Memelilerde cinsiyet gelişimi ve hormonal kontrolü

Yıl 2009, Cilt: 80 Sayı: 3, 23 - 28, 01.08.2009

Ahu Demirtaş İlksin Pişkin

Öz

Memelilerde cinsiyet gelişimi birbirini takip eden pek çok aşamadan oluşan bir süreçtir. Gelişim süreci embriyonal dönemde başlamakta, fötal dönemde devam etmekte ve bazı tür canlılarda neonatal dönemin erken aşamalarına kadar sürmektedir. Bu süreç temel olarak iki mekanizmanın kontrolü altındadır. Bunlardan ilki Y kromozomu üzerinde bulunan bir gen olan SRY (Y kromozomu üzerinde cinsiyet belirleyen bölge; Sex determining Region on chromosome Y) tarafından yönetilen ve canlıda gelişecek gonadın türüne karar veren genetik kontrol mekanizmasıdır. İkincisi ise bu aşamadan sonra devreye giren ve genital kanal ile beynin cinsel başkalaşımından sorumlu olan hormonal kontrol mekanizmasıdır. Bu mekanizmada görevli olan iki kilit hormon, fötal testislerden salınan testosteron ve Müller İnhibe Edici Faktör (MIF)’dür. Yapılan çalışmalar şaşırtıcı olarak hem erkekteki hem de dişideki cinsiyet gelişiminin ve beynin cinsel başkalaşımının, erkeklik hormonlarının varlığına ya da yokluğuna bağlı bir süreç olduğunu ve ovaryum hormonlarının dişilerde dahi bu süreç üzerine kayda değer bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Bu derlemede, adı geçen kontrol mekanizmalarının cinsiyet gelişimi üzerine etkileri ve eksiklikleri ya da iş görememeleri durumunda ortaya çıkabilecek fizyopatolojiler hakkında bilgi verilmektedir

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet tayini, hormonal kontrol, testosteron, SRY

Sex differentiation in mammals and its hormonal control

Öz

Sex differentiation in mammals is a process consists of many stages following each other. Sex development starts at embryonic stage, continues through fetal development and in some species progresses until early neonatal period. This process is
controlled by two critical mechanisms. The first one
is genetic control mechanism governed by a gene on
Y chromosome called SRY (Sex determining Region
on chromosome Y) that decides whether embryonic
gonads will develop as testes or ovaries. The second
one is hormonal control mechanisms that designate
the sexual differentiation of the genital tract and brain.
Testosterone and MIF (Müllerian Inhibiting Substance)
are the two key hormones produced by fetal testis.
Researches showed surprisingly sex differentiation
depends on presence or absence of testis hormones
in both male and female and there isn’t any effect of
ovarian hormones in the determination stage even in
female. In this review, effect of control mechanisms
on sexual differentiation and the pathophysilogies due
to deficiencies or defects of these mechanisms are
presented.

Anahtar Kelimeler

Sex determination, hormonal control, testosterone, SRY