HAFIZA VE GEÇMİŞİN TALEBİ OLARAK TARİH ARASINDAKİ AYRIM

Yıl 2016, Sayı: 3, 42 - 64, 13.07.2016

Ayşe Uslu

Öz

Bu yazı, günümüzde tarih ve hafızanın tanımlarının muğlaklaştığı ve birbiri yerine geçmeye meylettiği hesaba katılarak, bu ikisinin farkını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yazıda, tarihin “hafıza” yaratmaya özenen temsiliyet mekanizmaları ve doğrudan insanların yaşam pratiklerinde açığa çıkan sürekli oluş halindeki yaşayan hafıza arasındaki ayrım bağlamında, hafıza sayesinde geçmişin şimdinin pratiğinde nasıl yaşadığı felsefece tartışılacaktır. Bu anlamda; birinci olarak, Fransız tarihçi Pierre Nora’nın hafıza mekanları ve gerçek hafıza ortamları ayrımı üzerinde durularak, yaşayan hafızanın tarihten nasıl ayrıldığı incelenecektir. İkinci olarak, yaşayan hafızanın düzlemini oluşturan kavramlar –bedenlenme, bağlam oluşturma, temsile dayanmama– Merleau Ponty fenomenolojisi ve bedenlenme tezi açısından ele alınacaktır. Ayrıca genişletilmiş hafıza kavramının, gerçek hafıza ortamı sayılıp sayılmadığı üzerinde durulacaktır. Böylece, hafızanın yaşamsal pratikler içinde nasıl süreklilik kazandığı ve zaman algısını nasıl oluşturduğu tartışılacaktır. Üçüncü olarak da, yaşayan hafıza, belirlenimsizlik ve oluş kavramları bağlamında, sabitleyici bir güç olarak tarihle karşılaştırılarak, aralarındaki karşıtlık zaman felsefesi üzerinden anlaşılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hafıza mekanları, gerçek hafıza ortamları, bedenlenmiş hafıza, oluş, tarih.

The Distinction Between Memory and History as A Demand of The Past

Öz

This article aims to examine the difference between history and memory considering that the contemporary definitions of history and memory are ambiguated and they tend to substitute each other. In this article, regarding the distinction between the representative mechanisms of the history that emulate creating memory and the living memory that is in state of continuous becoming directly revealed in human life practices, it will be philosophically discussed how the past proceeds in the present practice via the living memory. In this respect, first of all, how living memory is separated from the history will be examined by elaborating on the distinction between the sites of memory and the real environments of memory made by French historicist Pierre Nora. Secondly, the concepts that constitute the plane of living memory –embodiment, generating context, non-representation– will be examined in terms of Merleau Ponty’s phenomenology and the embodiment thesis. Besides, it will be elaborated on whether the notion of extended memory is counted as the real environment of memory or not. Thus, it will be discussed how the memory gains continuity within life practices and accordinly how the perception of time is constituted. Thirdly, in terms of the concepts of indeterminism and becoming, the living memory will be compared to the history as a stabilizing force and the contrast between them is discussed in regard to philosophy of time.

Anahtar Kelimeler

The sites of memory, the real environments of memory, embodied memory, becoming and history.

Kaynakça

• Bergson, H. (1994). Matter and Memory. (Çev.N.M. Paul ve W.S. Palmer). New York: Zone Books.
• Bergson, H. (1992 [1946]). The Creative Mind: An Introduction to Metaphysics. (Çev. Mabelle L. Andison). New York: The Citadel Press.
• Bergson, H. (1910). Time and Free Will: An Essay on the Immediate Data of Consciousness. (Çev. F.L. Pogson). M.A. London: George Allen ve Unwin.
• Bergson, H. (1998 [1911]). Creative Evolution. (Çev. A. Mitchell). New York: Dover.
• Casey, E. S. (1984). Habitual Body and Memory. Merleau Ponty. Man and World içinde, 17:279-297.
• Clark, A. (1997). Being There: putting brain, body, and world together again. Cambridge, MA: MIT Press.
• Connerton, P. (1989). How Societies Remember. Cambridge: Cambridge University Press.
• Deleuze, G. (1994). Difference and Repetition. (Çev. Paul Patton). New York: Columbia University Press.
• Deleuze, G. ve Guattari, F. (1983). Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia, (çev. R. Hurley et al.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Descartes, R. (1984 [1641]). Meditations on First Philosophy, The Philosophical Writings of Descartes içinde, v. II, (Çev. J. Cottingham, R. Stoothoff ve D. Murdoch). UK: Cambridge University Press.
• Donald, M. (1991). Origins of the Modern Mind: three stages in the evolution of culture and cognition. Cambridge, MA: Harvard University Press
• Dreyfus,H. (1998). Intelligence Without Representation. http://www.class.uh.edu/cogsci/dreyfus.html. Erişim tarihi, 15.11.2015
• Foucault, M. (2006 [1961]). History of Madness. Ed. Jean Khalfa. (Çev. Jonathan Murphy ve Jean Khalfa). New York: Routledge.
• Foucault, M. (1973 [1966]). The Order of Things, (Çev. A. Sheridan). New York: Vintage.
• Hume, D. (1999 [1748]). An Enquiry concerning Human Understanding. Ed. T. L. Beauchamp. Oxford/New York: Oxford University Press.
• Plato. (1892). The Dialogues of Plato. (Çev. B. Jowett). Oxford: Clarendon Press.
• Rowlands, M. (1999). The Body in Mind: understanding cognitive processes. Cambridge: Cambridge University Press.
• Schacter, D. L. (1996). Searching for Memory: The Brain, the Mind, and the Past. New York: Basic Books.
• Sutton, J. (2012). Memory. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2012 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL =<http://plato.stanford.edu/archives/win2012/entries/memory/>. Erişim Tarihi, 26. 12.2015
• Sutton, J. (2009). The Feel of the World: exograms, habits, and the confusion of types of memory. Kania, A. (ed) Memento: Philosophers on Film içinde, London: Routledge, 65–865.
• Merleau Ponty, M. (1962). Phenomenology of Perception. (Çev. C. Smith). New York: Humanities Press.
• Merleau Ponty, M. (1963). The Structure of Behaviour. Boston: Beacon Press.
• Nore, P. (1989). Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire. Representations, No. 26, Special Issue: Memory and Counter-Memory, 7-24.
• Wheeler, M. (2005). Reconstructing the Cognitive World: The Next Step, The MIT Press: Cambridge.