Modern Liberal Ekonomik Sistemin Eleştirisi Bağlamında Vampir İmparatorluğu (Daybreakers) Filminin Çözümlemesi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 14, 29.06.2023

İsmail Öz

Öz

Michael ve Peter Spierig kardeşlerin senaryosunu ve yönetmenliğini birlikte paylaştığı 2009 yapımı Vampir İmparatorluğu filmi, bir salgın sonucu dünyada neredeyse herkesin vampire dönüştüğü disütopik bir gelecek tasvir eder. Bu yönüyle film, vampirliğin azınlık olarak karakterize edildiği klasik dönem vampir filmlerinden ayrılır. Çalışmanın amacı Vampir İmparatorluğu filminin odağını oluşturan vampir dünyasının beslenme krizine, içinde bulunduğumuz gerçek dünyanın benzer sorunlarından hareket ederek modernliğin ve liberal ekonomik sistemin çıkmazını sosyolojik yönelimli açıklamalar ile tartışmak ve Spierig kardeşlerin çözümünü ortaya koymaktır. Bu noktada çalışmamızın araştırma nesnesini oluşturan Vampir İmparatorluğu filminin hem oyuncu diyalogları hem de kimi sahne kesitleri ideolojik film eleştirisinin temelinde yer alan Marksist bakış açısıyla çözümlenir. Tüm bu çözümlemeler filmin temsil ettiği alegori ile liberal değerler aracılığıyla Batı’ya öykünme olarak dayatılan modernleşme anlatısının azgelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için vaat edilen gelişmişliği sağlayamayacağı sonucunu ortaya çıkarır. Bunun nedeni Marx’ın kapitalist sermayenin bir vampir gibi yalnızca emeği sömürebildiği sürece yaşayabileceği gerçeğinin izinde, herkesin vampir olduğu bir sistemde sömürecek emeğin kalmaması olarak gösterilebilir. Spierig kardeşlerin çözüm önerisi ise liberal değerlerin doğuşuna kaynaklık eden modernliğin dışladığı dine bir geri dönüştür.

Anahtar Kelimeler

Vampir İmparatorluğu, Sinema ve Toplum, Korku Sineması, Liberalizm, Modernleşme

Analysis of the Film Daybreakers in the Context of the Critique of the Modern Liberal Economic System

Öz

The 2009 film Daybreakers, written and directed by the brothers Michael and Peter Spierig, depicts a dystopian future in which almost everyone in the world turns into vampires as a result of an epidemic. In this respect, the movie differs from the classic vampire movies in which vampire is characterized as a minority. The aim of the study is to discuss the nutritional crisis of the vampire world, which is the focus of the film Daybreakers, and the similar problems of the real world we are in, to discuss the impasse of the modernity and of the liberal economic system with sociologically oriented explanations and to reveal the solution of the Spierig brothers. At this point, both actor dialogues and some scenes of the movie Daybreakers, which constitute the research object of the study, are analyzed from the Marxist perspective, which is the basis of the ideological film criticism. All these analysis bring out the conclusion that the modernization narrative imposed as emulation to the west through the allegory represented by the film and liberal values cannot provide the promised development for underdeveloped and developing countries. The reason for this can be shown as Marx's fact that capitalist capital can live like a vampire only as long as it can exploit labour, in a system where everyone is a vampire and there is no labour left to exploit. The solution proposal of the Spierig brothers is a return to the religion excluded by modernity, which is the source of the birth of liberal values.

Anahtar Kelimeler

Daybreakers, Cinema and Society, Horror Cinema, Liberalisation, Modernization

Kaynakça

• The 2009 film Daybreakers, written and directeAytekin, M. (2006). Korku Sinemasında Vampir Filmleri ve Korku Sinemasının Tarihsel Sürecinde Değişen Vampir İmgesi (İstanbul Üniversitesi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo-TV Sinema Anabilim Dalı. Geliş tarihi gönderen http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/41462.pdf
• Bacon, S. (2016). The Expectational Body: The Becoming of the Tortured Vampire Horde in Daybreakers | SpringerLink. İçinde Mark de Walk (Ed.), Screening the Tortured Body (ss. 71-88). United Kingdom: Palgrave Macmillan. Geliş tarihi gönderen https://link.springer.com/chapter/10.1057/978-1-137-39918-2_5
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu (3. bs; Hazal Deliçaylı & Ferda Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1997). Modernite ve Holocaust (Suha Sertabiboğlu, Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar (Ümit Öktem, Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Beresford, M. (2014). İfritlerden Dracula’ya Modern Vampir Mitinin Doğuşu (Funda Akkaya, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap.
• Bunson, M. (1993). The Vampire Encyclopedia. New York: Gramercy Books.
• Clasen, M. (2010). Vampire Apocalypse: A Biocultural Critique of Richard Matheson’s I Am Legend. Philosophy and Literature, 34(2), 313-328. https://doi.org/10.1353/phl.2010.0005
• Collins, R. (2015). Sosyolojide Dört Ana Gelenek (Ümit Tatlıcan, Çev.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Çınar, A. (2018). Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça’nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni. Bilimname, 2018(35), 363-395. https://doi.org/10.28949/bilimname.381879
• Dahrendorf, R. (1959). Class and Class Conflict in Industrial Society. USA: Stanford University Press.
• Davidson, R. (2010). There Will Be Blood: “Daybreakers and the Vampire Movie”. Metro Magazine: Media & Education Magazine. (world). Geliş tarihi gönderen https://search.informit.org/doi/abs/10.3316/informit.213721161945574
• Derrida, J. (2007). Marx’ın Hayaletleri (2. bs; Alp Tümertekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Er Pasin, G. (2013). Vampirin Kültür Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Erdem, M. (1995). Hıristiyanlıktaki Vaftiz Anlayışı Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34(1), 133-154.
• Eroğlu, A. H. (1999). Ekmek-Şarap Ayini (Evharistiya) Konusunda Katolikler ve Protestanlar Arasındaki Anlayış Farklılıkları. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39(1), 439-453. Geliş tarihi gönderen https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/50138/9980.pdf?sequence=1
• Freyer, H. (2014). Sanayi Çağı (Bedia Akarsu & Hüseyin Batuhan, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Fukuyama, F. (1989). The End of History? The National Interest, (16), 3-18. Geliş tarihi gönderen https://www.jstor.org/stable/24027184
• Giroux, J. (2022). The Spierig Brothers talk about Daybreakers. Geliş tarihi 25 Mart 2022, gönderen Dvdtalk.com website: https://www.dvdtalk.com/interviews/the_spierig_bro.html
• Güç, A. (1996). Güneş. İçinde İslam Ansiklopedisi: C. XIV (ss. 288-291). Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
• Hardt, M., & Negri, A. (2011). Çokluk (2. bs; Barış Yıldırım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hobsbawm, E. J. (2008). Devrim Çağı 1789-1848 (5. bs; Bahadır Sina Şener, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Hobsbawm, E. J. (2009). Fransız Devrimi’ne Bakış (Osman Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Jeanniere, A. (2000). Modernite Nedir? İçinde Nilgün Tutal (Çev.), Modernite Versus Postmodernite (ss. 95-107). Ankara: Vadi Yayınları.
• Kalayci, İ. (2012). Finansal Kriz Konjonktürü (2007–2009) ve Küresel Ticaretin Anatomisi. Avrasya Etüdleri, 41(1), 145-182. Geliş tarihi gönderen https://dergipark.org.tr/en/pub/avrasya/392316
• Karg, B., Spaite, A., & Sutherland, R. (2011). Her Yönüyle Vampir (Cüneyt Halu, Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınevi. Küresel ekonomide 150 yılda yaşanan 14 kriz nasıl çıktı, maliyeti ne oldu? (2020). BBC News Türkçe. Geliş tarihi gönderen https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53327594
• Le Fanu, S. (2011). Carmilla (Zeynep Bilge, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Lenin, V. İ. (2018). Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (15. bs; Cemal Süreya, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Malthus, T. R. (2017). Nüfus İlkesi (Çağla Taşkın, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınevi.
• Marx, K. (1992). Ücretli Emek ve Sermaye-Ücret, Fiyat ve Kâr (7. bs; Sevim Belli, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (1997). Kapital (C. 1; Alaattin Bilgi, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (2014). Grundrisse (3. bs; Sevan Nişanyan, Çev.). İstanbul: Birikim Yayınları.
• Marx, K., & Engels, F. (2010a). Alman İdeolojisi (Sevim Belli, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K., & Engels, F. (2010b). Komünist Manifesto (5. bs; Celâl Üster & Nur Deriş, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Matheson, R. (1972). Hepimiz Vampiriz (A.Yesari, Çev.). İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Melton, J. G. (2011). The Vampire Book: The encyclopedia of the undead (3. bs). USA: Visible Ink Press.
• Modern. (2020, Kasım). Geliş tarihi 20 Mart 2021, gönderen Online Etymology Dictionary website: https://www.etymonline.com/search?q=modern
• Moretti, F. (2005). Mucizevi Göstergeler (Zeynep Altok, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Odell, C., & Blanc, M. L. (2008). Vampire Films. Great Britain: Pocket Essentials.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi (2. bs). Ankara: İmge Kitabevi.
• Polidori, J. W. (2019). Vampir (Yiğit Yavuz, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Ritzer, G. (2011). Küresel Dünya (Melih Pekdemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rude, G. (2015). Fransız Devrimi (Ali İhsan Dalgıç, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rymer, J. M. (2010). Varney, the Vampyre or, the Feast of Blood. London: Wordsworth Editions.
• Smith, E. D. (2016). This Grave New World: Biopolitics and the Vampire Dystopia in Daybreakers. the minnesota review, 2016(86), 61-80. https://doi.org/10.1215/00265667-3457997
• Stoker, B. (2013). Dracula (Zeynep Bilge, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Stratton, J. (2011). Zombie trouble: Zombie texts, bare life and displaced people. European Journal of Cultural Studies, 14(3), 265-281. https://doi.org/10.1177/1367549411400103
• Turek, R. (2009). Peter and Michael Spierig Daybreakers Q&A. Geliş tarihi 25 Mart 2022, gönderen Comingsoon.net website: https://www.comingsoon.net/horror/pb_article_type/715424-peter-and-michael-spierig-daybreakers-qa
• Wallerstein, I. (2014). Dünya-Sistemleri Analizi: Bir Giriş (3. bs; Ender Abadoğlu & Nuri Ersoy, Çev.). İstanbul: bgst yayınları.