Hastalık Yükleri Kapsamında Sağlık Sistem Dayanıklılığının Sağlık İşgücü Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 57 Sayı: 4, 641 - 656, 27.10.2023

Gülay Ekinci , Aysun Danayiyen

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1330900

Öz

Amaç: Dünya Sağlık Örgütü sağlık alanında kritik iş gücü zorluklarıyla karşı karşıya kalan ülkelere, kendi sistemlerini aşamalı olarak optimize etmek, inşa etmek ve güçlendirmek için sağlık iş gücünün planlaması ve finansmanı; eğitimi ve istihdamı ile korunma ve performans şeklinde üç ana tema belirlemiştir. Sağlık İlerleme Modeli olarak sağlık ve bakım iş gücünün geliştirilmesi ve performansının güçlendirilmesini önermektedir. Bu çalışma hastalık yükleri kapsamında sağlık sistem dayanıklılığının sağlık iş gücü kapasitesinin ülkeler düzeyinde incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Çalışmada kapasite değerlendirmesi Veri Zarflama Analizi kullanılarak yapılmış; doğumda beklenen yaşam süresi ve hastalık yükleri çıktı değişkeni olarak tanımlanırken; sağlık iş gücü kapsamında yer alan ve düzenli verisi olan 21 ülkeye ait 6 (altı) meslek grubu girdi değişkeni olarak tanımlanmıştır.
Bulgular: Araştırma 4 (dört) model üzerinden gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda sağlık hizmetleri insan gücü kapasitesinde ülkelerin etkinlik skoru 0,866-0,995 arasında tespit edilmiş ayrıca ülkelerin %24-52’si tüm modellerde etkin bulunmamıştır.
Özgünlük: Literatürde hastalık yükleri ile değerlendirmeler yok veya az denecek kadardır. Veri Zarflama Yöntemi kullanılarak yapılmış bir araştırmaya da rastlanmamıştır. Bu çalışmanın önemi çıktı değişkeni olarak hastalık yüklerinin girdi değişkenleri olan sağlık iş gücü ile ilişkilendirilmiş olmasıdır. Hastalık yükleri aynı zamanda hizmet sunulması gereken sağlık kapasitesinin de önemli bir göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, İnsan Gücü, Kapasite, Teknik Etkinlik, Hastalık Yükleri

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Evaluation of Health System Resilience in Terms of Health Workforce within the Scope of Disease Burdens

Öz

Purpose: The World Health Organization has identified three main themes for countries facing critical workforce challenges in health: health workforce planning and financing; education and training and prevention and performance to progressively optimize, build and strengthen their systems. It proposes the development and strengthening of the performance of the health and care workforce as the Health Progress Model. This study was conducted to examine health system resilience and health workforce capacity at the country level within the scope of disease burdens.
Methodology: In the study, capacity assessment was conducted using Data Envelopment Analysis; life expectancy at birth and burden of disease were defined as output variables, while 6 (six) occupational groups of 21 countries with regular data within the scope of health workforce were defined as input variables.
Findings: The research was conducted through 4 (four) models. As a result of the analysis, the efficiency score of the countries in health services manpower capacity was determined between 0.866-0.995 and 24-52% of the countries were found to be inefficient in all models.
Originality: There are no or very few evaluations with disease burdens in the literature. There is also no research using the Data Envelopment Method. The importance of this study is that burden of disease as an output variable is associated with health workforce as input variables. Burden of disease is also an important indicator of the health capacity to provide services.

Anahtar Kelimeler

Health, Workforce, Capacity, Technical Efficiency, Disease Burdens

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Ahmed, S., Hasan, M.Z., Laokri, S., Jannat, Z., Ahmed, M.W., Dorin, F., Vargas, V. ve Khan, J.A. (2019). “Technical Efficiency of Public District Hospitals in Bangladesh: A Data Envelopment Analysis”, Cost Effectiveness and Resource Allocation, 17(1), 1-10.
• Bahurmoz, A.M. (1999). "Measuring Efficiency in Primary Health Care Centres in Saudi Arabia", Economics and Administration 12(2), 3-18.
• Banker R.D., Charnes A., Cooper W.W. (1984). “Some Models for Estimating Technical and Scale İnefficiencies in DEA”, Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Campbell J., Dussault G., Buchan J, Pozo-Martin, F. (2013). “A Universal Truth: No Health without A Workforce.” Third Global Forum on Human Resources for Health, Recife, Brazil.
• Cooper W.W. ve Seiford L.M. ve Tone, K. (2007), “Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text with Models Applications, References and DEA Solver Software”, Second Edition, Springer.
• Çağlar A. (2003). “Veri Zarflama Analizi ile Belediyelerin Etkinlik Ölçümü”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakmak, C. ve Konca, M. (2019). “Seçilmiş OECD Ülkelerinin Ruh Sağlığı Hizmetleri Performansının Değerlendirilmesi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 51-56.
• Danayiyen, A. ve Yılmaz, S. (2022). “İstanbul'daki Devlet Hastaneleri ile Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde Sağlık Kaynak Kullanımının Etkinliği: Bir Veri Zarflama Analizi Uygulaması”, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, 8(43), 453-461.
• Durur, F., Günaltay, M. M. ve Işıkçelik, F. (2022). “Sağlık Hizmet Bölgelerinin Performansının Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi”. Verimlilik Dergisi, 2, 165-181.
• Franco Miguel, J.L., Fullana Belda, C. ve Rúa Vieites, A. (2019). “Analysis of the Technical Efficiency of the Forms of Hospital Management Based on Public-Private Collaboration of the Madrid Health Service, as Compared with Traditional Management”, International Journal of Health Planning and Management, 34(1), 414-442.
• Frehe T. (2013). “An Efficiency Evaluation of Small and Medium Sized İndustries by Data Envelopment Analysis”, Master Thesis, University of Vaasa, Finland.
• Hasan, M.Z., Dinsa, G.D. ve Berman, P. (2021). “A Practical Measure of Health Facility Efficiency: An İnnovation in the Application of Routine Health İnformation to Determine Health Worker Productivity in Ethiopia, Human Resources for Health, 19(1), 1-14.
• Hu, J.L., Chang, M.C. ve Chung, H.J. (2020). “Projecting the Target Quantity of Medical Staff in Taiwan’s Administrative Regions by the Theory of Carrying Capacity”. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(9), 2998.
• Johannessen, K.A., Kittelsen, S.A. ve Hagen, T.P. (2017). “Assessing Physician Productivity Following Norwegian Hospital Reform: A Panel And Data Envelopment Analysis”, Social Science & Medicine, 175, 117-126.
• Kalaycı S. (2016). “SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik”, Asil Yayın Dağıtım, Ankara. Kaman, F.B. ve Yücel, A. (2021). “Covid-19’dan En Çok Etkilenen 9 OECD Ülkesinin Sağlık Çalışanlarının Etkinliğinin İncelenmesi Üzerine Bir Çalışma”, Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 3(5), 14-25.
• Kaplan, A. D., Dominis, S., Palen, J. G., & Quain, E. E. (2013). “Human Resource Governance: What Does Governance Mean for the Health Workforce in Low-and Middle-Income Countries?”, Human resources for health, 11(1), 1-12.
• Kıllı M. ve Uludağ S. (2020). “Veri Zarflama Analizi ile Maliyet Performansı Ölçümü: BIST Tekstil Sektöründe Bir Uygulama”, BMIJ,8(4), 797-828, DOI: 10.15295/bmij.v8i4.1600.
• Li, Q., Wei, J., Jiang, F., Zhou, G., Jiang, R., Chen, M., Zhang, X. ve Hu, W. (2020). “Equity and Efficiency of Health Care Resource Allocation in Jiangsu Province, China”, International Journal for Equity in Health, 19, 1-13.
• Mukherjee A. ve Parashar R. (2020). “Impact of the COVID-19 Pandemic on the Human Resources for Health in India and Key Policy Areas to Build a Resilient Health Workforce”, Gates Open Research, 2020 (4), 159, DOI:10.12688/gatesopenres.13196.1.
• Norman, M. ve Stoker, B. (1991). “Data Envelopment Analysis: The Assessment Of Performance”, John Wiley & Sons, Inc, Chichester, New York.
• Özbek, A. ve Demirkol, İ. (2019). “Avrupa Birliği Ülkeleri ile Türkiye’nin Ekonomik Göstergelerinin Karşılaştırılması”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(1), 71-91.
• Pelone, F., Kringos, D.S., Spreeuwenberg, P., De Belvis, A.G. ve Groenewegen, P.P. (2013). “How to Achieve Optimal Organization of Primary Care Service Delivery at System Level: Lessons from Europe”, International Journal For Quality in Health Care, 25(4), 381-393.
• Penev, T., Zhao, S., Lee, J.L., Chen, C.E., Metcalfe, L. ve Ozminkowski, R.J. (2023). “The Impact of A Workforce Mental Health Program on Employer Medical Plan Spend: An Application of Cost Efficiency Measurement for Mental Health Care”, Population Health Management, 26(1), 60-71.
• Seiford, L.M. (1996). "Data Envelopment Analysis: The Evolution of the State of the Art (1978-1995)", Journal of Productivity Analysis, 7(2), 99-137.
• Šoltés, V. ve Gavurová, B. (2014). “Slovak Hospitals Efficiency-Application of The Data Envelopment Analysis”, International Multidisciplinary Scientific Conferences on Social Sciences and Arts (SGEM), 773-784.
• Sonğur, C., Ahmet, K.A.R., Teleş, M. ve Turaç, İ.S. (2017). “OECD Üye Ülkelerinin Sağlık Göstergeleri Açısından Etkinliklerinin Değerlendirilmesi ve Çoklu Uyum Analizi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1-12.
• Stefko, R., Gavurova, B. ve Kocisova, K. (2018). “Healthcare Efficiency Assessment Using DEA Analysis in the Slovak Republic”, Health Economics Review, 8(1), 1-12.
• Şenol, O., Kişi, M. ve Eroymak, S. (2019). “OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergelerini Veri Zarflama Analiz Yöntemiyle Karşılaştırılması”, Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year, 3(35), 277-293.
• Teleş, M., Çakmak, C. ve Konca, M. (2018). “Avrupa Birliği Döngüsündeki Ülkelerin Sağlık Sistemleri Performanslarının Karşılaştırılması”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(3), 811-835.
• Tepe M. (2006). “Kıyaslama Çalışmasında Veri Zarflama Analizi Kullanımı”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zhang, T., Lu, W. ve Tao, H. (2020). “Efficiency of Health Resource Utilisation in Primary-Level Maternal and Child Health Hospitals in Shanxi Province, China: A Bootstrapping Data Envelopment Analysis and Truncated Regression Approach”, BMC Health Services Research, 20(1), 1-9.