Yatırımdan Kaynaklanan Anlaşmazlıklarda ICSID Tahkimi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 59 - 89, 29.12.2020

Behnam Alipourvaghaslou

Öz

Çeşitli yasal kolaylıklar sağlamak amacıyla düzenlemelerin kabulü ve uygulanması, yasa koyucunun ülkedeki yabancı yatırımı teşvik ve genişletmek için ekonomik ve sosyal ilerlemelere ayak uydurmaya çalışma isteklerini onaylamaktadır. Yabancı yatırımcının beklentisi, yatırımdan kaynaklanan anlaşmazlık durumunda tarafsız ve bağımsız bir yargı makamına erişim sağlamaktır. ICSID Sözleşmesi, bireyleri uluslararası hukukun özneleri olarak tanıyan Uluslararası Ekonomi Hukuku alanındaki en önemli sözleşmelerden biridir. Geçmişte yatırıma dikkat edilmemesine rağmen, ülkeler yirminci yüzyılın sonlarından bu yana yabancı özel sermaye yatırımları ile ilgili hukuki yaklaşım konusunda giderek benzer görüşler benimsemişlerdir. Bu yaklaşım, ülkelerin yatırım konusundaki ulusal yasalarında, ikili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalarında ve anlaşmazlıkların çözümüne yönelik olumlu yaklaşımlarında görülebilmektedir. Ayrıca bu değişimlerde dikkat çekici olan, uyuşmazlıkların üçüncü şahıslar aracılığıyla çözülmesine yönelik isteğe bağlı ve tercihli bir araç olarak özel tahkimin konumudur.
Bu çalışma, yatırım anlaşmazlıklarının çözümünde en yaygın tahkim mercilerinden biri olarak ICSID tahkim yoluyla çözülmesi konusunu incelemektedir. Bu çerçevede, ICSID’ın yargısal görevi, yetki kapsamı, tahkim talebi, uyuşmazlıkların tahkime sunulması, tahkimin teşkilat ve oluşumu, uyuşmazlıkta uygulanacak ülke hukuku, tazminat hesaplaması, yargı dokunulmazlığı ve tahkim panellerinin yargı usulleri analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

ICSID Sözleşmesi, Yatırım, Tahkim, Salini Testi, Uygulanacak Ülke Hukuku, Uluslararası Hukuk, Uyuşmazlıkların Çözümü

Kaynakça

• Askari, Pooria, Uluslararası tahkimde yabancı yatırım hukuku, Ticaret Araştırmaları Enstitüsü, 2012.
• Broches, Aron; (1972), The Convention on the Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of Other States.
• Delaume, R. (1986), Geoges ICSID Arbitration Centemprorary Problems in Internetional Arbitration, edt. By Julian Dm Lew.
• Cf. G. Delaume,”ICSID Arbitration Practical Consideration'', in (1984) Journal of International Arbitration, p.109.
• Cf. Peter Schlosser, Das Recht der Internationalen privaten, Schiedsgerichtsbarkeit, 2nd ed., 1989, No.95, p.73.
• El Paso v.Argentina (ICSID Case No.ARB/03/15),Decision on Jurisdiction,27 April 2006.para.62.
• Habibzada, Tawakol, Nikkhah jawad. ICSID tahkim kararlarına dayanarak, ev sahibi devlet ile yabancı yatırımcı arasındaki ilişkide manevi zararların tazmini için kriterler. Uluslararası hukuk dergisi. Sayı 51. Sonbahar ve Kış 1393.
• İbrahimi, Sayed Nasrullah, Sajad Sultanzade, ICSID tahkim prosedürüne göre yatırım kavramı. Uluslararası Hukuk Dergisi 1393. Sayı 50.
• Jalali, Mahmud, Yatırım Anlaşmazlıklarının ICSID tahkim yoluyla çözümlenmesi ve İran'ın katılım Gerekliliği, İlahiyat ve Hukuk Dergisi, 1383.
• Juneidi, Laia. Uluslararası Ticari Tahkim Hukuku, Hukuk ve Siyaset Bilimi Fakültesi Yayınları, Tahran Üniversitesi, 1999. Lownfeld, Andreas F., International Economic Law, Trans. by Habibi Majanda, Mohammad, Jangal Publications, Second Edition, 2013, s.563.
• Mujtahidi, Mohammad Reza, ICSID Tahkim Sözleşmesi Kapsamında Uluslararası Yatırım Anlaşmazlığı Çözümüne Genel Bakış. İslam hukuku Dergisi. 1390
• Salini v. Morocco, Decision on Jurisdiction.23 July,2001.
• Saba Fakes v. Turkey (ICSID Case No. ARB/07/20), Award of 14 July 2010, para.97.
• Shahraki, Ali dosti, Nasir: "Yabancı yatırımda kamulaştırma tazminatı". Üç Aylık Hukuk Perspektifleri Dergisi, Adli Bilimler ve İdari Hizmetler Fakültesi, s. 46 ve 47, İlkbahar ve Yaz 2009.
• Seidl Hohen Volder Ignaz, Uluslararası Ekonomi Hukuku. Çeviri. Sayed Qasem Zamani.Tehran: Shahr-e-Danesh Hukuk Çalışma ve Araştırmaları Merkezi. Üçüncü Baskı. 2005.