From the Critique of Psychology to Critical Psychology: A Classification and Some Evaluations for Critically Oriented Psychologies in Turkey

Yıl 2024, Sayı: 20, 109 - 156, 30.11.2024

Sercan Karlıdağ

https://doi.org/10.47124/viraverita.1565112

Öz

Critical psychology has shown diverse developments specific to different geographical contexts. Although Turkey lacks an academic-intellectual geography characterized by a cohesive critical psychological perspective, notable developments have been observed, particularly since the early 2000s. The purpose of this paper is to evaluate the critical psychological claims, orientations, and pursuits. To achieve this, the first section is devoted to the critique of psychology as a problematic science and the need for a meta-theoretical approach, drawing on ‘critical theory’ as a foundation from ontological, epistemological/methodological, and ethical-political dimensions. The second section provides a classification of critically oriented psychologies in Turkey. Five critical pathways and twelve strands of critically oriented psychologies are examined with examples of studies, prioritizing the content of psychology critique and dimensions of criticality. The third section presents comparative critiques of a previous classification and provides evaluations on certain aspects of the existing classification. Based on these evaluations, the current crisis in psychology and the obstacles and challenges posed by the socio-political ethos are discussed in detail. This study extensively critiques contemporary developments, highlighting the various possibilities offered by critically oriented psychologies. If the aim is to change the mainstream assumptions and practices and establish a critical/oppositional/radical psychology as a means for a liveable world and social emancipation, it is important to strive to strengthen the foundations of psychology critique and support approaches that have transitioned from psychology critique to critical psychology.

Anahtar Kelimeler

critique of psychology, critical psychology, critically oriented psychologies, developments in Turkey

Psikoloji Eleştirisinden Eleştirel Psikolojiye: Türkiye’deki Eleştirel Yönelimli Psikolojiler İçin Bir Sınıflandırma ve Bazı Değerlendirmeler

Öz

Eleştirel psikoloji(ler), coğrafyalara özgü farklı gelişimler göstermiştir. Bütünlüklü bir eleştirel psikolojik perspektifin olduğu akademik-entelektüel bir coğrafya olmasa da, Türkiye’de, özellikle 2000’li yılların başından itibaren dikkate değer gelişmeler gözlenmektedir. Bu yazıdaki amaç, bu eleştirel psikolojik iddia, yönelim ve arayışları değerlendirmektir. Bu amaçla, ilk bölüm, psikolojinin sorunlu bir bilim olduğu saptaması ve meta-teorik bir yaklaşıma olan ihtiyaçla psikoloji eleştirisine ayrıldı ve ontolojik, epistemolojik/metodolojik ve etik-politik açılardan temellendirmelerde ‘eleştirel teoriye’ başvuruldu. İkinci bölümde, eleştirel yönelimli psikolojilere yönelik bir sınıflandırılma yapıldı. 5 güzergâh ve 12 hat ile, psikoloji eleştirisinin içeriği ve eleştirellik hedefi boyutları öncelenerek çalışma örnekleri sunuldu. Üçüncü bölümde ise, önceki bir sınıflandırma ile karşılaştırmalı kritiklere ve mevcut sınıflandırmaya ilişkin bazı değerlendirmelere yer verildi. Buna göre, psikolojinin aktüel krizi, sosyo-politik ethosun beraberinde getirdiği engel ve zorluklar özel olarak tartışıldı. Güncel gelişmelere dair geniş hacimde kritikler içererek psikoloji eleştirisi ve ötesine alan açan bu çalışma, eleştirel yönelimli psikolojilerin çeşitli imkânlar sunduğunu göstermektedir. Eğer amaç, anaakım kabul ve pratikleri değiştirmek ve eleştirel/muhalif/radikal bir psikolojiyi yaşanabilir bir dünya ve toplumsal özgürleşme aracı kılmaksa, psikoloji eleştirisini daha güçlü biçimde temellendirmeye çalışmak ve psikoloji eleştirisinden eleştirel psikolojiye seyreden yaklaşımları desteklemek önemlidir.

Anahtar Kelimeler

psikoloji eleştirisi, eleştirel psikoloji, eleştirel yönelimli psikolojiler, Türkiye’deki gelişmeler

Kaynakça

• Abrams, D. ve Hogg, M. A. (1988). Comments on the motivational status of self-esteem in social identity and intergroup discrimination. European Journal of Social Psychology, 18(4), 317-334. https://doi.org/10.1002/ejsp.2420180403
• Acar, G. ve Şahin, D. (1990). Psychology in Turkey. Psychology and Developing Societies, 2(2), 241-256. https://doi.org/10.1177/097133369000200206
• Acar, Y. G. ve Akpınar, E. (2022). Türkiye’de politik psikoloji: Neler biliyoruz, nereye gidiyoruz? TODAP Çalışma Grubu (Ed.), Eleştirel psikoloji: Yaklaşımlar, gündemler, tartışmalar (ss. 291-310) içinde. İletişim Yayınları.
• Acar, Y. G. ve Uluğ, Ö. M. (2016). Examining prejudice reduction through solidarity and togetherness experiences among Gezi Park activists in Turkey. Journal of Social and Political Psychology, 4(1), 166-179. https://doi.org/10.5964/jspp.v4i1.547
• Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. J. ve Sanford, R. N. (1950). The authoritarian personality. Harpers.
• Akfırat, S. (2019). Sosyal kimlik yaklaşımının bilim felsefesinin pozitivizm, sosyal inşacılık ve eleştirel gerçekçilik açısından değerlendirilmesi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 405-420.
• Alparslan, K. ve Kuşdil, M. E. (2020). Kürt üniversite öğrencilerinin kimlik yönetim stratejileri ve dış-grup tarafgirliğinin kimlikle ilgili eylem ve hedeflerle ilişkileri: Açık ve örtük ölçümlerle bir inceleme. Türk Psikoloji Dergisi, 35, 80-104.
• Altemeyer, B. (1981). Right-wing authoritarianism. University of Manitoba Press.
• Altınal, B. E. (2010). Rölativizm mi, eleştirel realizm mi?: Sosyal inşacılıkta yöntemsel ve politik sonuçları olan epistemolojik bir tercih. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 3-4, 75-84.
• Altınal, B. E. (2015). Hayvan hakları, ekoloji ve antikapitalizm. (Vegan Abolisyon Dergisi’nde yayımlanmıştır: https://abolisyonistveganhareket.org/post/106910295906/hayvan-haklar%C4%B1-ekoloji-ve-antikapitalizm)
• Altman, I. ve Rogoff, B. (1987). World views in psychology: Trait, interactionist, organismic and transitional approaches. D. Stokols ve I. Altman (Ed.), Handbook of environmental psychology (ss. 7-40) içinde. Wiley.
• Amana, M. (2015). Feminist psychology: Researches, interventions, challenges. I. Parker. (Ed.), Handbook of critical psychology (ss. 329-338) içinde. Routledge.
• Arkonaç, S. (2004). Kartezyen olmayan özne, öteki, fail ve yerel gerçekliğin inşası. S. Arkonaç (Ed.), Doğunun ve batının yerelliği: Bireylik bilgisine dair (ss. 249-273) içinde. Alfa Yayınları.
• Arkonaç, S. A. (Ed.) (2012). Söylem çalışmaları. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arkonaç. S. A. (1999). Psikolojide insan modelleri. Alfa Yayınları.
• Aslıtürk, E. ve Batur, S. (2015). Psikoloji berbat bir bilim mi? Disipliner ve sosyopolitik bağlam üzerine eleştirel düşünceler. Modus Operandi: İlişkisel Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 137-172. (Baskı öncesi versiyonu dikkate alınmıştır: https://bit.ly/3XATsw0)
• Atabinen, İ. ve Tekdemir, G. (2020). Identity positionings in squatters’ framings of Don Quijote social centre. Psikoloji Çalışmaları, 40(2), 625-624. https://doi.org/10.26650/SP2020-0040
• Bar-Tal, D. (2000). Shared beliefs in a society: Social psychological analysis. Sage Publications.
• Batur, S. (2003). Türkiye’de psikoloji tarihi yazımı üzerine. Toplum ve Bilim, 98, 255-264.
• Batur, S. (2005). Psikoloji tarihinde köken mitosu ve Georg Anschütz’ün hikayesi. Toplum ve Bilim, 102, 168-188.
• Batur, S. (2006). Türkiye’de psikolojinin kurumsallaşmasında toplumsal ve politik belirleyenler. Toplum ve Bilim, 107, 217-230.
• Batur, S. (2010). Eleştirel/muhalif bir psikoloji örgütüne ilişkin tezler. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 3-4, 92-98.
• Batur, S. (2014). Center and periphery. T. Teo (Ed.), Encyclopedia of critical psychology (ss. 212-215) içinde. Springer.
• Batur, S. (2015). Ankara Katliamı ve psikososyal destek. Sendika.Org. https://sendika.org/2015/10/ankara-katliami-ve-psikososyal-destek-sertan-batur-303263
• Batur, S. ve Aslıtürk, E. (2004). “Sakıncalı psikoloji”: Muzaffer Şerif Başoğlu ve Sadrettin Celal Antel’in görevlerinden uzaklaştırılmaları örneğinde politika ve psikoloji İlişkisi [Bildiri Tam Metni]. 13. Ulusal Psikoloji Kongresi, İstanbul Bilgi Üniversitesi. (https://www.oocities.org/tfpsikoloji/)
• Batur, S. ve Aslıtürk, E. (2006). On critical psychology in Turkey. Annual Review of Critical Psychology, 5, 21-41.
• Batur, S. ve Aslıtürk, E. (Ed.) (2007). Muzaffer Şerif’e armağan: Muzaffer Şerif’ten Muzafer Sherif’e. İletişim Yayınları.
• Bayad, A. (2015). Türkiyeli Kürtlerin etnik kimlik statülerinde yaşanan farklılaşmanın değer aktarım süreçleriyle olan ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Bayad, A., Sandal-Önal, E., Gezici Yalçın, M. ve Düzen, E. (2024). Social cohesion in another way: Calling back diversity and minority perspectives. Y. Namer, A. Stöcker, A. Ashour, J. Dieckmann, P. Schmidt ve C. Zurbriggen (Ed.), Social cohesion: Vol. 7. Intersectional challenges to cohesion? On marginalization in an inclusive society (ss. 17-35) içinde. Frankfurt: Campus Verlag.
• Bayad, A., Şen, E., Alparslan, K. ve Eser, Ü. (2022). Toplum ve psikoloji ilişkisini Kürt meselesi üzerinden okumak. TODAP Çalışma Grubu (Ed.), Eleştirel psikoloji: Yaklaşımlar, gündemler, tartışmalar (ss. 311-335) içinde. İletişim Yayınları.
• Biglia, B. ve Gordo López, Á. J. (2006). Italian and Spanish critical psychological concerns. Annual Review of Critical Psychology, 5, 148-155.
• Bilgin, N. (1980). From an industrial society to a maintanence society. Impact of Science on Society, 30(2), 121-132.
• Bilgin, N. (1988). Başlangıcından günümüze Türk psikoloji bibliyografyası. Ege Üniversitesi Yayınları.
• Bilgin, N. (2005). Siyaset ve insan: Siyaset psikolojisi yazıları. Bağlam Yayınları.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitapevi. (Özgün eser/ilk basım 2000).
• Bilgin, N. (2007). Kimlik inşası. Aşina Kitaplar.
• Bilgin, N. (2011a). Sosyal düşüncede kent kimliği. İdealkent, 2(3), 20-47.
• Bilgin, N. (2011b). Eşya ve insan (2. baskı). Gündoğan Yayınları.
• Bilgin, N. (Ed.) (2013). Sosyal psikoloji (5. baskı). Ege Üniversitesi Yayınları. (Özgün eser/ilk basım 2008)
• Bilgin, N. ve Uğurlar, P. (2013). Ölümü evcilleştirmek. N. Bilgin (Ed.), Tarih ve kolektif bellek (ss. 229-264) içinde. Bağlam Yayınları.
• Billig, M., Condor, S., Edwards, D., Gane, M., Middleton, D. ve Radley, A. (1988). Ideological dilemmas: A social psychology of everyday thinking. Sage Publications.
• Bolak-Boratav, H. (2001). Feminist psikoloji: Nedir, nasıl gelişti, psikolojiye getirdiği yeni açılımlar. Türk Psikoloji Yazıları, 4(7), 1-19.
• Bolak-Boratav, H. (2021). Feminizm ve psikoloji: Sıkıntılı bir ilişki. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 143-163. https://doi.org/10.47613/reflektif.2021.19
• Bolak-Boratav, H. (2004). Psychology at the cross-roads: The view from Turkey. M. J. Stevens ve D. Wenger (Ed.), International handbook of psychology (ss. 311-330) içinde. Brunner/Routledge.
• Boyacıoğlu, İ ve Hünler, O. S. (2018). Psikoloji biliminde cinsiyetçi yanlılıklar ve eşitlikçi bir gelenek olarak feminist psikoloji. İzmir Barosu Kadın Hakları Danışma ve Hukuk Araştırmaları Merkezi Bülteni, 28, 11-21.
• Brown, J. (1992). The definition of a profession: The authority of metaphor in the history of intelligence testing, 1890–1930. Princeton University Press.
• Burton, M. ve Ordóñez, L. H. G. (2015). Liberation psychology: Another kind of critical psychology. I. Parker (Ed.), Handbook of critical psychology (ss. 348-355) içinde. Routledge.
• Christie, D. J. ve Montiel, C. J. (2013). Contributions of psychology to war and peace. American Psychologist, 68(7), 502-513. https://doi.org/10.1037/a0032875
• Çavdar, A. ve Boyacıoğlu, İ. (2019). Sosyal psikolojik bakış açısından feminist kimlik: Türkiye incelemesi. Nesne Psikoloji Dergisi, 7(15), 282-300. https://doi.org/10.7816/nesne-07-15-09
• Çavdar, A., Üstünel, A. Ö. ve Maçkalı, Z. (Ed.) (2024). Şiddetsiz birey, aile ve toplum: ruh sağlığı alanında şiddetsizlik odaklı yaklaşım ve uygulamalar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çavuşoğlu, M., Özdemir, G. ve Kuşdil, M. E. (2021). Can flashbulb memory characteristics predict prototypicality in social representations? A study on a Turkish sample’s recollections of the 2016 coup attempt. Papers on Social Representations, 30(2), 1.1-1.24.
• Çimen, O. ve Şah, U. (2022). Heteroseksüel gençlerin flört şiddeti üzerine söylemleri. Kadın/Woman 2000, 23(1), 93-112. https://doi.org/10.33831/jws.v23i1.334
• Çoker, Ç. (2012). Bir cinayet, ‘tehdit’ ve ‘biz’: Bir açıklayıcı repertuvar çalışması. S. Arkonaç (Ed.), Söylem çalışmaları (ss. 33-58) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çoker, Ç. (2015). Hrant Dink’in ardından düşünülenler. Altüst, 15(Saray, Mekân, İktidar), 15-17.
• Çoker, Ç. (2020). Görüş III. (B. Gürsel, A. D. Ülkümen ve S. Karlıdağ [Ed.], “Salgın zamanlarına psikoloji içinden ve ötesinden bakmak: Farklı isimler, farklı perspektifler” başlıklı söyleşi kolajı içinde.) Psikoloji ve Toplum Bülteni, 10, 17-20.
• Danziger, K. (1990). Constructing the subject: Historical origins of psychological research. Cambridge University Press.
• Dashtipour, P. (2009). Contested identities: Using Lacanian psychoanalysis to explore and develop Social Identity Theory. Annual Review of Critical Psychology, 7, 320-337.
• Davidson, H., Evans, S., Ganote, C., Henrickson, J., Jacobs-Priebe, L., Jones, D. L., Prilleltensky, I. ve Riemer, M. (2006). Power and action in critical theory across disciplines: Implications for critical community psychology. American Journal of Community Psychology, 38, 35-49. https://doi.org/10.1007/s10464-006-9061-4
• Davies, B. ve Harré, R. (1990). Positioning: The discursive production of selves. Journal for the Theory of Social Behaviour, 20(1), 43-63. https://doi.org/10.1111/j.1468-5914.1990.tb00174.x
• Demirok, İ. (2022). The spousal loss experiences of women after the Soma mine disaster: An interpretive phenomenological analysis [Doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Demirok, İ., Tepeli, A. D. ve Yalçınöz, B. (2013). “Bağzı” psikoloji söylemlerine Gezi’den bir bakış. Teorik Bakış, 2, 125-137.
• Denzin, N. K. (2017). Critical qualitative inquiry. Qualitative Inquiry, 23(1), 8-16. https://doi.org/10.1177/1077800416681864
• Doise, W. ve Valentim, J. (2015). Levels of analysis in social psychology. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 13, 900-904. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.24032-4
• Drury, J. (2003). What critical psychology can(‘t) do for the ‘anti-capitalist movement’. Annual Review of Critical Psychology, 3, 89-111.
• Düzen, N. E. ve Uysal, M. S. (2022). Kuramdan yönteme psikolojinin düşünsel zeminini güçlendirmek: Saptamalar ve öneriler. TODAP Çalışma Grubu (Ed.), Eleştirel psikoloji: Yaklaşımlar, gündemler, tartışmalar (ss. 115-146) içinde. İletişim Yayınları.
• Elcheroth, G., Doise, W. ve Reicher, S. (2011). On the knowledge of politics and the politics of knowledge: How a social representations approach helps us rethink the subject of political psychology. Political Psychology, 32(5), 729-758. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2011.00834.x
• Elçi, E. (2011). Türkiye’de “kadın olmak” söylemi: Kadınlarla yapılmış bir söylem çalışması. Psikoloji Çalışmaları, 31, 1-28.
• Eyüpoğlu, H. (2014). The effect of childhood violence history, intimate partner violence, negative attribution style, social support and coping strategies on psychological symptomatology of Turkish professional women [Doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Fonseca, L. ve Jovchelovitch, S. (2024). The long hard road of reconciliation: Prefiguring cultures of peace through the transformation of representations of former combatants and identities of urban youth in Colombia. European Journal of Social Psychology, 54(1), 1-16. https://doi.org/10.1002/ejsp.2967
• Fromm, E. (1941). Escape from freedom. Farrar & Rinehart.
• Gardner, H. (1992). Scientific psychology: Should we bury it or praise it? New Ideas in Psychology, 10(2), 179-190. https://doi.org/10.1016/0732-118X(92)90027-W
• Gergen, K. J. (1973). Social psychology as history. Journal of Personality and Social Psychology, 26(2), 309-320. https://doi.org/10.1037/h0034436
• Gergen, K. J. (1985). Social constructionist inquiry: Context and implications. K. J. Gergen ve K. E. Davis (Ed.), The social construction of the person (ss. 3-18) içinde. Springer New York.
• Gergen, K. J. (2012). The social dimension of social psychology: A historical analysis. A. W. Kruglanski ve W. Stroebe (Ed.), Handbook of the history of social psychology (ss. 137-157) içinde. Psychology Press.
• Gergen, K. J., Gülerce, A., Lock, A. ve Misra, G. (1996). Psychological science in cultural context. American Psychologist, 51(5), 496-503. https://doi.org/10.1037/0003-066X.51.5.496
• Gezici Yalçın, M. (2017). Göç psikolojisi. Pharmakon Yayınevi.
• Gezici Yalçın, M. ve Coşkan, C. (2021). Psikolojide yöntem sorunlarına eleştirel yaklaşım ve öneriler. Psikoloji Çalışmaları, 41(3), 759-787. https://doi.org/10.26650/SP2020-844357
• Gezici Yalçın, M. ve Düzen, N. E. (2022). Altered meanings of home before and during COVID-19 pandemic. Human Arenas, 5(4), 672-684. https://doi.org/10.1007/s42087-021-00185-3
• Giroux, H. A. (2009). Critical theory and educational practice. A. Darder, M. P. Baltodano ve R. D. Torres (Ed.), The critical pedagogy reader (ss. 27-51) içinde. Routledge.
• Godard, J. (2014). The psychologisation of employment relations?. Human Resource Management Journal, 24(1), 1-18. https://doi.org/10.1111/1748-8583.12030
• Göregenli, M. (1995). Kültürümüz açısından bireycilik-toplulukçuluk eğilimleri: Bir başlangıç çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(35), 1-14.
• Göregenli, M. (1997). Bir yöntem arayışı olarak etik-emik yaklaşım ve bireycilik-toplulukçuluk sorunu. N. Bilgin (Ed.), Cumhuriyet, demokrasi ve kimlik (ss. 439-447) içinde. Bağlam Yayınları.
• Göregenli, M. (2003). Sosyal psikolojiden hareketle sosyal bilimlerde olgu-değer ilişkisi üzerine düşünceler. Toplum ve Bilim, 97, 234-246.
• Göregenli, M. (2004). Şiddet, kötü muamele ve işkenceye ilişkin değerlendirmeler, tutumlar ve deneyimler. İzmir Barosu Yayınları.
• Göregenli, M. (2005). Şiddet, kötü muamele ve işkenceye ilişkin değerlendirmeler, tutumlar ve deneyimler: Diyarbakır Araştırması. Diyarbakır Barosu Yayınları.
• Göregenli, M. (2007). Şerif’ten sonra Türkiye’de sosyal psikolojinin “sosyal”liği ve sosyal sorumluluğu üzerine düşünceler. S. Batur ve E. Aslıtürk (Der.), Muzaffer Şerif’e armağan: Muzaffer Şerif’ten Muzafer Sherif’e (ss. 217-239) içinde. İletişim Yayınları.
• Göregenli, M. (2010). Psikolojinin Kürt sorunuyla imtihanı. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 3(4), 3-11.
• Göregenli, M. (2011). Sistemin meşrulaştırılması ve sürdürülmesi ideolojisi olarak muhafazakarlık. A. Erol (Ed.), Anti-homofobi kitabı / 3: Uluslararası homofobi karşıtı buluşma (ss. 109-113) içinde. Kaos GL.
• Göregenli, M. (2012). Farklı sosyal kimlik kategorilerinin ve “Avrupa ve Avrupalılık” ile ilgili sosyal temsillerin Türkiye’nin AB’ye girmesi yönündeki tutumlara etkileri. TÜBİTAK-SOBAG Proje Raporu [110K382].
• Göregenli, M. (2015). Çevre psikolojisi: İnsan-mekân ilişkileri (3. baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Göregenli, M. ve Çoklar, I. (2013). Yargıda ifade özgürlüğüne yönelik farkındalığın artırılması projesi: Alan araştırması raporu. Türkiye Adalet Akademisi Yayınları.
• Greenwood, J. D. (2004). The disappearance of the social in American social psychology. Cambridge University Press.
• Gulbenkian Komisyonu. (2012). Sosyal bilimleri açın: Sosyal bilimlerin yeniden yapılanması üzerine bir rapor (9. baskı). (Ş. Tekeli, Çev.) Metis Yayınları. (Özgün eser basım 1995)
• Gülenç, K. (2015). Frankfurt Okulu: Eleştiri, toplum ve bilim. Ayrıntı Yayınları.
• Gülerce, A. (1997). Change in the process of change: Coping with indeterminism. A. Fogel, M. Lyra ve J. Valsiner, (Ed.), Dynamics and indeterminism in developmental and social processes (ss. 39-63) içinde. Psychology Press.
• Gülerce, A. (2006). History of psychology in Turkey as a sign of diverse modernization and global psychologization. A. C. Brock (Ed.), Internationalizing the history of psychology (ss. 75-93) içinde. New York University Press.
• Gülerce, A. (2008). On the absence of a presence/the presence of an absence: Psychoanalysis in the Turkish context. Theory & Psychology, 18(2), 237-251. https://doi.org/10.1177/0959354307087884
• Gülerce, A. (Ed.) (2012). Re(con)figuring psychoanalysis: Critical juxtapositions of the philosophical, the sociohistorical and the political. Palgrave Macmillan.
• Gürsel, B. (2010). Emek, eleştirel psikoloji ve toplumsal dayanışma eksenleri çerçevesinde psikologların özörgütü olma hedefinde TODAP-Der. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 3-4, 99-101.
• Gürsel, B. (2023). Sınıf çalışmalarında deneyim ve öznelliği incelemeye yönelik bir yaklaşım ve model önerisi [Doktora tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Habermas, J. (1972). Knowledge and human interests. (J. J. Shap, Çev.) Beacon Press. (Özgün eser basım 1968)
• Harlak, H. (1996). Sosyal psikolojiye eleştirel bir yaklaşım: Bağlamsalcılık. Psikoloji Seminer, 11, 13-21.
• Holzkamp, K. (2013). Missing the point: Variable psychology’s blindness to the problem’s inherent coherences. E. Schraube ve U. Osterkamp (Ed.) (A. Borehain, Çev.), Psychology from the standpoint of the subject: Selected writings of Klaus Holzkamp (ss. 60-74) içinde. Palgrave Macmillan/Springer Nature. (Özgün eser basım 1994)
• Hook, D. (2014). Critical psychology: The basic co-ordinates. D. Hook (Ed.), Critical psychology (ss. 10-23) içinde. UCT Press.
• Horkheimer, M. (1998). Akıl tutulması. (O. Koçak, Çev.) Metis Yayınları. (Özgün eser basım 1947)
• Horkheimer, M. (2002). Critical theory: Selected essays. (M. J. O’Connell, Çev.) The Continuum Publising. (Özgün eser basım 1972)
• Howarth, C., Campbell, C., Cornish, F., Franks, B., Garcia-Lorenzo, L., Gillespie, A., Gleibs, I., Gonvales-Portelinha, I., Jovchelovitch, S., Lahlou, S., Mannell, J., Reader, T. ve Tennant, C. (2013). Insights from societal psychology: The contextual politics of change. Journal of Social and Political Psychology, 1(1), 364-384. https://doi.org/10.5964/jspp.v1i1.64
• Huddy, L. (2004). Contrasting theoretical approaches to intergroup relations. Political Psychology, 25(6), 947-968. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00404.x
• Hünler, O. S., Namer, Y. ve Düzen, N. E. (2024). Bir akademik özgürlük meselesi: Psikoloji eğitiminde söylenemeyenler. Onto Psikoloji Dergisi, 26, 11-25.
• Irmak, M. K. (2014). Schizophrenia or possession? Journal of Religion and Health, 53(3), 773-777. https://doi.org/10.1007/s10943-012-9673-y
• İmamoğlu, E. O. (2003). Individuation and relatedness: Not opposing but distinct and complementary. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 129(4), 367-402.
• Jay, M. (2014). Diyalektik imgelem: Frankfurt Okulu’nun tarihi ve çalışmaları [1923-1950]. (S. Doğan, Çev.) Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1996)
• Jost, J. T., Banaji, M. R. ve Nosek, B. A. (2004). A decade of System Justification Theory: Accumulated evidence of conscious and unconscious bolstering of the status quo. Political Psychology, 25(6), 881-919. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00402.x
• Jost, J. T., Bertin, J. A., Javeed, A., Liaquat, U. ve Pichardo, E. J. R. (2023). Rejoinder to Rubin, Owuamalam, Spears, and Caricati (2023): Ideology is not accuracy; identity is not everything; and the social identity model of social attitudes does not explain system justification, it presupposes it. European Review of Social Psychology, 34(2), 244-267. https://doi.org/10.1080/10463283.2022.2122319
• Jovchelovitch, S. (2007). Knowledge in context: Representations, community and culture. Routledge/Taylor & Francis Group.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1994a). Psychology in Turkey. International Journal of Psychology, 29(6), 729-738. https://doi.org/10.1080/00207599408246562
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1994b). A critical appraisal of individualism and collectivism: Toward a new formulation. U. Kim, H. C. Triandis, Ç. Kağıtçıbaşı, S.-C. Choi ve G. Yoon (Ed.), Individualism and collectivism: Theory, method, and applications (ss. 52-65) içinde. Sage Publications.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Benlik, aile ve insan gelimi: Kültürel psikoloji (3. baskı). Koç Üniversitesi Yayınları. (Özgün eser basım 2007)
• Karakuş, P. ve Göregenli, M. (2011). Who is guilty? Undergraduate students’ attitudes towards hate crime based on sexual orientation. International Journal of Arts & Sciences, 4, 253-264.
• Karakuş-Akalın, P. (2020). Yer bağlılığı kavramı, modeller, yer bağlılığının birey, toplum ve çevre yaşamına katkıları. G. K. Uçar ve D. Hasta (Ed.), Çevre psikolojisi: İnsan-doğa etkileşimi ve çevre davranışı (ss. 109-144) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasu, M. ve Cesur, S. (2023). Kamusal mekânları kendileme ve zamansal deneyim arasındaki ilişkiler: Transaksiyonel bir keşif çalışması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 43(1), 110-130. https://doi.org/10.26650/SJ.2023.43.1.0057
• Karasu, M. ve Çoker, Ç. (2018). Askeri psikoloji ekseninde eleştirel bir inceleme: Psikoloji bilimi savaşların neresinde?. G. Tekdemir ve T. İkiz (Ed.), Savaş ve psikoloji: Psikoloji bilimi çerçevesinden Birinci Dünya Savaşı’na bir bakış (ss. 149-169) içinde. Hiperlink Yayınları.
• Karasu, M., Göregenli, M. ve Yeşilyaprak, R. (2020). Gençlerin bakış açısıyla 1915: Türkiye–Ermenistan karşılaştırması. A. Yılmaz (Ed.), 21. yüzyılda Ermeni kimliğine eleştirel yaklaşımlar: Kırılganlık, Direnç ve Dönüşüm (ss. 53-78) içinde. Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Karasu, M., Solak, Ç., Tuzkaya, F., Peker-Dural, H., Soylu, N. S., Elçi, C., Mehmetoğlu, E. ve Göregenli, M. (2016, Haziran). Rethinking peace: Obstacles and opportunities. 1st International Conference in Contemporary Social Sciences Crisis and the Social Sciences: New Challenges and Perspectives, Proceedings (ss. 10-12) içinde. University of Crete.
• Karasu, M., Yeşilyaprak, R. ve Karlıdağ, S. (2024). Hapishanelere yönelik sosyal temsillerin incelenmesi: Deneyim, mekân ve gündelik üretimler. Psikoloji Çalışmaları, 44(1), 34-57. http://doi.org/10.26650/SP2021-1014200
• Karlıdağ, S. (2023). Nitel araştırmanın temelleri: Paradigma ve perspektifler. H. Peker-Dural ve M. Karasu (Ed.), Nitel araştırma yöntemleri: Psikoloji uygulama örnekleriyle (ss. 27-53) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karlıdağ, S. ve Göregenli, M. (2017). Aleviliğin sosyal temsilleri. D. Kökdemir ve Z. Yeniçeri (Ed.), I. Sosyal Psikoloji Kongresi Bildiri Özetleri Kitapçığı (ss. 328-339) içinde. Başkent Üniversitesi.
• Karlıdağ, S. ve Kuşdil, M. E. (2021). Kentsel hayattaki Alevilerin kimlik repertuvarına sosyal psikolojik bir bakış: Etnik kimlik, ana dili ve iç-grup temsillerinin benlik sınıflandırmasındaki rolü. Alevilik–Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 23, 43-80. https://doi.org/10.24082/2021.abked.288
• Karlıdağ, S. ve Kuşdil. M. E. (t.y.). When shared humanity is anchored in identity-centrality: The importance of Alevis’ identity motives as an ethno-religious minority. (Gönderim aşamasında.)
• Kayaoğlu, A. ve Batur, S. (2013). Critical psychology in Turkey: Recent developments. Annual Review of Critical Psychology, 10, 916-931.
• Kılınçer, B. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve aile terapisini birlikte düşünmek. TODAP Çalışma Grubu (Ed.), Eleştirel psikoloji: Yaklaşımlar, gündemler, tartışmalar (ss. 211-232) içinde. İletişim Yayınları.
• Kıral Uçar, G. ve Hasta, D. (Ed.) (2020). Çevre psikolojisi: İnsan-doğa etkileşimi ve çevre davranışı. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kıral Uçar, G., Gezici Yalçın, M. ve Özdemir, G. (2019). İklim değişikliği inkârının sosyal baskınlık yönelimi ve ekolojik adil dünya inancı ile ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(37), 739-764. https://doi.org/10.21550/sosbilder.535560
• Kumar, M. (2006). Rethinking psychology in India: Debating pasts and futures. Annual Review of Critical Psychology, 5, 236-256.
• Kuşdil, M. E. (2008). Tarihsel çözümlemelerde sosyal psikoloji kuramlarının yeri: Celali ayaklanmaları örneği. Eğitim Bilim Toplum, 6(21), 36-63.
• Kuşdil, M. E. (2023). Ninelerimizi şaşırtmak mı yoksa onları mutlu etmek mi? Sosyal psikolojide ‘sosyal’i tanımlamanın kısa, yarım ve yarı resmi bir tarihçesi. Y. Bayar ve M. Kavaklı (Ed.), Cumhuriyetin 100. yılına armağan / Sosyal ve beşerî bilimler / Psikoloji (ss. 311-330) içinde. Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Kuşdil, M. E. ve Akoğlu, S. Ç. (2014). Relationships among social dominance orientation, social axioms, and values. Social Behavior and Personality: An International Journal, 42(8), 1395-1408. https://doi.org/10.2224/sbp.2014.42.8.1395
• Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 45, 59-76.
• Kuşdil, M. E. ve Şimşek, S. (2008). The importance of values in predicting Turkish youth's opinions about the European Union in light of the Copenhagen political criteria. International Journal of Psychology, 43, 998-996. https://doi.org/10.1080/00207590701484827
• Kuşdil, M. E., Üzümçeker, E., Çavuşoğlu, M. ve Turhan, F. (2014). Muktedirlerin söylemi ve ana akım sosyal psikolojik açıklamalar arasındaki benzerlikler: Taksim Gezi Parkı protestosu örneği. Eğitim Bilim Toplum, 12(47), 78-95.
• Lafrance, M. N. ve McKenzie-Mohr, S. (2014). DSM, Overview. T. Teo. (Ed.), Encyclopedia of Critical Psychology (ss. 501-506) içinde. Springer.
• LeCompte, W. A. (1980). Some recent trends in Turkish psychology. American Psychologist, 35(8), 745-749. https://doi.org/10.1037/0003-066X.35.8.745
• Lewin, K. (1951). Field theory in social science: Selected theoretical papers (D. Cartwright, Ed.). Harpers.
• Marcuse, H. (1990). Tek-boyutlu insan: İleri işleyim toplumunun ideolojisi üzerine incelemeler. (A. Yardımlı, Çev.) İdea Yayınevi. (Özgün eser basım 1964)
• Maxwell, S. E., Lau, M. Y. ve Howard, G. S. (2015). Is psychology suffering from a replication crisis? What does “failure to replicate” really mean? American Psychologist, 70(6), 487-498. https://doi.org/10.1037/a0039400
• McKeown, S., Haji, R. ve Ferguson, N. (Ed.) (2016). Understanding peace and conflict through social identity theory: Contemporary Global Perspectives. Springer.
• McKinney, F. (1960). Psychology in Turkey: Speculation concerning psychology’s growth and area cultures. American Psychologist, 15(11), 717-721. https://doi.org/10.1037/h0047572
• Morawski, J. G. ve Goldstein, S. E. (1985). Psychology and nuclear war: A chapter in our legacy of social responsibility. American Psychologist, 40(3), 276-284. https://doi.org/10.1037/0003-066X.40.3.276
• Mortenson, E. ve Karaoğlu, R. (2015). Diagnosing the national neurosis: The underground journal Şizofrengi and its critique of 1990s Turkish society. Turkish Studies, 16(1), 20-35. https://doi.org/10.1080/14683849.2015.1023192
• Moscovici, S. (1972). Society and theory in social psychology. J. Israel ve H. Tajfel (Ed.), The context of social psychology: A critical assessment (ss. 17-81) içinde. Academic Press.
• Moscovici, S. (1988). Notes towards a description of social representations. European Journal of Social Psychology, 18(3), 211-250. https://doi.org/10.1002/ejsp.2420180303
• Moscovici, S. (2008). Psychoanalysis: Its image and its public. Polity. (Özgün eser basım 1961)
• Namer, Y. ve Hünler, O. S. (2014). LGBT trauma in Turkey and psychological consequences of working/volunteering with LGBT trauma. H. Pereira ve P. Costa (Ed.), Coming-out for LGBT psychology in the current international scenario (ss. 194-198) içinde. University of Beira Interior.
• Namer, Y. ve Razum, O. (2022). Health of people before migration, the “healthy migrant”. S. Galea, C. K. Ettman ve M. H. Zaman (Ed.), Migration and Health (ss. 33-40) içinde. University of Chicago Press.
• Neculau, R. (2013). Critical psychology without critical psychologists? Reflections on the critical potential of social representations theory in a post-communist society. Annual Review of Critical Psychology, 10, 817-831.
• North, M. S. ve Fiske, S. T. (2012). A history of social cognition. A. W. Kruglanski ve W. Stroebe (Ed.), Handbook of the history of social psychology (ss. 81-99) içinde. Psychology Press.
• Odağ, Ö., Uluğ, Ö. M. ve Solak, N. (2016). “Everyday I’m çapuling”: Identity and collective action through social network sites in the Gezi Park protests in Turkey. Journal of Media Psychology: Theories, Methods, and Applications, 28(3), 148-159. https://doi.org/10.1027/1864-1105/a000202
• Orhan, G. ve Karlıdağ, S. (2022). COVID-19 günlerinde İstanbul’da yürümek: Üniversite eğitimli çalışanlar örneği. İdealkent, 14(Özel Sayı: Bölgesel Çalışmalar), 404-432. https://doi.org/10.31198/idealkent.1066289
• Öner, B. (2002). Sosyal temsiller. Kriz Dergisi, 10(1), 29-36.
• Özbenli, T. (2022). Muzaffer Şerif ve sosyal psikolojinin nörolojik temelleri [Ankara Dayanışma Akademisi Kitaplığı]. İletişim Yayınları.
• Özdemir, F. ve Öner-Özkan, B. (2016). Türkiye’de sosyal medya kullanıcılarının Suriyeli mültecilere ilişkin sosyal temsilleri. Nesne Psikoloji Dergisi, 4(8), 227-244. https://doi.org/10.7816/nesne-04-08-04
• Özkan, K. (2014). Kadınların kolektif eylem yöneliminin yordayıcıları: Kültürel benlik kurguları, kadın kimliği ile özdeşleşme, kadınların sosyal baskınlık yönelimi ve sistemi meşrulaştırma eğilimi [Yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Özyıldırım, İ. (2020). Görüş XVI. (B. Gürsel, A. D. Ülkümen ve S. Karlıdağ [Ed.], “Salgın zamanlarına psikoloji içinden ve ötesinden bakmak: Farklı isimler, farklı perspektifler” başlıklı söyleşi kolajı içinde.) Psikoloji ve Toplum Bülteni, 10, 73-86.
• Özyıldırım, İ. (2022). “To brush history against the grain”: An essay on unconscious ownership of guilt and identifications. Free Associations, 87, 52-67. (Özgün eser basım 2016)
• Özyıldırım, İ., Orhon Baykal, A. L., Gürsel, B. ve Kula Güney, A. (2017). Bireysel ve toplumsal travmayla temasta psikanalitik çalışma üzerine notlar. Psikanaliz Yazıları, 34, 115-144.
• Painter, D. (2015). Postcolonial theory: Towards a worlding of critical psychology. I. Parker (Ed.), Handbook of critical psychology (ss. 366-375) içinde. Routledge.
• Paker, K. O. (2004). Batı dışı toplumlarda sosyal psikolojiyi yeniden düşünmek: İnşacı yaklaşımın imkânları üzerine bir deneme. S. Arkonaç (Ed.), Doğunun ve batının yerelliği: Bireylik bilgisine dair (ss. 203-248) içinde. Alfa Yayınları.
• Paker, K. O. (2006). Günlük düşüncede modernlik, din ve laiklik. Vadi Yayınları.
• Paker, K. O. (2012). Sosyal bilimcilerin sosyal bilim ve üniversite temsilleri. Psikoloji Çalışmaları, 32(1), 43-71.
• Parker, I. (2022). Eleştirel psikoloji: Psikolojik bilginin politik boyutları. (S. Karlıdağ, Çev.) TODAP Çalışma Grubu (Ed.), Eleştirel psikoloji: Yaklaşımlar, gündemler, tartışmalar (ss. 13-29) içinde. İletişim Yayınları.
• Parker, I. (Ed.). (2015). Handbook of critical psychology. Routledge/Taylor & Francis Group.
• Parker, I. ve Burman, E. (2008). Critical psychology: Four theses and seven misconceptions. Hellenic Journal of Psychology, 5(1), 99-115.
• Parker, I. ve Pavón-Cuéllar, D. (2024). Psikanaliz ve devrim: Özgürleşme hareketleri için eleştirel psikoloji. (İ. Demirok ve B. Yalçınöz Uçan, Çev. Ed.) Ayrıntı Yayınları.
• Peker-Dural, H. (2024). Türcülüğün (eleştirel) sosyal psikolojisi. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 349-366. https://doi.org/10.47613/reflektif.2024.163
• Peker-Dural, H. ve Karasu M. (Ed.) (2023). Nitel araştırma yöntemleri: Psikoloji uygulama örnekleriyle. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Peker-Dural, H. ve Meşe, G. (2024). Masculinities, spatial dialectics, and discursive strategies: reproducing gender inequalities at home – the case of İzmir. Gender Place & Culture, 31(3), 291-311. https://doi.org/10.1080/0966369x.2023.2170986
• Peker-Dural, H., Tuzkaya, F., Elçi, C., Akça, E., Mehmetoğlu, E., Solak, Ç., Karasu, M. ve Göregenli, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin Doğu-Batı temsilleri: Ayrımlar, eleştiriler, talepler. Türk Psikoloji Yazıları, 21, 103-119.
• Power, S. A., Zittoun, T., Akkerman, S., Wagoner, B., Cabra, M., Cornish, F., Hawlina, H., Heasman, B., Mahendran, K., Psaltis, C., Rajala, A., Veale, A. ve Gillespie, A. (2023). Social psychology of and for world-making. Personality and Social Psychology Review, 27(4), 378-392. https://doi.org/10.1177/10888683221145756
• Reicher, S. (1997). Laying the ground for a common critical psychology. T. Ibáñez ve L. Íñiguez (Ed.), Critical social psychology (ss. 83-94) içinde. Sage Publications.
• Reicher, S. (2004). The context of social identity: Domination, resistance, and change. Political Psychology, 25(6), 921-945. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00403.x
• Reicher, S., Spears, R. ve Haslam, S. A. (2018). Sosyal psikolojiye ‘sosyal kimlik yaklaşımı’. (S. Karlıdağ, Çev.) Onto Psikoloji Dergisi, 15, 72-99. https://bit.ly/ONTO15 (Özgün eser basım 2010)
• Ring, K. (1967). Experimental social psychology: Some sober questions about some frivolous values. Journal of Experimental Social Psychology, 3(2), 113-123. https://doi.org/10.1016/0022-1031(67)90016-9
• Roiser, M. ve Willig, C. (2018). Marksizm, Frankfurt Okulu ve işçi sınıfı psikolojisi. I. Parker ve R. Spears (Ed.) (K. İnal, Çev.), Psikoloji ve toplum: Radikal teori ve pratik (ss. 77-97) içinde. Ütopya Yayınları.
• Rubin, M. ve Hewstone, M. (2004). Social identity, system justification, and social dominance: Commentary on Reicher, Jost et al., and Sidanius et al. Political Psychology, 25(6), 823-844. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00400.x
• Sakallı Uğurlu, N., Türkoğlu, B., Kuzlak, A. ve Gupta, A. (2021). Stereotypes of single and married women and men in Turkish culture. Current Psychology, 40(1), 213-225. https://doi.org/10.1007/s12144-018-9920-9
• Sandıkçı, E. (2018). Görünmeyen ve inşa edilmeyi bekleyen bir alan: Çalışmanın ve emeğin ruhsallığı. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 70, 10-14.
• Sayılan, G. (2013). Conscientious objection in Turkey: A study of social representations [Yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Schraube, E. ve Højholt, C. (Ed.). (2016). Psychology and the conduct of everyday life. Routledge/Taylor & Francis Group.
• Sherif, M. (1977). Crisis in social psychology: Some remarks towards breaking through the crisis. Personality and Social Psychology Bulletin, 3(3), 368-382. https://doi.org/10.1177/014616727700300305
• Sherif, M., Harvey, O. J., White, B. J., Hood, W. R. ve Sherif, C. W. (1988). Intergroup conflict and cooperation: The Robbers Cave experiment (Vol. 10). Wesleyan University Press. (Özgün eser basım 1961)
• Sidanius, J. ve Pratto, F. (1999). Social dominance: An intergroup theory of social hierarchy and oppression. Cambridge University Press.
• Skarstad, K. (2024). Critical human rights research. Journal of Human Rights, 23(3), 297-313. https://doi.org/10.1080/14754835.2024.2354173
• Slater, P. (1988). Frankfurt Okulu. (A. Özden, Çev.) Kabalcı Yayınevi. (Özgün eser basım 1977)
• Sloan, T. (2009). Doing theory. D. Fox, I. Prilleltensky ve S. Austin. (Ed.), Critical psychology: An introduction (ss. 319-334) içinde. Sage Publications.
• Sloan, T., Auistin, S. ve Warner, D. N. (2006). Critical psychology in the belly of the beast – Notes from North America. Annual Review of Critical Psychology, 5, 42-51.
• Solak, N. (2008). Yoksulluğa ve yoksullara ilişkin değerlendirmelerin sistemin meşrulaştırılması kuramından hareketle incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Stefan, A. M. ve Schönbrodt, F. D. (2023). Big little lies: A compendium and simulation of p-hacking strategies. Royal Society Open Science, 10(2), 220346. https://doi.org/10.1098/rsos.220346
• Stetsenko, A. (2020). Research and activist projects of resistance: The ethical-political foundations for a transformative ethico-onto-epistemology. Learning, Culture and Social Interaction, 26, 100222. https://doi.org/10.1016/j.lcsi.2018.04.002
• Şah, U. (2011). Türkiye’deki gençlerin cinsel yönelimlere ilişkin sosyal temsilleri. Türk Psikoloji Yazıları, 14(27), 88-99.
• Şah, U. (2013). ‘Anaakım psikoloji’den ‘söylemsel psikoloji’ye – Birey, özne ve faillik. ViraVerita. https://viraverita.com/anaakim-psikolojiden-soylemsel-psikolojiye-birey-ozne-ve-faillik/
• Şah, U. (2017). Psikolojide queer çalışmaları. KaosQueer+ Queer Çalışmaları Dergisi, 6, 42-48.
• Şah, U. (2020). Eleştirel söylem analizi: Temel yaklaşımlar. Kültür Araştırmaları Dergisi, (7), 210-231. https://doi.org/10.46250/kulturder.819362
• Şah, U. ve Tekdemir, G. (2021). Discourses of psychologists on sex/gender in Turkey: A qualitative study. Asya Studies, 5(16), 151-161. https://doi.org/10.31455/asya.909345
• Şen, E., Önal, E. S., Uysal, M. S. ve Acar, Y. G. (Ed.) (2023). The political psychology of Kurds in Turkey: Critical perspectives on identity, narratives, and resistance. Springer.
• Şensoy, B. Ö., Okan, E., Kayacı, G., Erbey, M. ve Yılmaz, Ö. (2013). Psychology as labour, criticism and solidarity: An account of the critical psychology experience from Turkey. Annual Review of Critical Psychology, 10, 901-915.
• Tajfel, H. ve Turner, J. C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. W. G. Austin ve S. Worchel (Ed.), The social psychology of intergroup relations (ss. 33-37) içinde. Brooks/Cole.
• Tan, H. (1972). Development of psychology and metal testing in Turkey. L. J. Cronbach ve P. J. D. Drenth (Ed.), Mental tests and cultural adaptation (ss. 3-12) içinde. Mouton.
• Tanyaş, B. (2014). Nitel araştırma yöntemlerine giriş: Genel ilkeler ve psikolojideki uygulamaları. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 5, 25-38.
• Teber, S. (1993). Toplama kampı sendromu: Ruhun ölümü. Sorun Yayınları.
• Teo, T. (2005). The critique of psychology: From Kant to postcolonial theory. Springer.
• Teo, T. (2009). Philosophical concerns in critical psychology. D. Fox, I. Prilleltensky ve S. Austin. (Ed.), Critical psychology: An introduction (ss. 36-53) içinde. Sage Publications.
• Teo, T. (2010). What is epistemological violence in the empirical social sciences?. Social and Personality Psychology Compass, 4(5), 295-303. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2010.00265.x
• Teo, T. (2012). Critical psychology. R. Rieber (Ed.), Encyclopedia of the history of psychological theories (ss. 236-248) içinde. Springer.
• Teo, T. (2018). Outline of theoretical psychology. Palgrave Macmillan UK.
• Tepeli, A. D. ve Demirok, İ. (2014). Kaygıdan komploya: Psikoloji teorileri açısından komplo teorilerine dair bir inceleme. Teorik Bakış, 5, 46-74.
• Tolman, C. W. (2009). Holzkamp’s critical psychology as a science from the standpoint of the human subject. Theory & Psychology, 19(2), 149-160. https://doi.org/10.1177/0959354309103535
• Tura, S. M. (2010). Freud’dan Lacan’a psikanaliz. Kanat Kitap. (Özgün eser basım 1989)
• Turner, J. C., Hogg, M. A., Oakes, P. J., Reicher, S. D. ve Wetherell, M. S. (1987). Rediscovering the social group: A self-categorization theory. Basil Blackwell.
• Türkkan, S. (2019). Gıda kooperatifleri ve dayanışma ekonomisi üzerine / Vintage modası şimdi gıda kooperatiflerinde: Yeni bir iletişim yolu buluyoruz (B. Özgül, Ö. Ovalı, E. Kalkan, G. Geçgin ve Ç. Çoker ile söyleşi). Saha-Yurttaşlık Derneği, 5, 76-83.
• Türkoğlu, B. ve Sayılan, G. (2021). How is masculinity ideology related to transprejudice in Turkey: The mediatory effect of femmephobia. Psychology & Sexuality, 13(1), 86-100. https://doi.org/10.1080/19419899.2020.1870541
• Uluğ, Ö. M. (2016). Subjective understandings of the Kurdish conflict: A Q methodological investigation among parliamentarians, experts and lay people in Turkey [Doktora tezi]. Jacobs University Bremen.
• Umuroğlu, G. İ. (2017). Medyada Ermenilere yönelik nefret söyleminin sosyal psikolojik açıdan değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Uysal, M. S. ve Düzen, N. E. (2022). Disipliner adab-ı muaşeret karşısında prekaryanın kuram önerme cesareti. Onto Psikoloji Dergisi, 23, 6-15.
• Vassaf, G. (2012). Cehenneme övgü: Gündelik hayatta totalitarizm (25. baskı). (Çev. Z. Gencosman ve Ö. Madra) İletişim yayınları.
• Vassaf, G. (2015). Tarihi yargılıyorum (6. baskı). İletişim Yayınları.
• Vassaf, G. (2019). Kimliğimi kaybettim, hükümsüzdür!: Uçmakdere Yazıları 2 (4. baskı). İletişim Yayınları.
• Vassaf, G. Y. H. (1987). Turkey. C. Gilgen (Ed.), International handbook of psychology (ss. 89-97) içinde. Greenwood.
• Vollhardt, J. R., Okuyan, M. ve Ünal, H. (2020). Resistance to collective victimization and oppression. Current Opinion in Psychology, 35, 92–97. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2020.04.001
• Wetherell, M. (2015). Discursive psychology: Key tenets, some splits, and two examples. I. Parker (Ed.), Handbook of critical psychology (ss. 315-324) içinde. Routledge.
• Wetherell, M. ve Potter, J. (1988). Discourse analysis and the identification of interpretative repertoires. C. Antaki (Ed.), Analysing everyday explanation: A casebook of methods (ss. 168-183) içinde. Sage Publications.
• Wiggins, B. J. ve Christopherson, C. D. (2019). The replication crisis in psychology: An overview for theoretical and philosophical psychology. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 39(4), 202-217. https://doi.org/10.1037/teo0000137
• Willig, C. (2013). Introducing qualitative research in psychology. Open University Press.
• Wodak, R. ve Meyer, M. (2009). Critical discourse analysis: History, agenda, theory, and methodology. R. Wodak ve M. Meyer (Ed.), Methods for critical discourse analysis (ss. 1-33) içinde. Sage Publications.
• Yalcinoz-Ucan, B. (2022). Seeking safety from male partner violence in Turkey: Toward a context-informed perspective on women’s decisions and actions. Feminism & Psychology, 32(4), 501-519. https://doi.org/10.1177/09593535221085497
• Zadeh, S. (2017). The implications of dialogicality for ‘giving voice’ in social representations research. Journal for the Theory of Social Behaviour, 47(3), 263-278. https://doi.org/10.1111/jtsb.12136
• Zengin Dağıdır, F. (Ed.) (2010). Toplum içinde yaşamak herkesin hakkı: Zihinsel ve ruhsal rahatsızlığı olan kişiler için toplum-temelli hizmetler. RUSİHAK.