Temporal and Spatial Characteristics of Şanlıurfa City Heat Island

Yıl 2024, , 66 - 95, 30.06.2024

Durmuş Ali Çirkin Erkan Yilmaz , Mehmet Özcanlı

https://doi.org/10.62068/visbid.1481455

Öz

The climate of a city is affected by both global warming and the conditions brought about by its special location. Heat island formation in cities is the result of the rapid increase in artificial areas, especially as a result of high population growth and density. Vertical and horizontal expansion of building density in cities makes cities vulnerable to heat island formation. In Şanlıurfa, changes on natural lands due to urbanisation and anthropogenic activities have led to the emergence of temperature differences between artificial areas and surrounding natural areas. In this study, the spatial and temporal occurrence of urban heat island density in Şanlıurfa and the impact of urbanisation on the urban heat island formation trend were analysed based on air temperature data from surface temperature models obtained from Landsat and Aster satellite images and observed air temperature data. The natural land use in the city was mapped through the land surface temperature captured by satellites. Satellite imagery analysis shows that there are significant differences in temperature between the neighbourhoods of the city of Şanlıurfa. At night, the urban area of the city was significantly separated from its surroundings in terms of temperature and showed a typical surface heat island (positive) characteristic. According to the daytime image, the urban area was cooler than the other land cover/use areas except for the cultivated irrigated agricultural lands and artificial forests located in the North Northeast. As a result, negative surface heat island features appear in the urban area during daytime. Landsat (daytime) satellite images were taken and the surface heat island characteristics of the study area were analysed by seasons according to the surface temperature models applied to all months. In Şanlıurfa, a negative surface heat island is dominant throughout the year with a decrease in its prominence in July, August and September. The negative surface heat island is observed most prominently in winter and autumn months. As a result, it is observed that there is a clear ShIA effect in Şanlıurfa city. Measures should be taken to minimise the ShIA effect in the high heat island areas of the city. Şanlıurfa city needs wider streets and avenues, green areas and water surface areas in the central parts of the city.

Anahtar Kelimeler

Geography, Urban heat island, Land use, Urban growth, Climate change

Şanlıurfa Şehir Isı Adası’nın Zamansal ve Mekânsal Özellikleri

Öz

Bir şehrin iklimi hem küresel ısınmadan hem de bulunduğu özel konumunun getirdiği şartlardan etkilenir. Şehirlerde Isı adası oluşumu, özelikle yüksek nüfus artışı ve yoğunluğu sonucu meydana gelen yapay alanların hızlı bir şekilde artışının sonucudur. Şehirlerdeki yapı yoğunluğunun dikey ve yatay genişlemesi şehirleri ısı adası oluşumuna karşı savunmasız hale getirmektedir. Şanlıurfa’da şehirleşmeye bağlı olarak doğal araziler üzerinde meydana gelen değişiklikler ve antropojenik aktiviteler yapay alanlar ile çevresindeki doğal alanlar arasında sıcaklık farklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Çalışmada, Landsat ve Aster uydu görüntülerinden elde edilmiş olan yüzey sıcaklık modellerinden alınan hava sıcaklığı verilerine ve gözlemlenen hava sıcaklığı verilerine dayanarak, Şanlıurfa şehrindeki şehir ısı adası yoğunluğunun mekansal ve zamansal oluşumlarını ve şehirleşmenin şehir ısı adası oluşum eğilimi üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Şehirdeki doğal arazi kullanımı, uydular tarafından yakalanan arazi yüzeyi sıcaklığı aracılığıyla haritalanmıştır. Uydu görüntüleri analiz edildiğinde Şanlıurfa şehrinin mahalleleri arasındaki sıcaklıkta önemli farklılıklar olduğu görülmüştür. Şehirde gece şehirsel alan sıcaklık olarak çevresinden belirgin olarak ayrılmış ve tipik bir yüzey ısı adası (pozitif) özelliği göstermiştir. Gündüz alınan görüntüye göre ise şehir alanı, ekili sulu tarım arazileri ve Kuzey Kuzeydoğuda yer alan yapay ormanları hariç diğer arazi örtüsü/kullanımı alanlarından daha serin çıkmıştır. Bunun sonucu olarak ise gündüz şehirsel alanda negatif yüzey ısı adası özellikleri ortaya çıkmaktadır. Landsat (gündüz) uydu görüntüleri alınarak tüm aylara uygulanmış yüzey sıcaklık modellerine göre çalışma alanında yüzey ısı adası özellikleri mevsimlere göre incelenmiştir. Şanlıurfa şehrinde yıl boyunca Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında belirginliğinin azalmasıyla birlikte negatif bir yüzey ısı adası hakimdir. Negatif yüzey ısı adası en belirgin kış aylarında ve güz aylarında gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, Şanlıurfa şehrinde bariz bir ŞIA etkisinin olduğu görülmüştür. Şehrin yüksek ısı adası bölgelerinde ŞIA etkisini azaltacak önlemler alınmalıdır. Şanlıurfa şehrinin daha geniş cadde ve sokaklara, Şehrin merkezi yerlerinde yeşil alanlara su yüzey alanlarına ihtiyacı vardır.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya, Şehir ısı Adası, Arazi Kullanımı, Şehirsel Büyüme, İklim değişimi

Kaynakça

• Alkan, A., Adıgüzel, F., & Kaya, E. (2017). Batman Kentinde Kentsel Isınmanın Azaltılmasında Yeşil Alanların Önemi. Coğrafya Dergisi(34), 62-76.