Bauman ve Habermas Özelinde Modernite ve Postmodernite: Olanaklar ve Sınırlılıklar

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 15 - 29, 29.06.2023

Ebru Açık Turguter

Öz

Modernite, on beşinci yüzyıldan itibaren Batılı toplumların geçirmiş olduğu değişimlerin genel adı olmuş ve ‘yaşanabilir olan’ bir dünyanın da simgesi haline gelmiştir. Yüksek düzeyde kentleşme ve okuryazarlık oranı, kitlesel eğitimin ve evrensel kriterlerin merkezde yer alması, uzmanlaşmanın önemi, yaşam süresinin uzaması gibi özellikleriyle tasvir edilmeye çalışılan modernite, ‘ulaşılmak istenilen bir hedef’ olarak da kodlanmaktadır. Bu nedenle modernitenin kendisi başta sosyal bilimler olmak üzere pek çok alanın ilgilisini çeken bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyolojinin kurucularının önemli bir bölümü Aydınlanma’yı ve moderniteyi destekleyen teorilere sahiptirler. Bu anlayış, sosyal bilimlerde ve sosyolojide 1950’lere kadar hâkimiyetini sürdürmüştür. Ancak 1960’lardan itibaren sosyolojinin Aydınlanmacı ve modern öncülleri eleştirilmeye; 1980’lerden itibaren de postmodern akımın entelektüel kanadı tarafından da yıkıma uğratılmaya çalışılmıştır. Böylece modernite karşısında birbirinden farklı duruşlar ortaya çıkmıştır. Düşünürlerin önemli bir bölümü, postmodernitenin yeni bir durum olduğunu ve insanlık için olanaklarını savunurken; bazıları postmodernitenin yeni bir aşamadan çok modernitenin devamı ya da kültürel dışa vurumu olduğunu savunmuşladır. Bu çalışmanın amacı, modern ideolojik çatışmaların yerini postmodern söylemsel mücadelelerin aldığı günümüz dünyasında, sosyal bilimlerin ve sosyal bilimcilerin, modernite ve postmoderniteye karşı aldıkları konumları teorik dayanakları ile betimlemektir. Meateorik bir çabaya dayanan çalışma, ideolojik çatışmalar döneminde yetişen ve söylemsel mücadelelerin yoğunlaştığı dönemde olgunluk çağına giren Z. Bauman ve J. Habermas’ın modernite ve postmoderniteye ilişkin yorumlarını karşılaştırmalı olarak ele almaya ve bunun günümüz Türkiye’si için olanaklarını ortaya koymaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bauman, Habermas, Modernite, Postmodernite

Modernity and Postmodernity Specific to Bauman and Habermas: Possibilities and Limitations

Öz

Modernity has been the general name of the changes that Western societies have undergone since the fifteenth century and has also become the symbol of a ‘liveable’ world. Modernity, which is tried to be described with its features such as a high level of urbanization and literacy, mass education and universal criteria being at the centre, the importance of specialization, the prolongation of life expectancy, is also coded as a ‘goal desired to be achieved’. For this reason, modernity itself emerges as a situation that attracts the attention of many fields, especially social sciences. An important part of the founders of sociology have theories that support the Enlightenment and Modernity. This understanding continued to be dominant in social sciences and sociology until the 1950s. However, since the 1960s, the enlightening and modern premises of sociology have been tried to be criticized, and since the 1980s, they have been tried to be destroyed by the intellectual wing of the postmodern movement. Thus, different stances have emerged against modernity. While a significant part of the thinkers defended postmodernity as a new situation and its possibilities for humanity, some of them argued that postmodernity is the continuation or cultural expression of modernity rather than a new phase. The purpose of the current study is to describe the positions of social sciences and social scientists towards modernity and postmodernity with their theoretical basis in today’s world where modern ideological conflicts are replaced by postmodern discursive struggles. The study which based on a metatheoretical effort will try to comparatively examine the interpretations of Z. Bauman and J. Habermas on modernity and postmodernity, who grew up in the period of ideological conflicts and entered the age of maturity when discursive struggles intensified, and will try to reveal the possibilities of this for today's Turkey.

Anahtar Kelimeler

Bauman, Habermas, Modernity, Postmodernity

Kaynakça

• Arnold, D. (2000). Coğrafi keşifler tarihi. (2. Baskı). (Osman Bahadır, Çev.). İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Bauman, Z. (1996). Yasa koyucular ve yorumcular, modernite, postmodernite ve entelektüeller üzerine. (Kemal Atakay, Çev.). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bauman, Z. (1998). Sosyolojik düşünmek. (Abdullah Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z (1999). Küreselleşme, toplumsal sonuçları. (Abdullah Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. (İsmail Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2001). Parçalanmış hayat-postmodern ahlâk denemeleri. (İsmail Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. (İsmail Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş toplum. (Yavuz Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayıncılık.
• Bauman, Z. (2015). Akışkan modern dünyada kültür. (İhsan Çapçıoğlu ve Fatih Örnek, Çev.). Ankara: Atıf Yayınları.
• Bauman, Z. (2016). Modernite ve holokaust. (Süha Sertabiboğlu, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları
• Bauman, Z. (2017a). Zygmunt Bauman ile söyleşiler. Z. Bauman ve K. Tester (Edt.). (Mesut Hazır, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Bauman, Z. (2017b). Akışkan modernite. (Sinan Okan Çavuş, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Bauman, Z. (2018a). Kuşatılmış toplum. (Akın Emre Pilgir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2018b). Akışkan modern dünyadan 44 mektup. (Pelin Siral, Çev.). İstanbul: Habitus Yayınları.
• Bauman, Z. (2018c). Akışkan hayat. (Akın Emre Pilgir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2019). Borçlu zamanlarda yaşamak. (Akın Emre Pilgir,Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2020a). Bireyselleşmiş toplum. (Yavuz Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2020b). Eğitim üzerine. (Akın Emre Pilgir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. ve Lyon, D. (2016). Akışkan gözetim. (Elçin Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benhabib, Ş. (2005). Eleştiri, norm ve ütopya, eleştirel teorinin temellerine dair bir inceleme. (İsmet Tekerek, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bloch, E. (2002). Rönesans felsefesi. (Hüsen Portakal, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi
• Bottomore, T. (1993). Marksist düşünce sözlüğü. (Mete Tunçay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bumin, T. (1996), Tartışılan modernlik: Descartes ve Spinoza. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Burke, P. (2000). Rönesans. (Özkan Akpınar, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Callinicos, A. (2007). Toplum kuramı tarihsel bir bakış. (Yasemin Tezgiden, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Edgar, A. (2006). Habermas: the key concepts. UK, London: Routledge.
• Faure, P. (1992). Rönesans. (Hüseyin Boysan, Çev.). İstanbul:iletişim Yayınları
• Finlayson, J. G. (2007). Habermas. (Talat Kılıç, Çev.). Ankara: Dost Yayınları
• Foucault, M. (1984). Foucault reader. (Paul Rabinow, Edt.). USA, New York:Pantheon Books.
• Freyer, H. (2014). Sanayi çağı. (Bedia Akarsu-Hüseyin Batuhan, Çev.). İstanbul: Doğu-Batı Yayınları
• Giddens, A. (2012). Modernliğin sonuçları. (Ersin Kuşdil, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gimpel, J. (1997). Orta çağda endüstri devrimi. (Nazım Özüaydın, Çev.). Ankara: TÜBİTAK Yayınları
• Goldmann,L.(1999). Aydınlanma felsefesi. (Emre Arslan, Çev.). Ankara:Doruk
• Habermas, J. (1985). Modernity-an incomplete project. H. Foster (Ed.) Postmodern Culture. Erişim adresi: http://www.aphotostudent.com/wp-content/uploads/2009/11/habermas_modernityproject.pdf
• Habermas, J. (1994). The philosophical discourse of modernity-twelve lectures. (Frederick G. Lawrence, Trns.) Cambridge: Polity Press.
• Habermas, J. (2015). Kamusallığın yapısal dönüşümü. (Tanıl Bora ve Mithat Sancar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Habermas, J. (2019). İletişimsel eylem kuramı. (Mustafa Tüzel, Çev.). İstanbul:Alfa Yayınları.
• Held, D. ve Simon, L. (2006). Habermas’ın geç kapitalizme dair kriz kuramı. H. E. Bağce (Ed., Çev.). Frankfurt okulu. (2. Baskı). (s. 387-411) içinde. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Huberman, L. (2013). Feodal toplumdan 21. yüzyıla (Murat Belge, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jameson, F. (1997). Five theses on actually exisiting marxism. E. M.Wood ve J. B. Foster (Ed.), In defense of history - Marxism and The postmodern agenda içinde. USA, New York: Monthly Review Press.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. (Nuri Plümer ve Abdülkadir Gölcü, Çev.). İstanbul: Nirengi Yaynları.
• Köhnen, G. (1965). Dünya Ekonomi Tarihi. (Tunay Akoğlu, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınevi
• Layder, D. (2006). Sosyal teoriye giriş. (Ümit Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları
• Lyotard, F. (2013). Postmodern durum. (İsmet Birkan, Çev.). Ankara:BilgeSu Yayınları
• Moore, B., Jr. (2003). Diktatörlüğün ve demokrasinin toplumsal kökenleri. (Alaeddin Şenel, Çev.). Ankara:İmge Y.
• Ritzer, G. ve Stepnısky, J. (2013). Sosyoloji kuramları. (Himmet Hülür, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Sarup, M. (1995). Post-yapısalcılık ve postmodernizm. (A. Baki Güçlü, Çev.).Ankara:Ark Yayınları.
• Sim, S. (2006). Postmodern düşüncenin eleştirel sözlüğü. (Mukadder Erkan ve Ali Utku, Çev.). Ankara: Babil Yayınları.
• Slattery, M. (2008). Sosyolojide temel fikirler. (Ümit Tatlıcan ve Gülhan Demiriz, Çev.). İstanbul: Sentez Yayınları.
• Şaylan, G. (2016). Postmodernizm. Ankara: İmge Yayınları.
• Wallerstein, I. (2010). Modern dünya sistemi 1. (Latif Boyacı, Çev). İstanbul: Yarın Yayıncılık.
• Wallerstein, I. (2011). Dünya-sistemleri analizi bir giriş. (Ender Abadoğlu ve Nuri Ersoy, Çev.). İstanbul: BGST Yayınları