PESTİSİTLERİN ARI YETİŞTİRİCİLİĞİNE ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 26 - 46, 30.04.2022

Halil Ergün , Levent Altıntaş

https://doi.org/10.38137/vftd.1075708

Cited By: 2

Öz

Bal arısı ekonomik bakımdan önemli bir canlıdır. Bal arıları bitkiler de sağladığı tozlaşma ile tarımsal üretimin, verim ve kalitesinin, artmasında önemli rol oynar. Hem çevresel koşulların hem de ekosistemin sağlığı hakkında biyolojik indikatör olarak hareket ederler. Ancak, son yıllarda dünyada ve ülkemizde bal arısı kovanlarında ölümler dikkat çeker. Bal arısı sağlığını etkileyen ana faktörlerden birisi pestisitlerdir. Bal arıları tarımda uygulanan birçok pestisite maruz kalır. Arılar; pestisitlere duyarlı oldukları için, bu maddelerden oldukça fazla etkilenirler. Bu derlemede; arılarda zehirlenmeye neden olan pestisit grupları ve dünyada görülen pestisit kaynaklı arı zehirlenmelerine kısaca değinilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arı, Pestisit, Zehirlilik, Zehirlenme.

THE EFFECT OF PESTICIDES ON BEEKEEPING

Öz

The honeybee is an economically important creature. Honeybees play an important role in increasing agricultural production, yield and quality with the pollination they provide in plants. They act as biological indicators of the health of both environmental conditions and ecosystems. However, deaths in honeybee hives have attracted attention in the world and in our country in recent years. One of the main factors affecting honeybee health is pesticides. Honey bees are exposed to many pesticides applied in agriculture. Bees; as they are sensitive to pesticides, they are highly affected by these substances. In this review, Pesticide groups that cause poisoning in bees and pesticide-induced bee poisoning seen in the world have been tried to be briefly mentioned.

Anahtar Kelimeler

Bee, Pesticide, Toxicity, Poisoning

Kaynakça

• Agrebi, N. E., Olivier, W., Bruno, U., Ellen, L., Dirk, D., De Graaf, C. & Saegerman, C. (2019). Belgian case study on flumethrin residues in beeswax: Possible impact on honeybee and prediction of the maximum daily intake for consumers. Science of the Total Environment, 687, 712–719.
• Anderson, F. J. & Wojtas, A. M. (1986). Honey Bees (Hymenoptera: Apidae) Contaminamed with Pesticides and Polychlorinated Biphenyls. Entomol, 79: 1200-1205.
• Arıcılık Gazetesi (2019). Arıcılığın Tarihçesi ve Gelişmesi. Erişim Adresi: http://www.aricilikgazetesi.com.tr/aricilik/4-ariciligin-tarihcesi-ve-gelismesi-aricilik-gazetesi-turkey-beekeeping-newspaper-guner-kayral.html. Erişim Tarihi: 12.12.2019.
• Arslan, S. & Çiçekgil, Z. (2018). Türkiye’de Tarım İlacı Kullanım Durumu ve Kullanım Öngörüsü. TEAD, 1-12. Barnett, A. E., Charlton, J. A. & Fletcher, M. R. (2007). Incidents of bee poisoning with pesticides in the United Kingdom, 1994-2003. Pest Management Science, (63), 1051-1057.
• Benuszak, J., Laurent, M. & Chauzat, M. P. (2017). The exposure of honey bees (Apis mellifera; Hymenoptera: Apidae) to pesticides: Room for improvement in research. Science of the Total Environment, 423-438.
• Birişik, N. (2018). Pestisitlerin İnsan Sağlığına ve Çevreye Olan Etkileri. N. Birişik, A. Özden, A. Karahan, M. Sezgen, S. Ertürk, & M. Alkan içinde, Teoriden Pratiğe Kimyasal Mücadele (s. 217-221). Ankara: Matsa Basımevi.
• Bortolotti, L., Sabatini, A. G., Mutinelli, F., Astuti, M., Lavazza, A., Piro, R. & Porrini, C. (2009). Spring honey bee losses in Italy. Julius-Kühn-Archiv, (423), 148-152.
• Castilhos, D., Bergamo, G. C., Gramacho, K. P. & Gonçalves, L. S. (2019). Bee colony losses in Brazil: a 5-year online survey. Apidologie, 263-272.
• Chamkasem, N. & Vargo, J. D. (2017). Development and Independent Laboratory Validation of an Analytical Method for Direct Determination of Glyphosate,Glufosinate,and Aminomethylphosphonıc Acid in Honey by Liquid Chromatography/Tandem Mass Spectrometry. Journal of Regulatory Science, 1-9.
• Chauzat, M. P., Martel, A. C., Blanchard, P., Clement, M. C., Schurr, F., Lair, C., Ribiere, M., Wallner, K., Rosenkranz, P. & Faucon, J. P. (2010). A case report of a honey bee colony poisoning incident in France. Journal of Apicultural Research, 113-115.
• Clody, R. A. (2019). Effects of Pesticides and Adjuvants on the Honey Bee, Apis mellifera: An Updated Bibliographic Review, Modern Beekeeping - Bases for Sustainable Production. DOI: http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.89082.
• Currie, R. W., Pernal, S. F. & Novoa, E. G. (2015). Honey bee colony losses in Canada. Journal of Apicultural Research, 104-106.
• Çetinkaya, Ö. A. (2015). Pestisit Analizleri. Erişim Adresi: gidalab.tarimorman.gov.tr:https://gidalab.tarimorman.gov.tr/gidareferans/Belgeler/B%C3%B6l%C3%BCmler/Pestisit-Egitim-Notu2015.pdf. Erişim Tarihi: 11.05.2019.
• Çevrimli, M. B. & Sakarya, E. (2019). Aricilik Ekonomisine Giriş ve Saha Verileri ile Bir Değerlendirme. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni , 40-49.
• Daş, Y. K. & Aksoy, A. (2016). Pestisitler. Türkiye Klinikleri, 2 (2): 1-14.
• David, A., Cristina, B., Alaa, A. S., Elizabeth, N., Ellen, L. R., Elizabeth, M. H. & Dave, G. (2016). Widespread contamination of wildflower and bee-collected pollen with complex mixtures of neonicotinoids and fungicides commonly applied to crops. Environment International, 88, 169–178.
• Demirel, M., Keskin, G. & Kumral, N. A. (2019). Varroa Mücadelesinde Sentetik ve Organik Akarisitlerin Kullanım Olanakları. Uludağ Arıcılık Dergisi,19 (1): 96-109.
• FAO (2002). http://www.fao.org. Erişim Adresi: http://www.fao.org/fileadmin/templates/agphome/documents/Pests_Pesticides/Specs/methomyl.pdf. Erişim Tarihi :10.09.2019.
• Filazi, A. & Kuzukıran, Ö. (2018). Arı Toksikolojisi. Türkiye Klinikleri, 33-41.
• Filazi, A., Yurdakök Dikmen, B. & Kuzukıran, Ö. (2015). Çevresel Kirleticilerden Kaynaklanan Zehirlenme Olguları. Türkiye Klinikleri,1 (3): 45-52.
• GKGM (2019) Gıda ve Yemlerde Pestisit Kalinti Analizine Yönelik Metot Validasyonu ve Kalite Kontrol Prosedürleri (2012). Erişim Adresi: www.tarimorman.gov.tr:https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/G%C4%B1da%20ve%20Yem%20Hizmetleri/12495_pestisit_el_kitabi.pdf. Erişim Tarihi: 05.11.2019.
• Greenpeace Akdeniz (2018). Arılar Yaşasın Diye. Erişim Adresi: https://www.greenpeace.org/turkey/raporlar/rapor-arilar-yasasin-diye/. Erişim Tarihi: 12.11.2019.
• Greest, B. (2011). Bee poisoning incidents in the Pomurje region of Eastern Slovenia in 2011. 11th International Symposium of the ICP-BR Bee Protection Group (s. 124). Wageningen (The Netherlands): Pieter A. Oomen, Helen Thompson.
• Grigori, P. & Publica, A. (2019). Half a billion bees dead as Brazil approves hundreds more pesticides. Erişim Adresi: https://news.mongabay.com/2019/08/half-a-billion-bees-dead-as-brazil-approves-hundreds-more-pesticides/. Erişim Tarihi: 23.08.2019.
• Hatjina, F., Bouga, M., Karatasou, A., Kontothanasi, A., Charistos, L., Emmanouil, C. & Maistros, A. D. (2010). Data on honey bee losses in Greece: a preliminary note. Journal of Apicultural Research, 116-118.
• Hopwood, J., Code, A., Yaughan, M., Biddinger, D., Shepherd, M., Black, S. H., Mader, E. L. & Mazzacano, C. (2016). How Neonicotinoids Can Kill Bees. Pennsylvania: The Xerces Society for Invertebrate Conservation.
• Johnson, R. M., Marion D. E., Christopher, A. M. & Maryann, F. (2010). Pesticides and honey bee toxicity – USA, Apidologie, 41, 312-331.
• Karahan, A., Kutlu, M. A. & Karaca, İ. (2018). Thiacloprid’in, Anadolu Bal Arısı (Apis mellifera anatoliaca) ve Kafkas Bal Arısı (Apis mellifera causica)’nın Yaşam Sürelerine Etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5 (3), 245-252.
• Kartal, N. M. (2019). Neonicotinoid pesticide applications outcomes; contaminate honey and honey bees. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 88-91. doi:10.20518/tjph.405719.
• Karanth, S. (2014). Diazinon. Encyclopedia of Toxicology (s. 55-56). Elsevier Inc. Kasiotis, K. M., Anagnostopoulos, C., Anastasiadou, P. & Machera, K. (2014). Pesticide residues in honeybees,honey and bee pollen by LC-MS/MS screening:Reported death incidents in honeybees. Science of the Total Environment, 633-642.
• Kavak, G., Biyik, S. & Güler, A. (2015). Son Yıllarda Görülen Koloni Kayıpları ve Muhtemel Sebepleri. Uludag Bee Journal, 33-40.
• Kaya, S. (2014). Pestisidler. İçinde: Sezai Kaya, ed. Veteriner Toksikoloji (s. 301-391). Ankara: Medisan.
• Kiljanek, T., Niewiadowska, A., Gawel, M., Semeniuk, S., Borzecka, M., Posyniak, A. & Pohorecka, K. (2017). Multiple pesticide residues in live and poisoned honeybees-Preeliminary exposure assessment. Chemosphere, 36-44.
• Kiljanek, T., Niewiadowska, A., Semeniuk, S., Gawel, M., Borzecka, M. & Posyniak, A. (2016). Multi-residue method for the determination of pesticides and pesticide metabolites in honeybees by liquid and gas chromatography coupled with tandem mass spectrometry-Honeybee poisoning incidents. Journal of Chromatography A, 100-114.
• Korkmaz, A. (2013). Anlaşılabilir Arıcılık (s. 1-2). Samsun Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Samsun.
• Ledoux, M. L., Navam, H., Xiaofan, Y. U., Luke, H. & Lee, S. O. (2020). Penetration of Glyphosate into the Food Supply and the Incidental Impact on the Honey Supply and Bees. Food Control, 109, 106859.
• Liu, Z., Chen, C., Niu, Q., Qi, W., Yuan, C., Su, S., Liu, S., Zhang, Y., Zhang, X., Ji, T., Dai, R., Zhang, Z., Wang, S., Gao, F., Guo, H., Lv, L., Ding, G. & Shi, W. (2016). Survey results of honey bee (Apis mellifera) colony losses in China (2010–2013). Journal of Apicultural Research, 1-9.
• Lozowicka, B. (2013). The develotment, validation and application of a GC-dual detector (NPD-ECD) multi-pesticide resıdue method for monitoring bee poisoning incidents. Ecotoxicology and Environmental Safety, (97-2013), (s.210-222).
• Mrzlikar, M., Heath, D., Heath, E., Markelj, J., Kandolf B. A. & Prosen, H. (2019). Investigation of neonicotinoid pesticides in Slovenian honey by LC-MS/MS. Lwt, 104, 45-52. doi:10.1016/j.lwt.2019.01.017.
• Muñoz-Capponi, E. A., Silva-Aguayo, G., Rodríguez-Maciel, J. C. & Rondanelli-Reyes, M. J. (2018). Sublethal exposure to fipronil affects the morphology and development of honey bees, Apis mellifera. Bulletin of Insectology, 71 (1): 121-130.
• Mutinelli, F., Costa, C., Lodesani, M., Baggio, A., Medrzycki, P., Formato, G. & Porrini, C. (2010). Honey bee colony losses in Italy. Journal of Apicultural Research, 119-120.
• Oruç, H. H. & Çaycı, M. (2019a). Türkiye’de Arılarda Zehirlenmeler. TAB Arıcılık Dergisi, 2, (6-9).
• Oruç, H. H. & Çaycı, M. (2019b). Türkiye'de Zehirlenme Şüpheli Arı Ölümleri. I. Uluslararası VI. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Kongresi (s. 162-170). Kayseri: Aktaş Ofset Matbaacılık.
• Oruç, H. H., Hranitz, J. M., Sorucu, A., Duell, M., Cakmak, I., Aydin, L. & Orman, A. (2012). Determination of Acute Oral Toxicity of Flumethrin in Honey Bees, Journal of Economic Entomology, 105 (6), 1890-1894.
• Özdemir, N. (2017). Neonikotinoid Pestisitler ve Arı Sağlığına Etkileri. Uludağ Arı Dergisi, 17 (1), 44-48.
• Özkaya, G., Çeliker, A. & Köçer G. B. (2013). İnsektisit zehirlenmeleri ve Türkiye’deki durumun değerlendirilmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 70 (2), 75-102.
• Özkırım, A. (2017). Erişim Adresi: www.takvim.com.tr.www.takvim.com.tr: https://www.takvim.com.tr Erişim Tarihi : 23.09.2019.
• Pandey, A. & Bloch, G. (2015). Juvenile hormone and ecdysteroids as major regulators of brain and behavior in bees. Insect Science, 12, 26–37.
• Pirk, C. W., Human, H., Crewe, R. M. & Engelsdorp, D. V. (2014). A survey of managed honey bee colony losses in the Republic of South Africa - 2009 to 2011. Journal of Apicultural Research, 35-42.
• Pistorius, J., Bischoff, G., Heimbach, U. & Stahler, M. (2009). Bee poisoning incidents in Germany in spring 2008 caused by abrasion of active substance from treated seeds during sowing of maize. 10th International Symposium of the ICP-Bee Protection Group, (s. 118-126).
• PPDB (2018). Pesticides Properties Database. Erişim Adresi: https://sitem.herts.ac.uk/aeru/ppdb/index.htm. Erişim Tarihi: 12.12.2019.
• Porrini, C., Caprio, E., Tesoriero, D. & Di Prisco, G. (2014). Using honey bee as bioindicator of chemicals in campanian agroecosystems (South İtaly). Bulletin of Insectology, 67 (1), (s. 118-126).
• Porrini, C., Sabatini, A. G., Girotti, S., Fini, F., Monaco, L., Celli, G., Bortolotti, L. & Ghini, S.(2003). The death of honey bees and environmental pollution by pesticides: the honey bees as biological indicators. Bulletin of Insectology, 56 (1), 147-152.
• Sgolastra, F., Sonia, B., Teresa, R., Simone, T., Piotr, M. , Roberto, M. H., Claudio, P. & Ilaria, B. (2018). Lethal effects of Cr(III) alone and in combination with propiconazole and clothianidin in honey bees. Chemosphere, 191, 365-372.
• Sikorska, M. G., Sniegocki, T. & Posyniak, A. (2015). Determination of neonicotinoid insecticides and their metabolites in honey bee and honey by liquid chromatography tandem mass sepectrometry. Journal of Chromatography B, 132-140.
• Taniguchi, T., Kita, Y., Matsumoto, T. & Kimura, K. (2012). Honeybee Colony Losses during 2008~2010 Caused by Pesticide Application in Japa. Journal of Apiculture, 15-27.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2018). Ulusal Kalıntı İzleme Planı- 2018. Erişim Adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Gida_Kont/Ulusal_Kalinti_Izleme_Plani_2018.pdf. Erişim Tarihi: 13.11.2019.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2019a). Tarım ve Orman Bakanlığı. Erişim Adresi: https://bku.tarim.gov.tr/BKURuhsat/Index. Erişim Tarihi: 07.10.2019.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2019b). Tarım ve Orman Bakanlığı. Erişim Adresi: https://aydin.tarimorman.gov.tr/Duyuru/263/Neonicotinoid-Grubu-Aktif-Maddelerinin-Yasaklanmasi-Ve-Kisitlanmasi-Hk. Erişim Tarihi: 07.10.2019.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2019c). Erişim Adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Hayvancilik/Aricilik. Erişim Tarihi: 07.10.2019.
• TEPGE (2022). Tarım Ürünleri Piyasaları, Arıcılık, Ocak 2022, Ürün No:26 Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Erişim Adresi: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler. Erişim Tarihi: 08.04.2022.
• Tette, P. A., Souza, R., Guidi, L., De Abreu, G. M. B. & Fernandes, C. (2016). Pesticides in honey: A review on chromatographic analytical methods. Talanta, 149, 124-141. Doi:10.1016/j.talanta.2015.11.045.
• TKDK (2016). Arıcılık Sektör Toplantısı Sonuç Raporu. Tarım ve Kırsal Kalkınma Destekleme Kurumu. Erişim Adresi: https://www.tkdk.gov.tr/Content/File/Yayin/Rapor/Aricilikv2.pdf. Erişim Tarihi: 01.02.2021.
• Ünal H. H, Oruç H. H, Sezgin, A. & Kabil, E. (2010) Türkiye’de, 2006-2010 Yılları Arasında, Bal Arılarında Görülen Ölümler Sonrasında Tespit Edilen Pestisitler. Uludag Bee Journal November, 10 (4), 119-125.
• Verena, C., Yvonne, J., Maren, V. & Karl, F. (2018). Transcriptional and physiological effects of the pyrethroid deltametrin and organophosphate dimethoate in the brain of honey bees (Apismellifera). Environmental Pollution, 247-259.
• Vernich, P. C., Calatayud, F., Simo, E. & Pico, Y. (2018). Pesticide resıdues in honey bee,pollen and beeswax:Assessing beehive exposure. Environmental Pollution, 106-114.
• Vernich, P. C., Calatayud, F., Simo, E., Aguilar P. J. A. & Pico, Y. (2019). A two-year monitoring of pesticide hazard in-hive:High honey bee mortality rates during insecticide poisoning episodes in apiaries located near agricultural settings. Chemosphere, 471-480.
• Walker, L., Seiler, A., Perrone, S., Jenkins, P., Stevens, S. & Kimbrell, A. (2013). Pollinators & Pesticides. 660 Pennsylvania Avenue S.E., Suite 302 Washington: Center for Food Safety.
• Walorczyk, S. & Gnusowski, B. (2009). Development and validation of a multi-residue method for the determination of pesticides in honeybees using acetonitrile-based extraction and gas chromatography–tandem quadrupole mass spectrometry. J Chromatogr A, 1216, 6522–6531.
• Yalçin, M. &Turgut, C. (2016). Bal Arılarında Koloni Kaybı. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13 (1), 151-157.
• Yarsan, E. (2019). Balda Kirletici Maddeler. I. Uluslararası VI. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Kongresi (s. 147-160). Kayseri: Aktaş Ofset Matbaacılık.
• Yavuz, O. (2019). Biyosidal ürünler, halk ve çevre sağlığı alanında kullanılan pestisitler ve güvenli kullanımları. I. Uluslararası VI. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Kongresi (s. 13-27). Kayseri: Aktaş Ofset Matbaacılık.
• Yavuz, O. & Aksoy, A. (2016). Pestisit Analizlerinde Kullanılan Metotlar. Türkiye Klinikleri, 89-100.
• Zee,R.V.,Pisa,L.,Andonov,S.,Brodschneider,R.,Charriere,J.D.,Chlebo,R.,Coffey,M.F.,Crailsheim,K., Dahle,B.,Gajda,A.,Gray,A.,Drazic,M.M.,Higes,M.,Kauko,L.,Kence,A.,Kence,M.,Kezic,N.,Kiprijavnoska,H.,Kralj,J.,Kristiansen,P.,Hernandez,R.M.,Mutinelli,F.,Nguyen,B.K.,Otten,C.,Özkırım,A., Pernal,S.F.,Peterson,M.,Ramsay,G.,Santrac,V.,Soroker,V.,Toposka,G.,Uzunov,A.,Vejsnaes,F., Wei,S.&Wilkins,S.(2012). Managed honey bee colony losses in Canada, China, Europe,Israel and Turkey,for the winters of 2008-9 and 2009-10.Journal of Apicultural Research,100-114.
• Zhu, Y. C., Adamczyk, J., Rinderer, T., Yao, J., Danka, R., Luttrell, R. & Gore, J. (2015). Spray Toxicity and Risk Potential of 42 Commonly Used Formulations of Row Crop Pesticides to Adult Honey Bees (Hymenoptera: Apidae). Journal of Economic Entomology, 108 (6), 2640-2647.
• ZMO (2019). Ülkemizde Bitki Koruma Ürünleri ve Buna Bağlı Konular Üzerine Değerlendirme. Erişim Adresi: http://www.zmo.org.tr/:http://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=30892&tipi=5&sube=0. Erişim Tarihi: 14.11.2019.