Biyopolitikadan Psikopolitikaya Sömürünün Dönüşümü Problemi Üzerine Felsefi Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 19, 47 - 76, 31.05.2024

Muammer Aktay

https://doi.org/10.47124/viraverita.1436776

Öz

İnsanın bir yönüyle doğal bir yönüyle de siyasal, toplumsal bir canlı olduğu düşünebilir. Tarihsel süreç boyunca iktidarlar, insanın siyasal ve doğal yönleri üzerinde denetimi ele geçirmek için belirli egemenlik sistemleri uygulamışlardır. Bu egemenlik sistemlerini içeren “politika” ise olumlu veya olumsuz yönlerden iktidarın strateji, mekanizma ve farklı eylem tarzlarını kapsayan genel bir kavramdır. Biyopolitika da farklı sömürü biçimleriyle beden üzerinde egemenlik sistemleri kurmaktadır. Biyopolitik açıdan egemen iktidardan disiplin iktidarına geçerken politik araçlar değişse de dışsal baskı ve bireyin itaatkâr yönü değişmemektedir. Biyoiktidarın disiplin ağı ve endüstri sömürüsüyle bedenlerin denetimini sağladığı hapishaneler, hastaneler ve nihayetinde panoptikonlar her yerdedir. Bu noktadaki problem; biyopolitikanın bedeni disipline etme çabasının, neoliberalizmin beden dışındaki zihinleri belirli süreçlerle optimize etme problemini açıklama konusunda yeterli olup olmadığıdır. Çağımızda neoliberal rejim, biyopolitikanın yöntemleri dışında psikopolitikalar üzerinden inşa edilen incelikli yönler aracılığıyla kendi kendini simüle eden bireyler yaratmaktadır. Böylece neoliberalizm ile birlikte sömürülecek olan beden yerini ruha bırakmıştır ve sonsuz bir yapabilme ve hoşa gitme dönüşümü başlamıştır. Buna göre irademize müdahale eden kendi dışımızda bir güç ya da zorla giydirilen belirli bir elbise yoktur, artık isteklerimizin çıplaklığı ile yüzleşmek zordur. Bu duygu politikası belirli bir yanılsamayı da beraberinde getirir. Çünkü, psikopolitika çağına doğru ilerlerken, dijital panoptikonun gözetiminin duygu, tutku ve de zihinsel yani bütün içsel süreçleri ele geçirme tehlikesi vardır. Bu çalışmanın amacı, neoliberalizm araçlarının biyopolitika ve psikopolitika sömürüleri açısından nasıl ön plana çıktıklarına değinmektir. Bununla birlikte psikopolitikalarla nasıl farklı sömürü tarzlarının ortaya çıktığı analiz edilmeye çalışılacaktır. Nihayetinde kendisini psikopolitikalar içerisinde konumlandıran öznenin dramı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Biyopolitika, Psikopolitika, Neoliberalizm, İktidar

A PHILOSOPHICAL ANALYSIS ON THE PROBLEM OF THE TRANSFORMATION OF EXPLOITATION FROM BIOPOLITICS TO PSYCHOPOLITICS

Öz

It is possible to think of the human being as a natural creature in one aspect and a political, social creature in another. Throughout history, governments in power have performed certain systems of sovereignty in order to have a hold over the political and natural characteristics of human beings. Politics including these systems of sovereignty is a general concept that encompasses the strategies, mechanisms and different action types of governments in power in terms of positive or negative aspects. Biopolitics also establishes systems of domination over the body through different forms of exploitation. In terms of biopolitics, although the political instruments change from sovereign power to disciplinary power, the external pressure and the submissive aspect of the individual do not change. Prisons, hospitals and panopticons where bodies are controlled in the disciplinary network of biopower and industrial exploitation are everywhere. The problem at this point is whether biopolitics' attempt to discipline the body is sufficient to explain neoliberalism's problem of optimising minds outside the body through certain processes. In our age, the neoliberal regime creates self-simulating individuals through subtle aspects constructed through psychopolitics in addition to the methods of biopolitics. Thus, with neoliberalism, the body, which was to be exploited, was replaced by the soul, and an endless transformation of doing and enjoying began. According to this is no power outside of ourselves interfering with our will or a certain dress that is forced on us, it is difficult to face the nakedness of our desires. This politics of emotion brings a certain illusion over. Since, as we approach the age of psychopolitics, there is a danger that the digital panopticon will take over emotions, passions and mental processes, that is, all internal processes. The aim of this study is to address how neoliberalism tools have come to the fore in terms of the exploitation of biopolitics and psychopolitics. How different types of exploitation emerge through psychopolitics will be analysed. In conclusion, the drama of the human being positioning himself/herself within psychopolitics will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Biopolitics, Psychopolitics, Neoliberalism, Power.

Kaynakça

• Agamben, G. (2020). Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat (4. Baskı). (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1991).
• Ağaoğulları, M.A. & Köker, L. (2011). İmparatorluktan Tanrı Devletine (7. Baskı). İmge Kitabevi Yayınları. (Özgün eser basım 1991).
• Alsheh, Y. (2014). The Biopolitics of Corpses of Mass Violence and Genocide. J.-M. Dreyfus & É. Anstett (Ed.), Human Remains and Mass Violence: Methodological Approaches (p. 12-43) içinde. Manchester University Press.
• Aristoteles (2022). Politika (6. Baskı). (F. Akderin, Çev.). Say Yayınları.
• Barnhart, R. K. (Ed.) (2004). Dictionary of Etymology (5. Baskı). Chambers Publication.
• Baudrillard, J. (2021). Kötülüğün Şeffaflığı (9. Baskı). (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1990).
• Bauman, Z. (1997). Modernite ve Holocaust (1. Baskı). (S. Sertabiboğlu, Çev.). Sarmal Yayınevi. (Özgün eser basım 1989).
• Bauman, Z. & Lyon D. (2016). Akışkan Gözetim (2. Baskı). (E. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgür eser basım 2012).
• Bazzicalupo, L. (2006). Ambivalences of Biopolitics, Diacritics (C. Clo, Trans.). 36(2), 109-116.
• Benjamin, W. (2002). The Arcades Project (1. Baskı). (H. Eiland and K. McLaughlin, Trans.). Harvard University Press. (Özgün eser basım 1982).
• Bentham (2016). Panoptikon ya da Gözetim-evi, Panoptikon: Gözün İktidarı (2. Baskı). (B. Çoban-Z. Özarslan, Çev.). Su Yayınevi, ss. 9-75, (Özgün eser basım 1791).
• Bodin, J. (1955). Six Books of The Commonwealth (M. J. Tooley, Trans.). The Alden Presss. (Özgün eser basım 1576).
• Bourdieu, P. (1995). Pratik Nedenler: Eylem Kuramı Üzerine (1. Baskı). (H. Tufan, Çev.). Kesit Yayıncılık. (Özgün eser basım 1994).
• Bourdieu, P. (2012). Bir Otoanaliz İçin Taslak (1. Baskı). (M. Erşen, Çev.). Bağlam Yayınları. (Özgün eser basım 2004).
• Chantrell, G. (Ed.) (2002). The Oxford Dictionary of Word Histories (1. Baskı), Oxford University Press.
• Canetti, E. (2006). Kitle ve İktidar (3. Baskı). (G. Aygen, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1960).
• Deleuze, G. (2013). Müzakereler (2. Baskı). (İ. Uysal, Çev.). Norgunk Yayıncılık (Özgün eser basım 1990).
• Derrida, J. (1981), Dissemination. (B. Johnson Trans. Intro. and Add. Not.). The Athlone Press. (Özgün eser basım 1972).
• Dillon, M. & Lobo-Guerrero, L. (2008). Biopolitics of Security in the 21st Century: An Introduction. Review of International Studies, Cambridge University Press. 34 (2), 265- 292.
• Featherstone, M. (2006). Archieve. Theory, Culture, & Society, 23 (2-3), 591-596.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi (4. Baskı). (M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Kitabevi Yayınları. (Özgün eser basım 1961).
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi (2. Baskı). (H. U. Tanrıöver, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1976).
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü (3. Baskı). (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1994).
• Foucault, M. (2013). Güvenlik, Toprak, Nüfus (1. Baskı). (F. Taylan, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. (Özgün eser basım 2004).
• Foucault, M. (2014). Omnes et Singulatim: Siyasi Aklın Bir Eleştirisine Doğru. Özne ve İktidar: Seçme Yazılar 2 (4. Basım) içinde. (I. Ergüden, O. Akınbay, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1970)
• Foucault, M. (2015). Toplumu Savunmak Gerekir (7. Baskı). (Ş. Aktaş, Çev.). Yapı Kredi Yayınları. (Özgün eser basım 1997).
• Han, B.-C. (2020a). Psikopolitika: Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri (4. Baskı). (H. Barışcan, Çev.). Metis Yayınları. (Özgün eser basım 2014).
• Han, B.-C. (2020b). İktidar (1. Baskı). (M. Özdemir, Çev.). İnsan Yayınları. (Özgün eser basım 2005).
• Han, B.-C. (2021a). Şiddetin Topolojisi (5. Baskı). (D. Zaptçıoğlu, Çev.). Metis Yayınları. (Özgün eser basım 2016).
• Han, B.-C. (2021b). Şeffaflık Toplumu (7. Baskı). (H. Barışcan, Çev.). Metis Yayınları. (Özgün eser basım 2011).
• Han, B.-C. (2022). Enfokrasi: Dijitalleşme ve Demokrasinin Krizi (2. Baskı). (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Yayınları (Özgün eser basım 2012).
• Han, B.-C. (2023). Ötekini Kovmak: Günümüzde Toplum, Algı ve İletişim (2. Baskı). (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Yayınları. (Özgün eser basım 2016).
• Hobbes, T. (2007). Yurttaşlık Felsefesinin Temelleri (1. Baskı). (D. Zarakolu, Çev.). Belge Yayınları. (Özgün eser basım 1642).
• Hobbes, T. (2013). Leviathan (12. Baskı). (S. Lim, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (Özgün eser basım 1651).
• Jensen, J.L. (2020), The Public – Deliberation, Visibility and Mutual Surveillance. The Medieval Internet: Power, Politics and Participation in the Digital Age (39-48) içinde. Emerald Publishing.
• Kartal, O. (2018). Immunitas, Communitas, Bios: Roberto Esposito. O. Kartal (Ed.), Biyopolitika: Foucault’dan Günümüze Biyopolitikanın İzdüşümleri (2. Baskı, C. 2, s. 193-228) içinde. Notabene Yayınları.
• Kışlalı, A. T. (2000). Siyaset Bilimi (8. Baskı). İmge Kitabevi.
• Liesen, L. T. & Walsh, M. B. (2012). The Competing Meanings of "Biopolitics" in Political Science: Biological and Postmodern Approaches to Politics. Politics and the Life Sciences, Cambridge University Press. Spring/Fall, 31(1/2), 2-15.
• Lin, S. (2020). Psychopolitics: Theorization against Crisis. Psychopolitics: Neoliberalism and Technologies of Power by Byung-Chul Han and Erik Butler, University of Nebraska Press. 28, (1-2), 517-522.
• Locke, J. (2012). Yönetim Üzerine İkinci İnceleme (2.Baskı). (F. Bakırcı, Çev.). Ebabil Yayınları. (Özgün eser basım 1689).
• Lyon, D. (1992). The New Surveillance: Electronic Technologies and The Maximum Security Society. Crime, Law and Social Change, 18(1–2), 159–175.
• Marx K., Engels, F. (2015). Komünist Manifesto (3. Baskı). (N. Satlıgan, Çev.). Yordam Kitap. (Özgün eser basım 1848).
• Massumi, B. (2019). Duygu Politikası (1. Baskı). (H. Erdoğan, Çev.). Otonom Yayıncılık. (Özgün eser basım 2015).
• Martinich, A.P. (2013). Thomas Hobbes (1. Baskı). (A. Terzi, Çev.). İş Bankası Kültür Yayınları. (Özgün eser basım 1999).
• Murray, S. T. & Poster, M. (2003). Network Digital Information Humachines: A Conversation with Mark Poster. Qui Parle, Duke University Press. Fall/Winter, 14(1), 1-19.
• Negroponte, N. (1996). Being Digital (1. Baskı). Alfred A. Knopf Publishing.
• Nemes, M. Z. (2023). Going Viral: The Media Anthropology of the “Quarantine Subject” in the Context of Biopolitics and Psychopolitics. Hungarian Journal of English and American Studies (HJEAS), June, 29(1), 121-142.
• Ojakangas, M. (2017). Platon’un Devlet Irkçılığı: Biyopolitikanın Tarihini Yeniden Okumak. O. Kartal (Ed.), Biyopolitika: Platon’dan Arendt’e Biyopolitikanın Felsefi Kökenleri (2. Baskı, C. 1, s. 27-48) içinde. (O. Kartal, Çev.). Notabene Yayınları.
• Platon (2010). Devlet (20. Baskı). (S. Eyüboğlu-M. A. Cimcoz, Çev.). İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon (2014). Devlet Adamı (2. Baskı). (F. Akderin, Çev.). Say Yayınları.
• Russell, B. (1990). İktidar (1. Baskı). (M. Ergin, Çev.). Cem Yayınevi. (Özgün eser basım 1938).
• Sartori, G. (2006). Görmenin İktidarı Homo Videns: Gören İnsan (2. Baskı). (G. Batuş & B. Ulukan, Çev.). Karakutu Yayınları. (Özgün eser basım 1997).
• Sennett, R. (2011). Otorite (3. Baskı). (K. Durand, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1980).
• Solomon, R. C. (2016). Duygulara Sadakat (1.Baskı). (F. Çoban, Çev.). Nika Yayınevi, (Özgün eser basım 2007).
• Somit, A. (1972). Biopolitics. British Journal of Political Science. Cambridge University Press. 2 (2), 209-238.
• Spinoza (2016). Teolojik-Politik İnceleme (4. Baskı). (C. B. Akal & R. Ergün, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları. (Özgün eser basım 1670).
• Strong, J., S.T.D., LL.D., (1997). Greek Dictionary of The New Testament, AGES Software, Chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/1997- 1997,_Strong_James,_Greek_Dictionary_of_the_New_Testament,_GR.pdf (Erişim Tarihi: 15. 01. 2024).
• Şenel, A. (2001). Çağdaş Siyasal Akımlar (1. Baskı). İmaj Yayınevi.