Yoğun Bakım Ünitelerinin Etkinliklerinin Değerlendirilmesi: Bir Üniversite Hastanesi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 57 Sayı: 1, 103 - 120, 31.01.2023

Mustafa Dedecan Nazan Torun

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1137264

Öz

Amaç: Bu çalışmada yoğun bakımların etkinliklerini değerlendirmek, etkin olmayan yoğun bakım ünitelerinin etkin olabilmesi için referans alabileceği yoğun bakım ünitelerini belirlemek ve yoğun bakım üniteleri arasında etkinlik düzeyleri bakımından farklılıkları tespit etmek amaçlanmıştır.

Yöntem: Çalışmada, Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezinde bulunan 12 yoğun bakım ünitelerin 2018 yılına ait yıllık istatistiki verileri kullanılmıştır. Yoğun bakım ünitelerinin etkinlikleri Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi ile değerlendirilmiştir. VZA analizinde girdi yönelimli BCC (Banker, Charnes ve Cooper) Modeli, CCR (Charnes, Cooper ve Rhodes) Modeli ve Süper Etkinlik modelinden yararlanılmıştır.

Bulgular: CCR ve BCC VZA modeli sonuçlarının her ikisinde; anestezi ve reanimasyon, çocuk, iç hastalıkları ve yenidoğan yoğun bakım ünitesi etkin bulunmamıştır. Etkin olan yoğun bakım üniteleri arasında CCR modeli sonucuna göre süper etkin olan göğüs cerrahisi yoğun bakım ünitesi iken, BCC modeline göre ise kalp ve damar cerrahisi yoğun bakım ünitesidir. Ayrıca çalışma sonucunda yoğun bakım ünitelerinin etkinlik düzeyleri arasında farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.

Özgünlük: Hem son dönemde yaşanan COVİD-19 pandemisi hem de sağlık harcamaları içerisinde önemli bir paya sahip olan yoğun bakım ünitelerin etkinliklerinin değerlendirilerek kaynakların etkin kullanılması önemlidir. 

Anahtar Kelimeler

Etkinlik Değerlendirme, Hastane Etkinliği, Sağlık Hizmetleri, Veri Zarflama Analizi, Yoğun Bakım Etkinliği

Assessment of the Efficiency of Intensive Care Units: A Case from A University Hospital

Öz

Purpose: In this study, it was aimed to evaluate the efficiency of intensive care units, to determine the intensive care units that inefficient intensive care units can take as a reference to be effective, and to determine the differences between intensive care units in terms of efficiency levels.

Methodology: In the study, annual statistical data of 2018 of 12 intensive care units in Gazi University Health Research and Application Center were used. The efficiency of intensive care units was evaluated by Data Envelopment Analysis (DEA) method. BCC (Banker, Charnes and Cooper), CCR (Charnes, Cooper and Rhodes and Super efficiency models have been used to assess the efficiency of intensive care.

Findings: Anesthesia and Reanimation, Child, Internal Medicine and Neonatal Intensive Care Unit have not been found efficient in both CCR and BCC DEA results. Although according to the CCR DEA result, the Chest Surgery Intensive Care Unit was the super-efficient unit among the efficient intensive care units, Intensive Care Unit for Cardiovascular Surgery comes out to be the super-efficient unit according to the BCC DEA. Also, the analysis reported variations between the intensive care units' efficiency levels.

Originality: It is important to use resources efficiently by evaluating the effectiveness of intensive care unit, which have a significant share in both the recent COVID-19 pandemic and health expenditures. 

Anahtar Kelimeler

Efficiency Evaluation, Hospital Activity, Healthcare Services, Data Envelopment Analysis, Intensive Care Activity

Kaynakça

• Akgöbek, Ö., Nişancı, İ., Serkan K. ve Tamer, E. (2015). "Veri Zarflama Analizi Yaklaşımını Kullanarak Bir Eğitim Kurumunun Şubelerinin Performanslarını Ölçme”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(3), 43-54.
• Araújo, C., Barros, C. P. ve Wanke, P. (2014). "Efficiency determinants and Capacity İssues in Brazilian For-Profit Hospitals", Health Care Management Science, 17(2), 126-138.
• Asandului, L., Roman, M. ve Fatulescu, P. (2014). "The Efficiency of Healthcare Systems in Europe: A Data Envelopment Analysis Approach", Procedia Economics and Finance, 10, 261-268.
• Avkiran, N.K. (1999). "An Application Reference for Data Envelopment Analysis in Branch Banking: Helping the Novice Researcher", International Journal of Bank Marketing, 17(4), 206-220.
• Avkiran, N.K. ve Rowlands, T. (2008). "How To Better İdentify the True Managerial Performance: State of the Art Using DEA", Omega, 36(2), 317-324.
• Aytekin, S. (2011). "Yatak İşgal Oranı Düşük Olan Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin Performans Ölçümü: Bir Veri Zarflama Analizi Uygulaması", Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 113-138.
• Bahrami, M.A., Rafiei, S., Abedi, M. ve Askari R. (2018). "Data Envelopment Analysis for Estimating Efficiency of Intensive Care Units: A Case Study in Iran", International Journal of Health Care Quality Assurance, 31(4), 276-282.
• Bahurmoz, A.M. (1999). "Measuring Efficiency in Primary Health Care Centres in Saudi Arabia" Economics and Administration 12(2), 3-18.
• Banker, R.D., Charnes, A. ve Cooper, W.W. (1984). "Some Models for Estimating Technical and Scale İnefficiencies in Data Envelopment Analysis", Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Banker, R.D., Conrad, R.F. ve Strauss, R.P. (1986). "A Comparative Application of Data Envelopment Analysis and Translog Methods: An Illustrative Study of Hospital Production", Management Science, 32(1), 30-44.
• Bendheim, C.L., Waddock, S.A. ve Graves, S.B. (1998). "Determining Best Practice in Corporate-Stakeholder Relations Using Data Envelopment Analysis: An İndustry-Level Study", Business & Society, 37(3), 306-338.
• Boussofiane, A., Dyson, R.G. ve Thanassoulis, E. (1991). "Applied Data Envelopment Analysis", European Journal of Operational Research, 52(1), 1-15.
• Bowlin, W.F. (1998). "Measuring Performance: An Introduction to Data Envelopment Analysis (DEA)", The Journal of Cost Analysis, 15(2), 3-27.
• Cansel, A., Benli, Y. K. ve Bozoklu, Ç.P. (2016). "Measuring the Effectiveness of Performance-Based Budgeting with DEA: Ministry of Health in Turkey", IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 7(23), 60.
• Chang, S.Y, Multz, A.S, Hall, J.B. (2005). “Critical Care Organization”, Critical Care Clinics, 21(1), 43-53. http://dx.doi.org/10.1016/j.ccc.2004.07.003 ; PMid:15579352.
• Çalışkan, H. (2020). “Kamu Hastane Birliklerinin Verimlilik Düzeylerinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi”, Verimlilik Dergisi, 2, 157-178.
• Çilhoroz, Y. (2021). “İstatistiki Bölge Birimlerinin Sağlık Hizmetleri Etkinliğinin Ölçülmesi”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 24(3), 589-602.
• Doğan, N.Ö. ve Gencan, S. (2014). "VZA/AHP Bütünleşik Yöntemi İle Performans Ölçümü: Ankara’daki Kamu Hastaneleri Üzerine Bir Uygulama", Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 88-112.
• Durur, F., Günaltay, M. M. ve Işıkçelik, F. (2022). “Sağlık Hizmet Bölgelerinin Performansının Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi”, Verimlilik Dergisi, 2, 165-182.
• Edbrooke, D., Hibbert, C., Ridley, S., Long, T., ve Dickie, H. (1999). “The Development of A Method for Comparative Costing of Individual Intensive Care Units: The Intensive Care Working Group on Costing” Anaesthesia, 54(2), 110-20.
• Esen, H. ve Yiğit, V. (2021). “Yoğun Bakım Yatak Kullanım Verimliliğinin Pabon Lasso Modeli ile Değerlendirilmesi”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1138-1150.
• Esen, H. ve Yiğit, V. (2022). “Kamu Hastanelerinde Performans Değerlendirmesi: Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) Ve Pabon Lasso Modeli (PLM) Uygulaması”, Verimlilik Dergisi, 2, 231-250.
• Ferreira, D. ve Marques, R.C. (2018). "Identifying Congestion Levels, Sources And Determinants on Intensive Care Units: The Portuguese Case", Health Care Management Science, 21(3), 348-375.
• Grosskopf, S. ve Valdmanis, V. (1987). "Measuring Hospital Performance: A Non-Parametric Approach", Journal of Health Economics, 6(2), 89-107.
• Hollingsworth, B., Dawson, P.J. ve Maniadakis, N. (1999). "Efficiency Measurement of Health Care: A Review of Non‐Parametric Methods and Applications", Health Care Management Science, 2(3), 161-172.
• Johannessen, K.A., Kittelsen, S.A. ve Hagen, T.P. (2017). "Assessing Physician Productivity Following Norwegian Hospital Reform: A Panel and Data Envelopment Analysis", Social Science & Medicine, 175, 117-126.
• Kutlar, A. ve Babacan, A. (2008). "Türkiye’deki Kamu Üniversitelerinde CCR Etkinliği-Ölçek Etkinliği Analizi: DEA Tekniği Uygulaması", Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 148-172.
• Langabeer, J.R. ve Ozcan, Y.A. (2009). "The Economics of Cancer Care: Longitudinal Changes in Provider Efficiency", Health Care Management Science, 12(2), 192-200.
• Leleu, H., Al-Amin, M., Rosko, M. ve Valdmanis, V.G. (2018). "A Robust Analysis of Hospital Efficiency and Factors Affecting Variability", Health Services Management Research, 31(1), 33-42.
• Li, Y., Liang, L., Chen, Y. ve Morita H. (2008). "Models for Measuring and Benchmarking Olympics Achievements", Omega, 36(6), 933-940.
• Lu, W., Evans, R.D., Zhang, T., Ni, Z. ve Tao H. (2020). "Evaluation of Resource Utilization Efficiency in Obstetrics and Gynecology Units in China: A Three‐Stage Data Envelopment Analysis of the Shanxi Province", The International Journal of Health Planning and Management, 35(1), 309-317.
• Migdadi, Y.K.A.A. ve Al-Momani, H.S.M. (2018). "The Operational Determinants of Hospitals' Inpatients Departments Efficiency in Jordan", International Journal of Operational Research, 32(1), 1-23.
• Mitropoulos, P., Mitropoulos, I. ve Sissouras, A. (2013). "Managing for Efficiency in Health Care: The Case of Greek Public Hospitals", The European Journal of Health Economics, 14(6), 929-938.
• Mitropoulos, P., Mitropoulos, I., Karanikas, H. ve Polyzos, N. (2018). "The Impact of Economic Crisis on the Greek Hospitals' Productivity", The International Journal of Health Planning and Management, 33(1), 171-184.
• Mousa, W. ve Aldehayyat, J.S. (2018). "Regional Efficiency of Healthcare Services in Saudi Arabia", Middle East Development Journal, 10(1), 152-174.
• OECD (2020). "Health at A Glance 2011", https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/data/oecd-health-statistics/system-of-health-accounts-health-expenditure-by- function_data-00349-en, (Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2022).
• Özgülbaş, N. (2005). "Sağlık Kurumlarında Finansal Performans Ölçümü ve Finansal Performansı Artırmak İçin Kullanılacak Stratejiler", Verimlilik Dergisi, 3, 125-144.
• Pirani, N., Zahiri, M., Engali, K.A. ve Torabipour, A. (2018). "Hospital Efficiency Measurement before and after Health Sector Evolution Plan in Southwest of Iran: A DEA-Panel Data Study", Acta Informatica Medica, 26(2), 106.
• Seiford, L.M. (1996). "Data Envelopment Analysis: The Evolution of the State of the Art (1978–1995)", Journal of Productivity Analysis, 7(2), 99-137.
• Sinem, M., Kutlu, G. ve Turgut, M. (2019). "Türkiye’de Sağlık Alanında Veri Zarflama Analizi Yöntemi Kullanılarak Yapılan Makalelerin İncelenmesi", Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 22(1), 207-244.
• Smith, P.C., Mossialos, E., Papanicolas, I. ve Leatherman, S. (2009). "Performance Measurement for Health System Improvement: Experiences, Challenges and Prospects", World Health Organization Regional Office for Europe, Denmark.
• Şenol, O. ve Gençtürk, M. (2017). "Veri Zarflama Analiziyle Kamu Hastaneleri Birliklerinde Verimlilik Analizi", Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences 29(4),265-289.
• Talmor, D., Shapiro, N., Greenberg, D., Stone, P. W. ve Neumann, P. J. (2006). "When Is Critical Care Medicine Cost-Effective? A Systematic Review of the Cost-Effectiveness Literature", Critical Care Medicine, 34(11), 2738-2747.
• Temür, Y. ve Bakırcı, F. (2008). “Türkiye’de Sağlık Kurumlarının Performans Analizi: Bir VZA Uygulaması”, Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 262-281.
• Torun, N. (2020). “Sağlık Hizmetlerinde Etkinlik Ölçümü”, Gazi Kitabevi, Ankara.
• TÜİK (2020). "Sağlık Harcamaları", https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2020-37192, (Erişim Tarihi: 16 Mart 2020).
• Uygurtürk, H. ve Yıldız, İ. (2021). “İşletmelerin Etkinlikleri ile Finansal Performansları Arasındaki İlişki: Bilişim Sektörü Üzerine Bir Araştırma”, Verimlilik Dergisi, 1, 3-15.
• Vedat, B. ve Bilge, H. (2013). "Eğitim ve Araştirma Hastanelerinde Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü", Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 1-14.
• Yang, W., Jin, F., Wang, C. ve Lv, C. (2012). "Industrial Eco-Efficiency and Its Spatial-Temporal Differentiation in China", Frontiers of Environmental Science & Engineering, 6(4), 559-568.
• Yazıcı, U. ve Çiçen, Y.B. (2021). “Karadeniz Bölgesindeki Devlet Hastanelerinin Sağlık Hizmetleri Etkinliğinin Analizi: 2018 Yılı İçin Veri Zarflama Analizinden Bulgular”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 341-352.
• Zilberberg M.D. ve Shorr A.F. (2008). “Prolonged Acute Mechanical Ventilation and Hospital Bed Utilization in 2020 in The United States: Implications For Budgets, Plant and Personnel Planning”, BMC Health Service Resarch, 8, 242.