İŞ ETİĞİ OLGUSU ÜZERİNE AYRINTILI BİR KAVRAMSAL DEĞERLENDİRME: İŞ ETİĞİ VE VERİMLİLİK İLİŞKİSİ

Yıl 2006, Sayı: 2, 0 - 0, 01.05.2006

Oya İnci Bolat

Öz

İşletmelerin paydaşlarını oluşturan
müşterilerin, tedarikçilerin, hissedarların, kamu kuruluşlarının, sivil toplum
örgütlerinin, sendikaların, işletme çalışanlarının, yerel halkın vb. özellikle
işletmelerin sosyal sorumlulukları boyutundaki beklentilerinde değişmeler
yaşanmaktadır. Bu kesimler artık, işletme uygulamalarının ahlâkî boyutuna daha
fazla duyarlılık göstermeye başlamıştır. Buradan hareketle pek çok örgüt, etik
ilkeler geliştirme ya da etik komisyonları oluşturma gibi çabalar içine
girmektedir. Bu çabaların ahlâkî açıdan değerlendirilmeye çalışılması ise iş
etiğinin konusunu oluşturmaktadır. Bu kapsamda işletme çalışanları ile işletme
paydaşları arasındaki ilişkilerde, bir yandan ahlâkî açıdan karşılıklı
yükümlülüklerin altı çizilmeye çalışılırken, diğer yandan da ahlâkî davranışın
ne olduğu, nasıl sağlanacağı ve sonuçları üzerinde durulur. Öte yandan iş
etiği, etiğin bir alt disiplinini oluşturur ve bu yönüyle de etikten ayrı
düşünülmemesi gerekir. Ayrıca, iş etiği kavramına yakın kavramların da yazında
sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Ancak bu konuda bir kavram kargaşası
yaşanmakta ve kimi kavramlar bilerek ya da bilmeyerek birbirinin yerine
kullanılmakta ya da kavramlara yanlış anlamlar yüklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Etik, İş Etiği, İş Ahlâkı, Meslek Ahlâkı, Çalışma Ahlâkı

Kaynakça

• * http://www.mpm.org.tr/default.asp?menuid=17&dict=v, Erişim Tarihi: 02.07.2005 Akay, Hüseyin (2002), “Muhasebe Mesleğinde Etik”, Öneri, Cilt 5, Sayı 17, ss.77-92.
• * Hamilton-Attwell (1998), “Productivity and Work Ethics”, Work Study, Vol.47(3), ss.1-12., http://proquest.umi.com/pqdweb?did=86921958&sid=3&Fmt=3&clientld=48826&RQT=309&Vname=PQD, Erişim Tarihi:27.06.2005.
• • Aldemir, Ceyhan, Alpay Ataol ve Gönül Budak (2001), İnsan Kaynakları Yönetimi, 4.b., İzmir: Barış Yayınları, 408s.
• • Arslan, Mahmut (2001), İş ve Meslek Ahlakı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 248s.
• • Aydın, İnayet Pehlivan (2001), Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik, 2.b., Ankara: Pegem A Yayınevi Tic. Ltd. Şti., 226s.
• • Bal, İhsan ve Fatih Beren (2003), Polis Etiği, Ankara: Siyasal Kitabevi, 241s.
• • Berkman, Ümit (1999), Sosyal Sorumluluk, İş Ahlakı Gelişimi ve Yakın Geleceği”, http://www.kho.edu.tr/yayinlar/bilimdergisi/bilimder/doc/1999-2/bilder5.doc, Erişim Tarihi: 02.11.2002; ss.68-77.
• • Berman, Evan M. Ve Montgomery Van Wart (1999), “The Ethics of productivity: Toward Increased Dialogue and Customer-Based Accountability”, Int’l. J. Org. Theory & Behav., 2(3&4), ss.413-430.
• • Bingöl, Dursun (1998), İnsan Kaynakları Yönetimi, 4.b., İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 467s.
• • Bolat, Tamer ve Oya Aytemiz Seymen (2003), “Örgütlerde İş Eğiti ve Kariyer Yönetimi İlişkisi: Normatif Etik Boyutuyla Bir Değerlendirme”, İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, Yıl 14, Sayı:45, ss.3-19.
• • Cerrah, İbrahim, “Bilişim Teknolojileri ve Etik: Bilişim Teknolojilerinin Güvenlik Hizmetlerinde Kullanımının ‘Etik Boyutu’ ve ‘Sosyal’ Sonuçları”, http://bilisim.izmirpolis.gv.tr/siberetik.asp, Erişim Tarihi: 30.04.2005, ss.1-19.
• • Cevizci Ahmet (2002), Etiğe Giriş, İstanbul: Paradigma Yayınları, 385s.
• • Çakır, Özlem (2001), İşe Bağlılık Olgusu ve Etkileyen Faktörler, Ankara: Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş., 237s.
• • Çelebioğlu, Fuat (1990), Davranış Açısından İşbilim, İşletme Fakültesi Yayın No:237, İstanbul: Küre Ajans, 301s.
• • Çelik, Adnan, İsmail Göktürk, Dündar Kök ve Mehmet Yılmaz (1998), “Bürokrasi ve Etik: Kahramanmaraş Kamu ve Kurumları ve Özel İşletmelerinde Karşılaştırmalı Bir Uygulama”, Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, 24-26 Aralık 1997, ss. 23-42.
• • Demir, Hulusi ve Neşe Songür (1999), “Sosyal Sorumluluk ve İş Ahlakı”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, ss.150-168.
• • Demirkan, Mahmut (1998), “Türk Endüstri İlişkileri Sisteminde Etik Tavır ve Sorumluluk Bilinci, Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, 24-26 Aralık 1997, ss. 265 – 272.
• • Ertan, Kıvılcım Akkoyunlu (1998), “Çevre Etiği”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 31, Sayı 1, ss.125-139.
• • Fülöp, Gyula, Robert D. Hisrich ve Krisztina Szegedi (2000), “Business Ethics and Social Responsibility in Transition Economies”, The Journal of Management Development, Vol. 19, No.1, ss.5-31.
• • Güçlü, A. Bâki, Erkan Uzun, Serkan Uzun ve Ümit Hüsrev Yolsal (2002), Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1728s.
• • Kilcullen, Maureen ve Judith Ohles Kooistra (1999), “At Least Do No Harm: Sources on the Changing Role of Business Ethics and Corporate Social Responsibility” , Reference Services Review, Vol.27, No.2: 158-178.
• • Kozak, Meryem Akoğlan ve Gülnur Karakaş (2002), “Otel İşletmelerinde Çalışan Servis Personelinin Etik Davranışları Üzerine Bir Araştırma”, Turizm Akademik Dergisi, Sayı:2, Gazi Üniversitesi Yayınları, ss.1-16.
• • Mauro, Nicholas, Samuel M. Natale ve Anthony F. Libertella (1999), “Personal Values, Business Ethics and Strategic Development”, Cross Cultural Management, Vol.6, No.2, ss.22-28.
• • Nuttall, Jon (1997), Ahlâk Üzerine Tartışmalar Etiğe Giriş, (Çev.Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 237s.
• • Otlu, Fikret (1999), “Muhasebe Mesleğinde Meslek Ahlakının Yeri ve Önemi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 4 (Güz), ss.125-142.
• • Özgener, Şevki (2002), “İmalat Sanayii İşletmelerindeki Kamu ve Özel Sektör Yöneticilerinin İş Ahlâkına İlişkin Tutumları”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 35, Sayı 1, ss.175-199.
• • Parlatır, İsmail, Nevzat Gözaydın, Hazma Zülfikar, Belgin Tezcan Aksu, Seyfullah Türkmen ve Yaşar Yılmaz (1998), Türkçe Sözlük, 9.b., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2523s.
• • Pieper, Annemarie (1999), Etiğe Giriş, (Çev.Veysel Atayman ve Gönül Sezer), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 287s.
• • Sabuncuoğlu, Zeyyat ve Tuncel Tokol, (2001), İşletme, Bursa: Ezgi Yayınları, 362s.
• • Schulze, Nergis (1997), “İşletme Etiği Konusuna Kavramsal Bir Yaklaşım”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 30, Sayı 4, ss.35-51.
• • Seitz, Paul (2001), “Cultural and Business Ethics”, Cross Cultural Management, Vol.8, No.1, ss.21-27.
• • Sison, Alejo Josè G. (2000), “Integrated Risk Management and Global Business Ethics”, Business Ethics: A European Review, Vol.9, No.4, ss.288-295.
• • Winstanley, Diana ve Jean Woodall (2000), “The Adolescence of Ethics in Human Resource Management”, Human Resource Management Journal, Vol.10, Issue 4, ss.45-48.
• • Yıldız, Fehmi (2001), “Muhasebe Mesleğinde Meslek Ahlakının Önemi ve Mesleğin Saygınlığını Azaltan Etmenler”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, ss.37-42.
• • Yürütücü, Aslı ve Hüseyin Gürbüz (2001), “Hekimlerin Ahlaki Değerleri ile Meslek Etiğinin İstatistiksel Olarak İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, ss.157-172.