Mardin ve Yöresi Tavuklarında Mallophaga Türleri

Yıl 2015, Cilt: 26 Sayı: 1, 7 - 12, 01.04.2015

Abdullah Döner Mehmet Yaman

Öz

Bu çalışma Mardin’in farklı özelliklere sahip 5 ilçesinde (Merkez, Yeşilli, Midyat, Savur, Nusaybin) evlerin
bahçelerindeki kümeslerde veya kümes olarak kullanılan mağaralarda yetiştirilen tavuklarda bitlerin yayılışı
ve türlerinin tespiti amacıyla yapılmıştır. Bir yıl süreyle gidilen her bir ilçede belirlenen 10 kümesten 10’ar
tavuk seçilerek tüm vücutlarına 5 g carbaryl toz (Sevitox, Hektaş) dökülerek toplam 2112 adet bit elde
edilmiştir. Yüzde 10’luk KOH ile şeffaflaştırıldıktan sonra Faure forte ile lama yapıştırılan bit preparatları
binoküler ışık mikroskobunda incelenerek tür teşhisleri yapılmıştır. Mardin ve yöresinde incelenen 600
tavuğun 392’sinin (%65) bitlerle enfeste olduğu tespit edilmiştir. Menacanthus stramineus (%68.9) tüm
çalışma odaklarında rastlanan en yaygın bit türü olup, bunu Menapon gallinae (%17.2) ve M. cornutus
(%11.2) izlemiştir. Cuclotogaster heterographus (%2.1) ve Goniocotes hologaster (%0.5) oranında
yakalanmıştır. Toplanan bitlerin içerisinde dişiler (%59.6) erkeklerden (%40.4) fazla bulunmuştur. Mardin
yöresi tavuklarında Mallophaga enfestasyonlarının yüksek oranda görülmesi, özellikle oldukça hareketli ve
patojen olduğu bildirilen M. stramineus başta olmak üzere Amblyceran bit türlerinin yaygın görülmesi verim
kayıpları ve ölümlere bağlı ekonomik kayıplar oluşturması yönünden önemlidir. Bu nedenle bölge halkı için
önem taşıyan tavuklarda bit enfestasyonlarına karşı uygun bir insektisitle mücadele edilmesi ve
yetiştiriciliğin bilinçli yapılması gerekmektedir. Bu çalışma Mardin yöresinde tavuk bitleri üzerine yapılan ilk
çalışma olması yönüyle önemlidir

Anahtar Kelimeler

Tavuk, Bit, Mallophaga, Mardin

Mallophaga Species in the Chickens of Mardin Province

Öz

This study was performed in order to determine the distribution and spreading of Mallophaga species on chicken breeding in caves or henhouse existing garden of houses in the 5 district of Mardin with different characteristics (Central, Yeşilli, Midyat, Savur, Nusaybin). For one year in each district 10 chicken selected from 10 determined henhouses. Totaly, 2112 lice were obtained from the whole body of the chicken by pouring carbaryl powder (Sevitox, Hektaş). After transparent with 10% KOH, lices were mounted with Faure forte and identified under a binocular light microscope. Out of 392 of 600 chicken (%65) from the province of Mardin were found to be infested with lice. The most common lice was M. stramineus (68.9%) in all the studied focus, and followed by M. gallinae (17.2%) and M. cornutus (11.2%). Cuclotogaster heterographus (2.1%), and G. hologaster (0.5%) were caught in relatively small amounts. All of the collected lice, females (59.6%) were found more than males (40.4%). High rate Mallophaga infestation seen in the chicken of the province of Mardin and specially the Amblyceran lice species, mainly M. stramineus reported to be very active and pathogenic were commonly seen, it is important for economically losses depending on death and losing of product. For this reason, against lice infestation in chicken should be tackled with an appropriate insecticide and poultry breading should be required consciously applications being important for the people of the region. This study is important for the first report on the aspect of the chicken lice of Mardin region

Anahtar Kelimeler

Chicken, Lice, Mallophaga, Mardin

Kaynakça

• Aguirre-Uribe LA, Lozoya-Saldana A, Quinones-Luna S, GuerreroRodrigues E, Uribe LA (1991). Mallophaga of domestic birds in southeastern Coahuila, Mexico. Folia Entomol Mexicana, 82, 93-105.
• Aldemir OS (2004). Kars ilinde tavuklarda bulunan ektoparazitler. Türkiye Parazitol Derg, 28, 154-157.
• Aldryhim YN (1991). Mallophaga of the domestic chicken ın the central, on production of the Saudi Arabian Baladi Hens. Emir J Agric Sci, 3, 143- 150.
• Anonim (2011). Mardin İli 2011 Yılı Çevre Durum Raporu. Mardin Valiliği Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü. Yayın no: 1 (www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/mardin_icdr2011 .pdf)
• Ansari MAR (1943). Mallophaga found on domestic fowl, Gallus domesticus Linn., in the Punjab. Indian J. Entomol, 5(1 &2), 1943:129- 142.
• Clayton DR, Gregory D ve Price RD (1992). Comparative ecology of neotropical bird lice (Insecta, Phthiraptera). J Anim Ecol, 61, 781–795.
• D’Souza PE, Jagannath MS (1982). Anote on the incidence of lice on fowls in and around Bangalore. Cur Res Univ Agric Sci. 11 (3/4), 40-41.
• De Figueiredo SM, Guimaraes JH, Gama NMSQ (1993). The biology and ecology of Mallophaga (Insecta, Phthiptera) Vet, 2 (1), 45-51.
• Dik B, Yaman M, Köse M, Gülbahce S (1999). Konya’da tavuklarda bulunan Mallophaga türleri. Türkiye Parazitol Derg, 23, 327-30.
• Fairchild HE, Dahm PA (1954). A taxonomic study of adult chicken lice found in the United States. J. Kansas Ent. Soc, 27 (3): 106-111.
• Gabaj MM, Beesley WN, Awan MAQ (1993). Lice of farm animals in Libya. Med Vet Entemol, 7 (2), 138-140
• Güralp N, Doğru C. (1966). Ankara ve çevresinde tavuklarda görülen dış parazitler ve bunların Neguvonla tedavisi. Ank Üniv Vet Fak Derg, 13, 299-305.
• İpek DNS, Şaki CE. (2009). Diyarbakır ve yöresinde tavuklarda bulunan bit (Mallophaga) türleri ve bunların yayılışı. Dicle Üniv Vet Fak Derg, 2 (2), 64-68.
• Johnson KP, Clayton DH (2003). The Biology, Ecology and Evolution of Chewing Lice, Illinois Natural History Survey publication, p. 449-476.
• Khan MN, Nadeem M, Iqbal Z, Sajıd MS, Abbas RZ (2003). Lice ınfestation in poultry. İnt J of Agr & Bio, 5 (2), 213-216.
• Köroğlu E, Şaki CE, Aktaş M, Dumanlı N, Angın M (1999). Elazığ ve yöresinde tavuklarda bulunan bit (Mallophaga) türleri ve bunların yayılışı. Fırat Üniv Sağlık Bil Derg, 13, 57-60.
• Marshall AG (1981). The sex ratio in ectoparasitic insects. Ecol Entomol, 6, 155-174.
• Mekuria S, Gezahegn E (2010). Prevalence of external parasite of poultry in intensive and backyard chicken farm at Wolayta Soddo Town, Southern Ethiopia, 2010. Veterinary World, 3(12), 533-538.
• Mimioglu M (1952). Türkiye’de tavuklarda Mallophaga’lar (tavuk bitleri) ve en uygun mücadele metotları üzerinde araştırmalar, Ank Üniv Vet Fak Yay No:32, Ank Üniv Basımevi, s: 60.
• Mimioglu M (1973). Veteriner ve Tıbbi Artropodoloji. Ank Ü Vet Fak Yayınları, 294/195 Ankara.
• Orunç Ö, Biçek K (2009). Van yöresi tavuklarında parazitler fauna tespiti. Türkiye Parazitol Derg, 33 (2), 162–164.
• Prelezov PN, Koinarskı VTS (2006). Species variety and population structure of Mallophaga (Insecta:Phthipaptera) on chickens in region of Stara Zagora Bulgarian. J Vet. Med, 9, 193-200.
• Salam ST, Mir MS, Khan AR (2009). Prevalence and seasonal variation of ectoparasite loadin free-range chicken of Kashmir Valley. Trop Anim Health Prod, 41, 1371-1376.
• Sychra O, Harmat P, Literak I (2008). Chewing lice (Phthiraptera) on chickens (Gallus gallus) from small backyard flocks ın the Eastern Part of the Czech Republic, Vet Parasitol, 152, 344-348.