Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemi Kullanılarak Bir Otomotiv Yan Sanayi Firmasında Tedarikçi Seçimi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 26 - 32, 13.07.2020

Çağın Karabıçak , Burcu Özcan , Mehlika Kocabaş Akay

Öz

Rekabetin
her gün daha da arttığı ve toplum yapısının giderek karmaşıklaştığı, teknolojik
gelişmelerin çok hızlı bir şekilde ilerlediği günümüzde karar verme işlemi,
şirketler için çok kritik bir öneme sahiptir. Günümüz dünyasında şirketlerin
rekabetçi olabilmeleri için geleceğe dönük karar alırken bilimsel yöntemlerden
yararlanmaları onları rakiplerine oranla bir adım daha öne çıkaracaktır. Karar
verme sürecinde birden çok ölçütün olduğu ve tek bir optimum çözümün
bulunmadığı problemlerde kullanılan yöntemler genel olarak “Çok Ölçütlü Karar
Verme Yöntemleri” (ÇÖKV) olarak adlandırılmaktadır. Günümüzde bu kategoride
değerlendirilecek birçok bilimsel yöntem mevcuttur. Bu yöntemlerin birbirlerine
göre çeşitli üstün ve zayıf yönleri bulunmaktadır. Çok Ölçütlü Karar Verme
Yöntemlerinden literatürde karşımıza sıklıkla çıkan yöntemlerden biri Analitik
Hiyerarşi Prosesi (AHP) metodudur. Geleneksel ÇÖKV tekniklerinde ölçütler ya da
alternatifler kesin ifadeler kullanılarak değerlendirilmektedir. Ancak, gerçek
hayat problemlerinin birçoğu kesin değerlerle ifade edilmesi zor olan
belirsizlik ve öznel yargılar içermektedir. Bu sorun nitel veriler, eksik veri,
elde edilemeyen verilerin olması durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Karar
vericiler seçimlerinde belirsizlikleri ve objektif olmayan durumları ifade
edebilmek için dilsel değişkenler ve bu değişkenleri modelleyebilmek için de
bulanık mantık/sayılar kullanmaktadırlar. Bulanık sayılar ile işlem yapılan
BAHP yöntemi, kişilerin seçim aşamasında düşüncelerinin ve yargılarının etkin
şekilde sürece dahil olmasını sağlar. Bu çalışmada, otomotiv yan sanayide
faaliyet gösteren bir firmada tedarikçi seçim süreci incelenmiş ve üç aday
kalıp firması arasından seçim yapılırken BAHP yöntemi kullanılmıştır. Tedarikçi
seçim süreci içerisinde karmaşık ve bulanık bir yapıda çok sayıda ölçüt
barındırmaktadır. Literatürde pek çok BAHP yöntemi arasından bu çalışmada
kullanılmak üzere en çok uygulama alanı bulmuş Chang’in Genişletilmiş Analiz
Yöntemi tercih edilmiştir. Kalıp tedarikçisi adayların değerlendirilmesinde
kullanılacak ölçütler, firmanın satın alma stratejileri ve genel tedarikçi
seçim ölçütlerine göre belirlenmiştir. Kalite, fiyat/maliyet, teslimat ve
esneklik olarak belirlenen dört ana ve on dört alt ölçüte göre yapılan
değerlendirmede en iyi değere sahip olan firma, kalıpların üretimi,
modifikasyonu ve transferi için uygun bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Otomotiv Yan Sanayi, Çok Ölçütlü Karar Verme, Bulanık AHP, Tedarikçi Seçimi

Supplier Selection with Fuzzy Analytical Hierarchy Process in an Automotive Sub Industry Firm

Öz

In today's world, where competition is increasing day by day and the social structure is becoming more complex and technological developments are progressing very rapidly, the decision-making process is of critical importance for companies. The use of scientific methods by companies will make them one step ahead of their competitors when making decisions about the future. Although there are multiple criteria in the decision-making process, the method which is used in the problems that do not have a single optimum solution are generally referred to as Multi-Criteria Decision-Making Methods (MCDM). Nowadays there are many scientific methods to be evaluated in this category. These methods have various superior and weaknesses according to each other. Analytical Hierarchy Process (AHP) method is one of the most frequently used methods in the literature. Criteria or alternatives are evaluated by using definitive expressions in traditional MCDM techniques. However, many of the real-life problems involve uncertainty and subjective judgments, which are difficult to express in absolute terms. This problem can occur especially in non-quantitative information and incomplete information. The linguistic variables are used to express the ambiguities and objectivities in the decision-makers choices and fuzzy logic / numbers are used to model these variables. The FAHP method, which is an extension of classical AHP and uses fuzzy numbers, enables human judgments and thoughts to be more effectively involved in the decision process. In this study, the supplier selection process in a company operating in automotive industry has been examined and FAHP method is used when selecting from three candidate mold companies. The supplier selection has a complex and fuzzy structure that contains many criteria in the selection process. Among the many FAHP methods in the literature, Chang's Extended Analysis Method was preferred to be used in this study. The criteria to be used in the evaluation of the candidate suppliers are determined by taking into consideration the purchasing policies of the enterprise and the general supplier selection criteria. The company, which has the best value in the evaluation made according to the four main and fourteen sub-criteria determined as quality, price / cost, delivery and flexibility, was found suitable for the production, modification and transfer of the molds.

Anahtar Kelimeler

Automotive Sub Industry, Multi Criteria Decision Making, FAHP, Supplier Selection

Kaynakça

• [1] Deng X, Hu Y, Deng Y, Mahadevan S. “Supplier Selection Using AHP Methodology Extended by D numbers”. Expert Systems with Applications, 41, 156-167, 2014.
• [2] Uludağ H S, Doğan H. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılmasına Odaklı Bir Hizmet Kalitesi Uygulaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6(2), 17-47, 2016.
• [3] Aktaş R, Doğanay M, Gökmen Y, Gazibey Y, Türen U. Sayısal Karar Verme Yöntemleri. Birinci Baskı. İstanbul, Türkiye, Beta, 2015.
• [4] Chamodrakas D, Martakos B D. “Supplier Selection in Electronic Market Places Using Satisficing and Fuzzy AHP”. Expert Systems with Applications. 37, 490–498, 2010.
• [5] Junior F, R, L, Osiro, L, Carpinetti, L, C, R. “A Comparison Between Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Methods to Supplier Selection”. Applied Soft Computing, 21, 194-209, 2014.
• [6] Manap Davras G, Karaatlı M. “Otel İşletmelerinde Tedarikçi Seçimi Sürecinde AHP ve BAHP Yöntemlerinin Uygulanması”. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32 (1), 87-112, 2014.
• [7] Akman G, Alkan A. “Tedarik Zinciri Yönetiminde Bulanık AHP Yöntemi Kullanılarak Tedarikçilerin Performansının Ölçülmesi: Otomotiv Yan Sanayinde Bir Uygulama”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(9), 23-46, 2006.
• [8] Denizhan B, Yılmaz Yalçıner A, “Analitik Hiyerarşi Proses ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Tedarikçi Seçimi Uygulaması.” Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 6(1), 63-78, 2017.
• [9] Ho W, Xu X, Dey P. “Multi-criteria Decision Making Approaches for Supplier Evaluation and Selection: A Literature Review”. European Journal of Operational Research, 202,16-24, 2010.
• [10] Koblen I, Balog K, Skurkova K L. “Supply Selection and Supply Chain Maturity – Important Areas of the Quality Production Assurance”. Production Engineering Archives.5(4), 26-30, 2014.
• [11] Nydick R L, Hill R P, “Using The Analytic Hierarchy Process to Structure The Supplier Selection Procedure”. International Journal of Purchasing&Materials Management. 28(2),31-36, 1992.
• [12] Bhutta K S, Huq F. “Supplier Selection Problem: A Comparison of The Total Cost Of Ownership and AHP Approaches., Supply Chain International Journal, 7(3),126-135, 2002.
• [13] Türkoğlu M., “Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama”, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstütüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Bartın, 2016.
• [14] Aydın Y, Eren T, “Hava Savunma Sanayii Alt Yüklenici Seçiminde Bulanık Mantık Altında Çok Kriterli Karar Verme ve Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması”. Journal of Aviation. 2 (1), 10-30, 2018.
• [15] Ünal, Z, Güven, S, İpekçi Çetin, E. “Otel İşletmelerinin Tedarikçi Seçiminde Bulanık AHP ile Ağırlıklandırılmış Hedef Programlama Uygulaması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 188-204, 2019.
• [16] Awasthi A, Govindan K, Gold S, “Multi-Tier Sustainable Global Supplier Selection Using A Fuzzy Ahp-Vikor Based Approach”. International Journal of Production Economics, 195, 106-117, 2018.
• [17] Jain V, Sangaiah A K, Sakhuja S, Thoduka N, Aggarwal R, “Supplier Selection Using Fuzzy AHP and TOPSIS: A Case Study in the Indian Automotive Industry”. Neural Computing and Applications, 29(7), 555–564, 2018.
• [18] Mohammad M R, Kazi B A, “Supplier Selection and Evaluation by Fuzzy-AHP Extent Analysis: A Case Study RMG Sector of Bangladesh”. International Journal of Engineering and Management Research, 9(1), 41-48, 2019