TÜRK GIDA SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE YAPILMASI

Yıl 2018, Sayı: 3, 31 - 60, 28.06.2018

Rıdvan Maya Tamer Eren

Öz

İşletmelerin
finansal performansının doğru bir biçimde değerlendirilebilmesi yoğun bir
rekabetin yaşandığı gıda endüstrisinde büyük önem taşımaktadır. Finansal
oranlar, işletmelerde performansın değerlendirilmesi amacıyla uzun yıllardır
kullanılmaktadır. İşletmelerin finansal
performans ölçümleri genellikle Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV ) yöntemleri ile
yapılmaktadır. Bu yöntemler birbirinden farklı alternatif karar birimlerinden
kriterlere ve ağırlıklara göre en iyi sonucu bulmayı amaçlamaktadır. Bu
çalışmada, ülkelerin ekonomilerinde önemli yer tutan gıda sektörünün, finansal
performansları açısından 2011-2015 yıllarına ait verileri ile performans
analizleri yapılmıştır. Çalışmanın uygulaması, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda
(İMKB) kayıtlı gıda sektöründe bulunan ve de İstanbul Sanayi Odası’nda (İSO)
2014 yılında en büyük 1000 sanayi kuruluşu içine giren 12 işletmenin 10 tane
kriter ile finansal performansları karşılaştırılmıştır. Analizi yürütmek için
10 tane kriter kullanılmıştır bu kriterler; likidite oran, faaliyet oranı ve kârlılık
oranlarıdır. Çalışmada kriter ağırlıkları Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile
bulunmuştur. TOPSIS ve VIKOR ile bu alternatif karşılaştırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans Değerlendirme, Çok Kriterli Karar Verme, AHP, TOPSIS, VIKOR

Kaynakça

• AKBULUT, R., RENÇBER, Ö., F., (2015), “BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi D79, G19, G30.
• AKSAKAL, E., DAĞDEVİREN, M., (2015), “Yetenek Yönetimi Temelli Personel Atama Modeli Ve Çözüm Önerisi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 30, No 2.
• AKTEPE, A., ERSÖZ, S., (2014), “AHP, VIKOR ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanması”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt:25, Sayı:1-2, s. 2-15
• ARIBAŞ, M., ÖZCAN, U., (2016), “Akademik Araştırma Projelerinin AHP ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Politeknik dergisi, Cilt:19, sayı:2, s. 163-173
• AYTEKİN, S., SAKARYA, Ş., (2013), “BIST’de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı:21, s. 30-47.
• BÜLBÜL, S., KÖSE, A., (2011), “Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”, Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, s.71-97.
• DEMİR, M., TUNCAY, M., (2012), “Türk Gıda Sektörünün Faaliyet ve Kârlılık Oranları Açısından Analizi: İMKB Gıda Sektöründe İşlem Gören İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.17, S.2, s.367-392.
• DİNÇER, H., GÖRENER, A., (2011), “AHP Ve VIKOR Tekniği İle Dinamik Performans Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:10 Sayı:19, s.109-127.
• ERASLAN, İ., H., BULU, M., BARCA, M., (2007), “Türk Gıda Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 9, s. 311-335.
• EKREN, N., FINDIKÇI, M., (2016), “AHP Ve VIKOR Yöntemleri İle Avrupa Birliği’ne Üye Ülkeler ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar 2016/1, Sayı:29, s.1-17
• EREN, T., ABALI, Y., A., KUTLU B., S., (2012), “Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Bursiyer Seçimi: Bir Öğretim Kurumunda Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4, s. 259-272
• GÖRENER, A., (2013), “Tedarik Zinciri Stratejisi Seçimi: Bulanık VIKOR Yöntemiyle İmalat Sektöründe Bir Uygulama”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C:5, S:3, s. 47-62.
• GÜNDÜZ, H., GÜLER M. E., (2015), “Termal Turizm İşletmelerinde ÇKKV Teknikleri Kullanılarak Uygun Tedarikçinin Seçilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:30, Sayı:1, s. 203-222.
• http://www.iso.org.tr/projeler/turkiyenin-500-buyuk-sanayi-kurulusu (Erişim Tarihi: 20.04.2016).
• http://www.istekobi.com.tr/sektorler/gida-s14/sektore-bakis/gida-b14.aspx (Erişim Tarihi: 01.05.2016).
• https://www.kap.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.04.2016).
• KARAKAŞOĞLU, N., ERTUĞRUL, İ., (2008), “Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, YA/EM Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt:20, Sayı:1, s. 19-28
• KARAMAN, B., ÇERÇİOĞLU, H., (2015), “0-1 Hedef Programlama Destekli Bütünleşik AHP– VIKOR Yöntemi: Hastane Yatırımı Projeleri Seçimi”, Gazi Üniversite Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt:30, Sayı:4, s. 567-576
• ÖMÜRBEK, V., KINAY, B., (2013), “Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.18, S.3, s.343-363.
• ÖZDEMİR, F., AR, İ., M., BAKİ, B., (2014), “Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesinde AHS-TOPSIS ve AHS-VIKOR Yaklaşımlarının Kullanımı: Rize Organize Sanayi Bölgesi Örneği”, Journal of Yasar University, 9(35), 6099-60.
• ÖZEN, Ü., ORÇANLI, K., (2013), “ÇKKV Yöntemlerinden AHP ve TOPSIS' in E-Kitap Okuyucu Seçiminde Uygulanması”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler dergisi, Sayı:15, s. 282-310
• ÖZER, A., ÖZTÜRK, M., KAYA, A., (2010), “İşletmelerde Etkinlik ve Performans Ölçmede VZA, Kümeleme ve TOPSIS Analizlerinin Kullanımı: İMKB İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), s.233-260.
• ÖZGÜVEN, N., (2011), “Kriz Döneminde Küresel Perakendeci Aktörlerin Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:25, Sayı: 2, s. 151-162.
• SALDANLI, A., SIRMA, İ., (2014), “TOPSIS Yönteminin Finansal Performans Göstergesi Olarak Kullanılabilirliği”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 41, s. 185-202.
• TAYYAR, N., ARSLAN, P., (2013), “Hazır Giyim Sektöründe En İyi Fason İşletme Seçimi İçin AHP ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, s. 341-358.
• UYGURTÜRK, H., KORKMAZ, T., (2012), “Finansal Performansın TOPSIS ÇKKV Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7 (2), s.95-115.