Enerjide Dışa Bağımlılık ve Ekonomik Büyümenin Enerji Verimliliği Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Yıl 2023, Cilt: 57 Sayı: 2, 253 - 272, 28.04.2023

İsmail Kavaz , Hatice Kübra Köroğlu

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1176428

Cited By: 1

Öz

Amaç: Çalışmanın temel amacı, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı ve ekonomik büyümesinin ülkedeki enerji verimliliği düzeyi üzerindeki etkilerinin incelenmesidir.

Yöntem: Çalışmada, 1980-2020 yılları arasındaki dönem ele alınırken, ekonometrik model olarak, ARDL Sınır Testi yöntemi kullanılmaktadır. Ampirik sonuçlar kısa ve uzun dönem için ayrı ayrı elde edilmiştir.

Bulgular: Elde edilen bulgular, kısa vadede gelir düzeyindeki artışın enerji verimliliğini artırdığı, enerjide dışa bağımlılığı ise azalttığı yönündedir. Uzun dönemde ise enerjide dışa bağımlılık istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Dolayısıyla, dışa bağımlılık enerji verimliliğini sadece kısa dönemde etkilemektedir. Ayrıca, gelir düzeyindeki bir artış, kısa vadede olduğu gibi uzun vadede de enerji verimliliğini desteklemektedir.

Özgünlük: Bu çalışmada, enerjide dışa bağımlılık, GSYH ve enerji verimliliği arasındaki ilişki değerlendirilmektedir. Literatürde Türkiye için bu değişkenlerin ilişkisini inceleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla, çalışmanın ilgili alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Enerji Verimliliği, Dışa Bağımlılık, Ekonomik Büyüme, ARDL Sınır Testi, Türkiye

The Effects of Foreign Energy Dependency and Economic Growth on Energy Efficiency: The Case of Türkiye

Öz

Purpose: The main purpose of this study is to analyze the effects of foreign energy dependency and economic growth on energy efficiency level of Türkiye.

Methodology: In the study, while the period between 1980-2020 is discussed, the ARDL Bounds Test method is used as an econometric model. The empirical results were obtained for the short- and long-term, separately.

Findings: The obtained findings present that in the short-term, while a rise in the income level increases energy efficiency, the foreign energy dependency decreases it. In the long term, on the other hand, foreign energy dependency is found as statistically insignificant, which means that the foreign dependency effects energy efficiency only in the short term. Furthermore, a growth in income level increases the energy efficiency in the long term likewise that of the short term.

Originality: In this study, the relationship among foreign energy dependency, GDP and energy efficiency is evaluated. There is no study examining the relationship of these variables for Türkiye in the literature. Therefore, it is thought that the study will contribute to the related field.

Anahtar Kelimeler

Energy Efficiency, Foreign Dependency, Economic Growth, ARDL Bound Test, Türkiye

Kaynakça

• Akal, M. (2016). “Modeling of Energy Intensity in Turkey”, Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 11(9), 807-814.
• Akpolat, A. ve Altıntaş, N. (2013). “Enerji Tüketimi İle Reel GSYH Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: 1961-2010 Dönemi”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(2), 115-127.
• Alper, F.Ö. (2018). “Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: 1990-2017 Türkiye Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 223-242.
• Altınay, G. ve Karagöl, E. (2004). “Structural Break, Unit Root, and the Causality between Energy Consumption and GDP in Turkey”, Energy Economics, 26(6), 985-994.
• Altınay, G. ve Karagöl, E. (2005). “Electricity Consumption and Economic Growth: Evidence from Turkey”, Energy Economics, 27(6), 849-856.
• Altıntaş, H. ve Koçbulut, Ö. (2014). “Türkiye’de Elektrik Tüketiminin Dinamikleri ve Ekonomik Büyüme: Sınır Testi ve Nedensellik Analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 43, 37-65.
• Apergis, N. ve Danuletiu, D.C. (2014). “Renewable Energy and Economic Growth: Evidence from the Sign of Panel Long-run Causality”, International Journal of Energy Economics and Policy, 4(4), 578-587.
• Aslan, A. ve Öcal, O. (2016). “The Role of Renewable Energy Consumption in Economic Growth: Evidence from Asymmetric Causality”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 60, 953-959.
• Aydın, C. ve Esen, Ö. (2016). “Threshold Effects of Energy Consumption on Economic Growth in Turkey”, Journal of Environmental Management & Tourism, 7(315), 370-382.
• BP (British Petroleum) (2022) “Statistical Review of World Energy-2022”, https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html, (Erişim Tarihi: 18.06.2022).
• Doğan, E. (2016). “Analyzing the Linkage between Renewable and Non-renewable Energy Consumption and Economic Growth by Considering Structural Break in Time-series Data”, Renewable Energy, 99, 1126-1136.
• Doğan, H. ve Yılankırkan, N. (2015). “Türkiye’nin Enerji Verimliliği Potansiyeli ve Projeksiyonu”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part C: Tasarım ve Teknoloji, 3(1), 375-384.
• Dünya Bankası (2022a). “Energy Intensity Level of Primary Energy”, World Bank Data, https://data.worldbank.org/indicator/EG.EGY.PRIM.PP.KD, (Erişim Tarihi: 01.09.2022).
• Dünya Bankası (2022b), “World Development Indicators”, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators, (Erişim Tarihi: 10.05.2022).
• EnerData (2022). “World Energy & Climate Statistics – Yearbook 2022”, https://yearbook.enerdata.net/total-energy/world-consumption-statistics.html, (Erişim Tarihi: 29.08.2022).
• ETKB (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı) (2017). “Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180102M1-1-1.pdf, (Erişim Tarihi: 15.05.2022).
• ETKB (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı) (2022). “Denge Tabloları”, https://enerji.gov.tr/Preview/tr/63d0007a-f593-458b-9610-353eb2545897, (Erişim Tarihi: 12.05.2022).
• Fisher-Vanden, K., Jefferson, G.H., Liu, H. ve Tao, Q. (2004). “What is Driving China’s Decline in Energy Intensity?”, Resource and Energy Economics, 26(1), 77-97.
• Gillingham, K., Rapson, D. ve Wagner, G. (2016). “The Rebound Effect and Energy Efficiency Policy”, Review of Environmental Economics and Policy, 10(1), 68-88.
• Gujarati, D.N. (2003). “Basic Econometrics”, 4th ed., McGraw-Hill, New York.
• Kadılar, C. (2000). “Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi”, Ankara: Büro Basımevi.
• Kar, M. ve E. Kınık (2008), “Türkiye’de Elektrik Tüketimi Çeşitleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Bir Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2), 333-353.
• Karakaya, H. (2017). “Enerji Verimliliği Kapsamında Türkiye’nin Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyümesi Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Değerlendirmesi”, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kastamonu.
• Karhan, G. (2016). “Enerji Yoğunluğu Ve Ülkelerin Gelişmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Analizi: BRICS-T Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme”, Yayınlanmış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kasap, Y., Şensöğüt, C. ve Ören, Ö. (2020). “Efficiency Change of Coal Used for Energy Production in Turkey”, Resources Policy, 65, 101577.
• Kavaz, İ. ve Özbuğday, F. (2016). “Enerjide Dışa Bağımlılık ve Enerji Verimliliği Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Akademik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(27), 331-349.
• Kızılkaya, O. (2018). “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı, 59-72.
• Koç, E. ve Şenel, M.C. (2013). “Dünyada ve Türkiye’de Enerji Durumu-Genel Değerlendirme”, Mühendis ve Makina, 54(639), 32-44.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P.C., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). “Testing the Null Hypothesis of Stationarity against the Alternative of A Unit Root: How Sure are We That Economic Time Series Have a Unit Root?”, Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178.
• MacKinnon, J.J. (1991). “Critical Values for Cointegration Tests in Long-Run Economic Relationships”, Readings in Cointegration, Editörler: Engle, R.F. ve Granger, C.W., Oxford University Press, Oxford, 267-276.
• Mucuk, M. ve Uysal D. (2009). “Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme”, Maliye Dergisi, (157), 105-115.
• Naimoğlu, M., ve Akal, M. (2022). “Yükselen Ekonomilerde Enerji Etkinliğini Arz Yanlı Etkileyen Faktörler”, Verimlilik Dergisi, (1), 16-31.
• Narayan, P.K. (2005). “The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests”, Applied Economics, 37(17), 1979-1990.
• Özata, E. (2010). “Türkiye'de Enerji Tüketimi Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26.
• Özbek, S. (2023). “Enerji İthalatçısı Gelişmekte Olan Ülkelerde Enerji Yoğunluğunun Belirleyicileri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 114-126.
• Patterson, M.G. (1996). “What is Energy Efficiency?: Concepts, Indicators and Methodological Issues”, Energy Policy, 24, 377-390.
• Pesaran, M.H., Shin, Y., ve Smith, R.J. (2001). “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P.C., ve Perron, P. (1988). “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), 335-346.
• Ryan, L. ve N. Campbell (2012), "Spreading the Net: The Multiple Benefits of Energy Efficiency Improvements", IEA Energy Papers, No. 2012/08, OECD Publishing, Paris.
• Soytaş, U., ve Sarı, R. (2007). “The Relationship between Energy and Production: Evidence from Turkish Manufacturing Industry”, Energy Economics, 29(6), 1151-1165.
• Şengül, S. ve Tuncer, İ. (2006). “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: 1960-2000”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, (21), 69-80.
• Uzun, A. ve Değirmen, M. (2018). “Endüstriyel İşletmelerde Enerji Verimliliği ve Enerji Yönetimi”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 83-97.
• Verbeek, M. (2004). “A Guide to Modern Econometrics”, 2nd Edition, John Wiley and Sons, New York.
• Yenilmez, F. ve Erdem, M.S. (2018). “Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Ekonomik Büyüme ile Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki: Toda-Yamamoto Nedensellik Testi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 71-95.
• Zaim, A. ve Aras, H. (2020). “Pnömatik Sistemlerde Enerji Verimliliği”, Mühendis ve Makina, 61(698), 31-45.