TURİZM GELİRLERİNİ ETKİLEYEN EKONOMİK FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 15 - 25, 06.12.2021

Tutku Ünkaracalar Yalçın Arslantürk

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de turizm gelirlerini etkilediği düşünülen ekonomik unsurlardan ekonomik büyüme, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru ve enflasyon değişkenleri kullanılarak 2010-Q1 ve 2020-Q4 dönemine ait veri seti oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında ilk olarak analizde kullanılan değişkenlerin durağanlıkları Augmented Dickey Fuller ve Vogelsang ve Perron kırılmalı birim kök testleri ile sınanmıştır. Bayer ve Hanck eşbütünleşme testi ile değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi analiz edildikten sonra Dinamik En Küçük Kareler yöntemi ile bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki tespit edilmiştir. Son olarak, Hacker ve Hatemi – J nedensellik analizi ile değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre sunulan çalışmada kullanılan değişkenler arasında eşbütünleşme olduğu; ekonomik büyümenin, TÜFE bazlı reel efektif döviz kurunun ve enflasyonun turizm gelirlerini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Nedensellik analizi sonucunda ise turizm gelirlerinden enflasyona ve ekonomik büyümeye doğru nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm Geliri, Ekonomik Büyüme, Eşbütünleşme, Nedensellik

EXAMINATION OF ECONOMIC FACTORS AFFECTING TOURISM REVENUES: AN APPLICATION ON TURKEY

Öz

In this study, a dataset was formed for 2010-Q1 and 2020-Q4 using the factors of economic growth, real exchange rates based on consumer price index (CPI) and inflation variables, which are thought to affect the tourism revenues in Turkey. Within the scope of the study, firstly, the stationarities of the variables used in the analysis were tested by Augmented Dickey Fuller and Vogelsang and Perron unit root tests with break. Then, following an analysis of the cointegration relationship between the factors using Bayer and Hanck cointegration test, the relationship between dependent and independent variables were analyzed by use of the Dynamic Ordinary Least Squares method. Lastly, the causality relationship between the variables was examined with the Hacker and Hatemi-J causality analysis. According to the results of analysis, it was established that there is cointegration between the variables used in the presented study and economic growth, real exchange rates based on consumer price index (CPI) and inflation positively affect tourism revenues. As a result of the causality analysis, the causality relationship from tourism revenues to inflation and economic growth has been determined.

Anahtar Kelimeler

Tourism Revenue, Economic Growth, Cointegration, Causality

Kaynakça

• Arslantürk, Y., Balcılar, M., & Özdemir, Z. A., (2011). Time-Varying Linkages Between Tourism Receipts and Economic Growth in A Small Open Economy, Economic Modelling, cilt.28, sa.1-2, 664-671.
• Aslantürk, Y., & Atan, S., (2012), Dynamic Relation Between Economic Growth, Foreign Exchange and Tourism Incomes: An Econometric Perspective on Turkey, Journal of Business Economics Finance, cilt.1, sa.1, 30-37.
• Ayaydın, H., Baltacı, N., Pala, F., & Barut, A., (2019). Türkiye’de Turizm, Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, Global Journal of Economics and Business Studies, cilt.8, sa.15, 69-84.
• Balıkçıoğlu, E., & Oktay, K., (2015). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kamu Politikaları Doğrultusunda Değerlendirilmesi, Sosyoekonomi, cilt.23, sa.25, 113-126.
• Ballı, E., Sigeze, Ç., & Çoşkun, N., (2020). Türkiye’de Turizm ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Doğrusal Olmayan Nedensellik İlişkisi, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt.10, sa.1, 97-117.
• Bozgeyik, Y., & Yoloğlu, Y., (2015). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile GSYH Arasındaki İlişki: 2002-2014 Dönemi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.8, sa.40, 627-640.
• Bozkurt, E., & Topçuoğlu, Ö., (2013). Türkiye’de Ekonomik Büyüme Turizm İlişkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, cilt.4, sa.7, 91-105.
• Çeken, H., (2019). Turizm Ekonomisi, 3. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çoban, O., & Özcan, C. C., (2013). Türkiye’de Turizm Gelirleri Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi (1963-2010), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt.8, sa.1, 243-261.
• Dereli, D. D., & Akiş, E., (2019). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi (1970-2016), İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt.33, sa.2, 467-477.
• Dilber, İ., & Kılıç, J., (2018). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: Engle Granger Eşbütünleşme Testi ve Var Model, Tesam Akademi Dergisi, cilt.5, sa.2, 95-118.
• Erdil Şahin, B., (2018). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki (1980-2016), Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, cilt.16, sa.3, 239-253.
• Erdoğan, S., & Torba, Ş., (2018). Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Testi ile Araştırma, B. Darıcı, H.M. Ertuğrul ve F. Ayhan (Haz.). ICOAEF’18 IV. International Conference on Applied Economics and Finance & Extended with Social Sciences, Kuşadası, 1024-1030.
• Ergün, S., & Telek, C., (2018). Turizm Gelirleri ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, cilt.4, sa.9, 485-493.
• Hepektan, C. E., & Çınar, S., (2010). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.8, sa.2, 135-154.
• https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201116/turizm-gelirleri-ve-giderleri.html (Erişim Tarihi: 01.06.2021).
• Hüseyni, İ., Doru, Ö., & Tunç, A., (2017). The Effects of Tourism Revenues on Economic Growth in the Context of Neo-Clasical Growth Model: In The Case of Turkey, Ecoforum, cilt.6, sa.1-2, 1-6.
• Kanca, O. C., (2015). Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği (1980-2013), Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, sa.8, 1-14. Kara, O., Çömlekçi, İ., & Kaya, V., (2012). Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler ile İlişkisi: Türkiye Örneği (1992-2011), Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.8, sa.1, 75-100.
• Karaçor, Z., & Konya, S., (2017). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi Üzerine Ampirik Bir Uygulama, International Journal of Academic Value Studies, cilt.3, sa.14, 104-116.
• Kaygısız, A. D., (2015). Net Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisi: Var Model-Granger Nedensellik Analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, cilt.7, sa.2, 155-164.
• Kızılkaya, O., (2018). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisinin Bootstrap Nedensellik Testi ile İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.10, sa.21, 218-227.
• Korkmaz, S., & Güngör, Ö., (2014, 25-27 Eylül). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi, 9. Uluslararası Konferans: Turizm ve Otelcilik Alanında Yeni Perspektifler, Burhaniye, Türkiye.
• Özcan, C. C., (2015). Turizm Gelirleri- Ekonomik Büyüme İlişkisinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Yaklaşımı ile Analizi: Türkiye Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sa.46, 177-199.
• Samırkaş, M., & Samırkaş, M. C., (2014). Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, cilt.15, sa.1, 63-76.
• Terzi, H., & Pata, U. K., (2016). Türkiye’nin İktisadi Büyümesinde Turizm Sektörünün Katkısı, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sa.48, 45-64.
• Turan Koyuncu, F., (2015). Turizm Gelirlerinin Türkiye’nin Makroekonomik Performansına Katkısı: Ekonometrik Bir Çözümleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.8, sa.38, 959-968.
• Türkcan, B., (2018). Türkiye’de İç Turizm Harcamaları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi, Efil Journal, cilt.1, sa.1, 158-171.
• Ünlüönen, K., Tayfun, A., & Kılıçlar, A., (2018). Turizm Ekonomisi, 6. Baskı, Ankara: Nobel Yayın.
• Yalçınkaya, Ö., & Karabulut, K., (2017). Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Üzerine Dönemsel ve Yapısal Kırılmalı Bir Zaman Serisi Analizi (1965-2016), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.10, sa.52, 1231-1248.
• Yamak, N., Tanrıöver, B., & Güneysu, F., (2012). Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sektör Bazında Bir İnceleme, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt.26, sa.2, 205-219.