Turkey's dependence on electricity consumption and efficiency: Elasticity and var analysis

Yıl 2013, Sayı: 3, 41 - 63, 01.04.2013

Selahattin Bekmez Müge Manga

Öz

Electricity consumption is increased every passing day by increased technological advances, population and welfare with the influence of industrialization and globalization. While the electricity consumption in 2009 was at the level of 194 billion kWh with 2 % fall; it became 210 billion kWh in 2010 in Turkey. In 2011, electricity consumption rose to the level of 229, 3 billion kWh. The electricity consumption in the next ten year period is expected to increase by 7,5 % . It is also expected that the share of electricity sector in Turkish economy, which was only 2,5 % in 2010, would be 7 % by the year of 2018. In this study, first of all price and income elasticity of electricity consumption have been calculated for the years between 1980 and 2011. As dependent variable, the electricity consumption (gWh) has been used while electricity price (TL), population and GDP have been used as independent variables. The data have been obtained from Turkey Statistical Institute, Turkey Electricity Transmission Corporation, Eurostat and the World Bank. The elasticity analysis showed that Turkish economy has lower price and income elasticity. In the second part of the analysis Vector Autoregressive (VAR) Model has been applied, in order to find short and long term relationship between the variables.

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye’nin elektrik tüketimine karşı olan bağımlılığı ve verimliliği: Esneklik ve var analizi

Öz

Sanayileşme ve küreselleşmenin etkisiyle artan teknolojik gelişmeler, nüfus ve refah artışı elektrik tüketimini her geçen gün arttırmaktadır. Elektrik tüketimi 2009 yılında % 2 düşüşle 194 milyar kWh düzeylerinden 2010’da % 8 oranındaki artış ile 210 milyar kWh olmuştur. 2011 yılında ise elektrik tüketimi 229,3 milyar kWh düzeylerine yükselmiştir. Önümüzdeki 10 yıllık süreçte Türkiye’deki elektrik tüketiminin % 7,5 oranında artması beklenmektedir. Artan elektrik tüketiminin, 2010 yılı Türkiye ekonomisindeki % 2,5 olan elektrik sektörü payını, 2018 yılına kadar yaklaşık olarak %7 düzeylerine çıkarması beklenmektedir. Bu çalışmada ilk olarak 1980-2011 yılları için elektrik tüketiminin fiyat ve gelir esnekliği ölçülmüştür. Yapılan analizde bağımlı değişken olarak; elektrik tüketimi (gWh), bağımsız değişken olarak; elektrik fiyatı (Türk Lirası), nüfus ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GDP) kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan veriler, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ), Eurostat ve Dünya Bankası’ndan alınmıştır. Esneklik analizi sonucunda; Türkiye’de elektrik tüketiminin gelir ve fiyat esnekliğinin düşük olduğu görülmüştür. Analizin ikinci bölümünde ise değişkenler arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiyi bulmak için Vektör Otoregresiv (VAR) Modeli uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• 1. ÇANAKÇI, M. ve ÖZSEZEN, A. N., (2006),’’Türkiye’de ve Dünya’da Enerji Tüketimi-Biyodizel’’,GAP V. Mühendislik Kongresi Bildiriler Kitabı, 26- 28 Nisan, ss. 415-422
• 2. TEZEKİCİ, S., (2005), “Türkiye’de Enerji Sektörü ve Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu (Kaynaklar, Politikalar)’’, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Doktora Tezi
• 3. Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), “Elektrik Piyasası Yayın ve Raporları” (10.07.2012)
• 4. TÜRKYILMAZ, O., (2011), “Türkiye’nin Enerji Görünümü’’,TMMO Raporları, Ankara
• 5. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş Genel Müdürlüğü (TETAŞ), “2011 Yılı Sektör Raporu” (05, 2012)
• 6. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, (2012), “Enerji Yatırımcısı El Kitabı 2012”, Ankara
• 7. SATMAN, A., (2006), “Dünya’da Enerji Kaynakları”, Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu, İstanbul
• 8. Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), (2011), “2010-2011 Elektrik Üretim Sektör Raporu”
• 9. TMMOB Makina Mühendisleri Odası, (2012), “Türkiye’nin Enerji Görünümü”, Oda Raporu (Genişletilmiş İkinci Baskı), Yayın No: MMO/588, Nisan
• 10. KESKİN, M. T. ve ÜNLÜ, H., (2010), “Türkiye’de Enerji Verimliliğinin Durumu ve Yerel Yönetimlerin Rolü (Araştırma Raporu)”, Heinrich Böll Stiftung ve Avrupa Birliği Politikaları Enstitüsü, Ekim
• 11. SEVAİOĞLU, O. (2009), “Türkiye Elektrik/Enerji Sektörü Raporu”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 06531, Haziran
• 12. ERTUĞRUL, H. M., (2010), “ Türkiye’de Enerji Sektöründeki Yapısal Reformların Enerji Verimliliği Üzerine Etkileri”, Enerji Piyasa ve Düzenleme 1(2), ss. 145-171
• 13. TANRIKULU, K., (1983),” Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Dış Borç İlişkisinin Değerlendirilmesi”, İktisadi Planlama Başkanlığı Uzun Vadeli Planlar Dairesi, Uzmanlık Tezi, DPT Yayınları, Ankara
• 14. www.oecd.org, İstatistikler (Erişim Tarihi: 10 Aralık 2012)
• 15. DELOİTTE, (2010), “Türkiye Elektrik Enerjisi Piyasası 2010-2011 Beklentiler ve Gelişmeler”, İstanbul
• 16. Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), (2009), “Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu (2009 --- 2018) ”, APK Dairesi Başkanlığı, Haziran
• 17. KOTEDER, (2011),” Elektrik Sektörü Raporu”, 2011/2
• 18. AKÇOLLU, Y. F., (2003), Elektrik Sektöründe Rekabet ve Regülasyon, Rekabet Kurumu/Uzmanlık Tezi, Ankara
• 19. CAMPBELL, J. Y. ve PERRON, P., (1991),”Pitfalls and Opportunities: What Macroeconomics Should Know About Unit Roots”, NBER Technical Working Papers 0100, 6, ss. 141-220
• 20. HOLTEDAHL, P. ve JOUTZ, F. L., (2004), ”Residential Electricity Demand in Taiwan’’, Elsevier Journal Energy Economics, 26, ss. 201-224
• 21. MADLENER, R. ve BERNSTEIN, R. ve GONZALEZ, M. A. A., (2011), “Econometric Estimation of Energy Demand Elasticities”, E.O.N Energy Research Center Series, 3(8)
• 22. ALBERINI, A. ve FILIPPINI, M., (2010), “Response of Residential Electricity Demand to Price: The Effect of Measurement Error’’, Centre for Energy Policy and Economics Swiss Federal Institutes of Technology Working Paper N. 75
• 23. BABATUNDE, A. ve SHUAIBU, İ. M., (2009), “The Demand For Residential Electricity In Nigeria: A Bound Testing Approach’’, International Workshop on Emprical Methods in Energy Economics Conference Paper, 28-29 Ağustos, Canada
• 24. MADEN, S. ve BAYKUL, A., (2012), “Co-Integration Analyses of Price and Income Elasticities of Electricity Power Consumption in Turkey’’, European Journal of Social Sciens, 30(4), ss. 523-534
• 25. BEKHET, H. A. ve OTHMAN, S. N., (2011), “Assessing the Elasticities of Electricity Consumption for Rural and Urban Areas in Malaysia: A Non-linear Approach” ,International Journal of Economics and Finance, 3(1), ss. 208-217
• 26. TARIQ, M. S. ve NASIR, M. ve ARIF, A. (2008), “Residentıal Demand For Electricity in Pakıstan’’, The Pakistan Development Review, 47(4), ss
• 457-467
• 27. ZIRAMBA, A. ve KAVEZERI, K., (2012), “Long-Run Price and Income Elasticities of Namibian Aggregate Electricity Demand: Results from the Bounds Testing Approach”, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 3(3), ss. 203-209
• 28. BEKMEZ, S. ve BOĞA, M., (2012), “Economic Dynamics of Electricity Consumption in Turkey, Germany and Greece’’, Eurasia Business and Economics Society Conference Bildiri Kitapçığı. 1-3 Kasım 2012, Varşova, Polonya
• 29. ERDOĞDU, E., (2007), “Electricity Demand Analysis Using Cointegration and ARIMA Modelling: A Case Study of Turkey”, Energy Policy, 35(2), ss.1129-1146
• 30. HALICIOĞLU, F., (2007), “Residential Electricity Demand Dynamics in Turkey”, Energy Economics 29, 199-210
• 31. AKAY, D. ve ATAK, M., (2007), “Grey Prediction with Rolling Mechanism for Electricity Demand Forecasting of Turkey”, Energy 32(9), ss.1670- 1675
• 32. DİLAVER, Z. ve LESTER, C. H., (2010), “Industrial Electricity Demand for Turkey: A Structural Time Series Analysis", Surrey Energy Economics Centre (SEEC), School of Economics Discussion Papers (SEEDS) 129
• 33. ENDERS, W., (2004), Applied Econometric Time Series, Wiley, New York
• 34. TARI, R. ve BOZKURT, H. Y., (2006), “Türkiye'de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi (1991.1-2004.3)’’, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 4, ss. 12-28
• 35. BİLGİLİ, F., (2002), “VAR, ARIMA, Üstsel Düzleme, Karma ve İlave- Faktör Yöntemlerinin Özel Tüketim Harcamalarına Ait Ex Post Öngörü Başarılarının Karşılaştırılması’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), ss.185-211
• 36. MAYRAND, J. ve ULBRICHT D., (2007),” VAR Model Averaging for Multi-Step Forecasting’’, IFO Working Papers, N.48
• 37. BAHAR, O., (2006), “Turizm Sektörünün Türkiye'nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı’’ , Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), ss. 137-150
• 38. TAKIM, A., (2010), “Türkiye'de GSYİH ile İhracat Arasındaki Granger Nedensellik Testi’’, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), ss. 1-16
• 39. ERKILIÇ, S., (2006), “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri”, T.C Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Kasım, Ankara.