Hakkâri İlindeki Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Mevcut Durumu ve Genel Sorunları

Yıl 2022, Cilt: 33 Sayı: 3, 97 - 105, 29.11.2022

Yusuf Demir Selçuk Seçkin Tuncer

https://doi.org/10.36483/vanvetj.1164939

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, Hakkâri ilindeki küçükbaş hayvancılık işletmelerinin (96 işletme) mevcut durumunun ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. İşletmeler için hazırlanan anket verileri 129 sorudan oluşturulmuştur. Anket verileri SPSS istatistik yazılım programı ile değerlendirilmiştir. Hakkâri ili küçükbaş hayvan işletmelerinin %59.4’ünün Akkaraman koyunu ve Kıl keçisi yetiştiriciliğini birlikte yaptığı tespit edilmiştir (p˂0.01). İşletmelerin %59.4’ünün yem ihtiyacının temininde satın alma yoluna gitmek zorunda kaldığı (p˂0.05) ve yem bitkisi olarak en fazla yonca ekimini (%37.5) tercih ettikleri bulunmuştur. Küçükbaş hayvan yetiştiricilerinin %40.6’sı hayvancılık desteği almadığını ifade etmiştir. Yetiştiricilerin %87.5’i desteklerin yetersiz olduğunu bildirmiştir (p˂0.01). Yetiştiricilerin sadece %28.1'i mera ot kalitesini iyi olarak ifade etmiştir (p˂0.05). Yetiştiricilerin %52.1’i yayla olanağı olduğunu bildirirken yaylaya en çok (%30.2) mayıs ayında çıktıkları (p˂0.05) ve 6 ay (%40.6) kaldıkları saptanmıştır (p˂0.01). Koç/teke katımının aşım döneminde yapılma oranı %55.8 bulunurken geri kalanında (%44.2) bütün yıl boyunca sürüde tutulmaktadır. Doğumların başlangıcı en fazla şubat (%52.1) ayında olmakta ve çoğunlukla (%41.7) nisan ayında tümüyle bitmektedir. Damızlık seçiminde en önemli kriterler olarak, sağlık/yaş (%35.4) ve cüsse (%33.3) bulunmuştur. Küçükbaş hayvan yetiştiricilerinin en önemli sorunlarının yem maliyetinin yüksek olması, mera kalitesinin yetersiz olması, yayla faaliyetlerindeki sorunlar ve ileri yaşlardaki erkeklerin damızlıkta kullanılması olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile işletmesi, Anket yöntemi, Hakkari, Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği

Current Situation and General Problems of Small Ruminant Enterprises in Hakkâri Province

Öz

This study was carried out in order to reveal the current situation of small ruminant breeding enterprises (96 enterprises) in Hakkâri province. The survey data prepared for enterprises was formed from 129 questions. The survey data were evaluated with the SPSS statistical software program. It has been determined that Akkaraman sheep and hair goat are bred together in 59.4% of the sheep and goat farms in Hakkâri (p˂0.01). It was found that 59.4% of the enterprises had to buy to supply their feed needs (p˂0.05) and they mostly preferred alfalfa cultivation (37.5%) as a forage crop. 40.6% of small ruminant breeders stated that they did not receive livestock support. 87.5% of the breeders reported that the supports were insufficient (p˂0.01). Only 28.1% of the breeders expressed the pasture grass quality as good (p˂0.05). While 52.1% of the breeders reported that they had plateau opportunities, it was determined that they mostly (30.2%) went to the plateau in May (p˂0.05) and stayed for 6 months (40.6%) (p˂0.01). While the participation rate in the ram/goat mating period was 55.8%, in the rest (44.2%) rams and goats were kept in the herd throughout the year. Lambing took place in February (52.1%) the most, and mostly (41.7%) completely ended in April. Health/age (35.4%) and body size (33.3%) were found to be the most important criteria for breeder selection. It has been determined that the most important problems of small ruminant breeders are high cost of feed, insufficient pasture quality, problems in plateau activities and use of older men in breeding.

Anahtar Kelimeler

Family enterprise, Hakkâri, Small ruminant breeding, Survey method

Kaynakça

• Amak A (2018). Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresindeki Küçükbaş Hayvan Barınaklarının Yapısal Yönden Araştırılması ve Geliştirilmesi. Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, Türkiye.
• Aşkın Y, Karaca O, Cemal İ, Çivi A (1996). Doğu Anadolu göreneksel koyun yetiştirme sistemlerinin çağdaş ıslah programları bakımından potansiyelleri. Hayvancılık 96 Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Ayağ BS (2014). Çanakkale İli Geleneksel Süt Koyunculuğu İşletmelerinin Yapısal Özellikleri Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale, Türkiye.
• Aydın K (2017). Muğla İlinde Ruminant Hayvancılığın Mevcut Durumu, Bazı Verim ve Yapısal Özellikleri. Yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay, Türkiye.
• Aydın MK, Keskin M (2018). Muğla ilinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri. Mediterr Agric Sci, 31 (3), 317-323.
• Aydıner R (2018). Küçük Menderes Havzası Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri. Yüksek lisan tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, Türkiye.
• Bebek DT, Keskin M (2018). Mersin ilinde koyun yetiştiriciliğinin mevcut durumu bazı verim ve yapısal özellikleri. MKU Tar Bil Derg, 23 (2), 315-323.
• Ceyhan A, Şekeroğlu A, Duman M (2019). Niğde ilinde yetiştirilen Akkaraman ırkı koyunların bazı döl verim özellikleri ve kuzuların büyüme performansı. TURJAF, 7 (10), 1509-1514.
• Ceyhan A, Şekeroğlu A, Ünalan A ve ark. (2015). Niğde ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. KSÜ Doğa Bil Derg, 18 (2), 60-68.
• Çelik Ş (2015). Çok boyutlu ölçekleme analizi ile hayvancılık açısından Türkiye’de illerin sınıflandırılması. Erciyes Üni Fen Bil Enst Derg, 31 (4),159-164.
• Çıkılı G (2019). Sivas İli Merkez İlçede Hayvansal Üretim Yapan İşletmelerin Mevcut Durumu ve Kredi Kullanımının Belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat, Türkiye.
• Dellal G, Eliçin A, Tekel N, Dellal İ (2002). GAP Bölgesinde Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Yay. No:82, Ankara, Türkiye.
• Demir AP, Işık AS, Aydın E, Yazıcı K, Ayvazoğlu C (2015). Ardahan ilinde koyun yetiştiriciliğinin sosyo-ekonomik önemi. Van Vet J, 26 (3), 141-146.
• Deniz A (2018). Hakkâri İli Merkez İlçede Koyunculuk Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi. Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, Türkiye.
• Dönmez O (2008). Bursa İli Koyunculuk İşletmelerinin Yetiştiricilik Açısından Yapısı. Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, Türkiye.
• Erkuş A, Turan A, Eliçin A ve ark. (1996). Tekirdağ İli Tarım İşletmelerinde İthal ve Kültür Melezi Süt Sığırları ile Üretim Yapan İşletmelerde Süt Sığırcılığı Faaliyetlerinin Karşılaştırmalı Ekonomik Analizi. Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği ve Vakfı Yayınları. No:14, Ankara, Türkiye.
• Ertuş MM (2019). Hakkâri’de sürdürülebilir mera kullanımı ve yem bitkileri üretimi. DOFEBD, 2 (1), 47-53.
• Gökburun İ (2018). Yüksekova’da hayvancılık faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik öneriler. IGGE, 37, 204-218.
• Gül S, Örnek H (2018). Gaziantep ilinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri I. koyun yetiştiriciliği. MKU Tar Bil Derg, 23 (2), 306-314.
• Hadjigeorgiou I, Vallerand F, Tsimpoukas K, Zervas G (2002). The socio economics of sheep and goat farming in Greece, and the implications for future rural development. Options Méditerr Sér B, 39, 83-93.
• İbiş M, Ağaoğlu AR (2016). Koyun ve keçi̇lerde üremeni̇n senkroni̇zasyonu. MAE Vet Fak Derg, 1 (2), 47-53.
• Kandemir Ç, Alkan İ, Yılmaz Hİ ve ark. (2015). İzmir yöresinde küçükbaş hayvancılık işletmelerinin coğrafik konumlarına göre genel durumu ve geliştirilme olanakları. Hay Üret, 56 (1), 1-17.
• Karaca O, Vanlı Y, Kaymakçı M, Altun T, Kaygısız A (1993). Doğu Anadolu Bölgesinde koyun yetiştirmenin sosyolojik, ekonomik ve genetik görünüşü. Y.Y.Ü. Araştırma Fonu 90-ZF-071 nolu Projenin Kesin Sonuç Raporu, Ayrı Basım, Van. 23 s.
• Karakuş F, Akkol S (2013). Van ili küçükbaş hayvancılık işletmelerinin mevcut durumu ve verimliliği etkileyen sorunların tespiti üzerine bir araştırma. Van Yüzüncü Yıl Üni Fen Bilim Enst Derg, 18 (1-2), 09-16.
• Kaymakçı M, Karaca O, Sönmez R (1998). Doğu Anadolu Bölgesi koyunculuğuna verilecek yön. Doğu Anadolu Tarım Kongresi Bildirileri, İzmir, Türkiye.
• Keskin M, Gül S, Biçer O, Gündüz Z (2017). Kıl keçisi yetiştiriciliğinin organik üretim bakımından uygunluğu. TURJAF, 5 (13), 1700-1704.
• Özkan İ (2008). Viranşehir İlçesinde Geleneksel Üretim Yapan Koyunculuk İşletmelerinden Elde Edilen Verilerin Değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, Türkiye.
• Özsayın D, Everest B (2019). Koyun yetiştiriciliği yapan üreticilerin sosyo-ekonomik yapısı ve koyunculuk faaliyetiyle ilgili uygulamaları. KSÜ Tar Doga Derg, 22 (Ek sayı 2), 440-448.
• Özyürek S, Türkyılmaz D, Dağdelen Ü, Esenbuğa N, Yaprak M (2018). Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunlarının işletme büyüklüğüne göre incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 7 (2), 219-226.
• Satar M, Sakarya E (2021). Kırsal kalkınma kapsamında, genç çiftçi projeleri ile desteklenen küçükbaş hayvancılık işletmelerinin sosyo-ekonomik analizi. Eurasian J Vet Sci, 37 (4), 274-285.
• Serttaş İ (2019). Afyonkarahisar İli Hocalar İlçesine Bağlı Köy ve Beldelerdeki Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumunun Belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Burdur, Türkiye.
• Şahin C, Doğanay H (2000). Türkiye Coğrafyası. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Şahinli MA (2014). Koyunculuk sürü yönetimi: Karaman ili örneği. Anadolu Tarım Bilim Derg, 29 (2), 113-120.
• Şan M (2019). Mardin Yöresinde Küçükbaş Hayvan Barınaklarının Yapısal Yönden Araştırılması ve Geliştirilmesi. Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, Türkiye.
• Şimşek G (2019). Kırşehir İli Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerinin Teknik ve Ekonomik Yapılarının Belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir, Türkiye.
• Şireli HD (1996). Tüm Yönleri ile Akkaraman Koyunları. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Turan N, Özyazıcı MA, Tantekin GY (2015). Siirt ilinde çayır mera alanlarından ve yem bitkilerinden elde edilen kaba yem üretim potansiyeli. TÜTAD, 2 (1), 69-75.
• Tüfekçi H (2020). Yozgat ili küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal durumu ve geliştirme olanaklarının belirlenmesi. J Anim Prod, 61 (1), 91-100.
• TÜİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. Hayvancılık istatistikleri. Erişim Tarihi: 25.04.2022. Erişim Adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr.
• Yılmaz C (2016). Hakkâri İli Yüksekova İlçesi Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Yapısal Durumu. Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, Türkiye.