Karadeniz Orjinli Hamsi (Engraulis encrasicolus) ve Çaça (Sprattus sprattus) Balıklarından Elde Edilen Balık Unlarının Besin Madde Kompozisyonlarının Yıllara Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 260 - 268, 30.12.2022

Songül Özden Zehra Selçuk

https://doi.org/10.52976/vansaglik.1126583

Öz

Amaç: Balık unu, balık rasyonlarında kullanılan en önemli hammaddelerden birisidir. Yapılan bu çalışmanın amacı Karadeniz’de avlanan hamsi (Engraulis encrasicolus) ve çaça (Sprattus sprattus) balıklarının işlenmesi ile üretilen balık unlarının besin madde kompozisyonunun yıllara göre değerlendirilmesidir.
Materyal ve Metot: Çalışmada, 2016-2019 yılları arasında üretilen Karadeniz orijinli 44 adet hamsi balığı, 29 adet çaça balığı unu olmak üzere toplam 73 adet balık unu numunesinin yakın kızıl ötesi spektroskopi (NIRS) yöntemi ile belirlenmiş besin madde bileşimine ilişkin analiz sonuçları kullanıldı.
Bulgular: Hamsi balığı unu yıllara göre besin madde bileşimi yönünden önemli (P>0,05) bir farklılık göstermezken, çaça balığı ununun nem, ham protein, Ca ve toplam karbonhidrat içerikleri arasındaki farklılıklar önemli (P<0,05) bulundu. Üretilen hamsi balığı ununun çaça balığından elde edilen undan yaklaşık %5,24 daha fazla (P<0,001) ham protein değerine sahip olduğu (hamsi balığı unu: %69,92±0,30, çaça balığı unu: %64,68±0,28) belirlendi. Çaça balığı ununun nem (%6,96±0,36) ve ham yağ (%12,86±0,35) miktarının hamsi balığı ununun nem (%5,79±0,19) ve ham yağ (%11,53±0,30) düzeylerinden daha yüksek (P<0,01) olduğu belirlendi. Ham kül oranı (P<0,05) ve Ca düzeyi (P<0,01) çaça balığı ununda hamsi balığı ununa göre daha yüksek bulunurken, her iki balık ununun P içerikleri yönünden herhangi bir farklılık saptanmadı.
Sonuç: Hamsi balığı ununa göre çaça balığı ununun yıllara göre besin madde bileşimi yönünden belirgin değişimler göstermesinin nedeni, balık türleri arasındaki anatomik farklılıklar ve popülasyon dinamikleri ile ilişkili olabilir.

Anahtar Kelimeler

Hamsi balığı unu, çaça balığı unu, besin madde bileşimi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Yazarlar, analiz sonuçlarını paylaştığından dolayı Samsun Balıkçılık Su Ürünleri Hayv. İnş. Turz. Plas. Meş. San. ve Tic. Ltd. Şti (Samsun, Türkiye) teşekkür etmektedir.

Kaynakça

• Bayraklı B, Duyar HA. (2021). Balık unu kalitesine balık tazeliğinin etkisi; hamsi unu. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Dergisi, 6(1), 57-65. https://doi.org/10.35229/jaes.824885
• Bayraklı B, Duyar HA. (2016). The effect of freshness on meat color and chemical composition of European Anchovy, Engraulis encrasicolus, caught by Purse Seine in the Black Sea. International Journal of Advances in Agricultural and Environmental Engineering (IJAAEE), 3(2), 2349-1523. http://dx.doi.org/10.15242/IJAAEE.ER0516024
• Bayraklı B, Duyar HA. (2019). Karadeniz’de hamsi ununa alternatif olarak üretilen çaça ununun besin bileşenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Dergisi, 4(3), 545 550. https://doi.org/10.35229/jaes.636806
• Boran Ş. (2018). Su ürünleri sektör raporu. https://izto.org.tr/demo_betanix/uploads/cms/yonetim.ieu.edu.tr/6027_1536305656.pdf.
• Cozzolino D, Chree A, Murray I, Scaife JR. (2002). The assessment of the chemical composition of fishmeal by near infrared reflectance spectroscopy. Aquaculture Nutrition, 8(2), 149-155. https://doi.org/10.1046/j.1365-2095.2002.00206.x
• Çetiner B. (2011). Orta Karadeniz’de 2010 yılı av sezonunda çaça (Sprattus sprattus phalericus Risso, 1826) balığından üretilen balık unu ve yağının besin kompozisyonunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sinop Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sinop.
• De Koning AJ. (2005). Properties of South African fish meal: A review. South African Journal of Science, 101(1-2), 21-25. http://hdl.handle.net/10204/448
• Ergün A, Tuncer ŞD, Çolpan İ, Yalçın S, Yıldız G, Küçükersan MK, Küçükersan S, Şehu A, Saçaklı P. (2016). Yemler, Yem Hijyeni ve Teknolojisi. Ankara Kardelen Ofset.
• Hoşsu B, Korkut AY, Fırat Kop A. (2005). Balık Besleme ve Yem Teknolojisi I. İzmir: Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi.
• Kousoulaki K, Albrektsen S, Langmyhr E, Olsen OJ, Campbell P, Aksnes A. (2009). Thewatersolublefraction in fish meal (stickwater) stimulatesgrowth in Atlanticsalmon (Salmo salar L.) given high plant protein diets. Aquaculture, 289, 74-83. https://doi.org/10.1016/j.aquaculture.2008.12.034
• Lodhi GN, Singh D, Ichhponani JS. (2009). Variation in nutrient content of feedingstuffs rich in protein and reassessment of the chemical method for metabolizable energy estimation for poultry. The Journal of Agricultural Science, 86(2), 293-303. https://doi.org/10.1017/S0021859600054757
• Miles RD, Chapman FA. (2021). The benefits of fish meal in aquaculture diets.UF/IFAS Extension. https://edis.ifas.ufl.edu/pdf%5CFA%5CFA12200.pdf.
• Moghaddam HN, Mesgaran MD, Najafabadi HJ, Najafabadi RJ. (2007). Determination of chemical composition, mineral contents, and protein quality of Iranian Kilka fish meal. International Journal of Poultry Science, 6(5), 354-361. https://doi.org/10.3923/ijps.2007.354.361
• NRC (1994). Nutrient requirements of poultry. 9th rev. ed. National Academy Press, Washington DC.
• Özdemir S, Erdem Y, Satılmış HH, Birinci-Özdemir Z. (2006). Karadeniz’de ortasu trolü ile gece süresince avlanan hamsi (Engraulis encrasicolus, L. 1758)’nin av verimi ve boy kompozisyonunun belirlenmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23(3-4), 417-421. http://jfas.ege.edu.tr/
• Özdemir S. (2010a, 15-17 Haziran). Karadeniz’de sürdürülebilir hamsi (Engrauliusencrasicolus, L.) avcılığında ortasu trolünün önemi. I. Ulusal Hamsi Çalıştayı, Sürdürülebilir Balıkçılık, Trabzon, Türkiye.
• Özdemir S, Satılmış HH, Birinci-Özdemir Z, Erdem E, Görener S. (2010b, 15-17 Haziran). Karadeniz’de 2005-2009 av sezonlarında ortasu trolü ile avlanan hamsinin (Engraulius encrasicolus L.) boy kompozisyonlarının karşılaştırılması. I. Ulusal Hamsi Çalıştayı, Sürdürülebilir Balıkçılık, Trabzon, Türkiye.
• Özdemir S, Erdem Y, Birinci-Özdemir Z, Erdem E, Aksu H. (2018). Karadeniz’de avlanan çaça (Sprattus sprattus L.) ve hamsi (Engraulis encrasicolus, L.) balıklarının büyüme parametreleri ve ölüm oranlarının tahmini. Turkish Journal of Maritime and Marine Sciences, 4(2), 106-115.
• Özden S, Selçuk Z. (2021, 25-27 June). Crude protein, crude fat and ash contents of fish meals originated from the Black Sea. EDUVET International Veterinary Sciences Congress, Samsun, Türkiye.
• Turan H, Kaya Y, Erkoyuncu İ. (2007). Türkiye'de üretilen hamsi küspesinin protein ve lipid içeriği ile yağ asidi bileşimi. Türk Veteriner ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 31(2), 113-117.
• Yıldırım Ö. (2006). Sinop ili balık unu-yağı fabrikalarının mevcut durumu ve Türkiye balık unu-yağı üretimindeki yeri. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 18(2), 197-203.