Japanese. Arch. Environ. Health, 44 : 298-303, 1989.
• Julshamn K, Andersen KJ, Svendsen E, Ringdal O, Egholm M : Trace elements intake in The Faroe Islands. IH. Element concentrations in human organs in populations from Bergen (Norway) and The Faroe Islands. Sci. Total Environ., 84 : 25-33, 1989.
• Nylander M, Friberg L, Lind B : Mercury concentrations in human brain and kidneys in relation to exposure from dental amalgam fıllings. Swed. Dent., J. 11 : 179-187, 1987.
• Nylander M, Friberg L, Eggleston D, Björkman L : Mercury accumulation in tissues from dental staff and Controls in relation to exposure. Swed. Dent. J., 13 : 235-243, 1989.
• Wren CD : A review of metal accumulation and toxicity in wild mammals. I. Mercury. Environ. Res., 40 : 210-244, 1986.
• Hamir AN : Review of lead poisoning in dogs. Vet.Bull., 56 : 1059-1070, 1986