Savaşların Sivillere Etkileri (1587-1629 Osmanlı-Safevî Mücadelesi Örneği)

Yıl 2022, Sayı: 3, 41 - 56, 30.06.2022

Mehmet Demirtaş

Öz

Geçmişte olduğu gibi günümüzde de savaşların en çok etkilediği kitlelerin savaş dışı unsurlar yani siviller olduğu son yaşanan gelişmeler bir kez daha göstermiştir. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan Rusya-Ukrayna mücadelesinde de bu durumu görmek mümkündür. 1587 tarihinde Safevî tahtına çıkan ve yaklaşık 42 yıl hüküm süren Şah I. Abbas Mirza döneminde Osmanlı Devleti ile Safevîler arasında da çok sayıda savaş meydana gelmiş ve bu savaşlar sivillerin büyük zorluklar yaşamasına neden olmuştur. Bu süreçte binlerce insan hayatını kaybetmiş veya yaralanmışken, binlercesi yurdunu terk ederek göç etmek zorunda kalmıştır. Yine bu savaşlar nedeniyle yerleşim yerleri yağmalanmış, yıkılmış, insanların geçim kaynaklarının başında gelen tarım alanları tahrip edilmiş, zirai üretim yıllar boyu kesintiye uğramıştır. Her iki tarafın, sivillerin hayatını çekilmez hale getiren faaliyetlerinin yanı sıra özellikle savaşların oluşturduğu güvensiz ortamdan kaynaklanan iç karışıkların da bu durumu daha da zorlaştırdığı görülmüştür. Bu çalışmada Şah I. Abbas döneminde Osmanlı Devleti ile Safevîler arasında meydana gelen savaşların yaşandığı süreçte her iki ülkedeki sivillerin hayatı üzerindeki etkileri, örnek olaylar üzerinden değelendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şah I. Abbas Dönemi, Osmanlı-Safevî Savaşları, Sivillerişn hayatı, Yerleşim yerlerinin Tahribatı, İç Karışıklıklar

Effects of Wars on Civilians (The Example of Ottoman-Safavid Struggle in the Period of Shah Abbas I Mirza)

Öz

Geçmişte olduğu gibi günümüzde de savaşların en çok etkilediği kitlelerin savaş dışı unsurlar yani siviller olduğu son yaşanan gelişmeler bir kez daha göstermiştir. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan Rusya-Ukrayna mücadelesinde de bu durumu görmek mümkündür. 1587 tarihinde Safevî tahtına çıkan ve yaklaşık 42 yıl hüküm süren Şah I. Abbas Mirza döneminde Osmanlı Devleti ile Safevîler arasında da çok sayıda savaş meydana gelmiş ve bu savaşlar sivillerin büyük zorluklar yaşamasına neden olmuştur. Bu süreçte binlerce insan hayatını kaybetmiş veya yaralanmışken, binlercesi yurdunu terk ederek göç etmek zorunda kalmıştır. Yine bu savaşlar nedeniyle yerleşim yerleri yağmalanmış, yıkılmış, insanların geçim kaynaklarının başında gelen tarım alanları tahrip edilmiş, zirai üretim yıllar boyu kesintiye uğramıştır. Her iki tarafın, sivillerin hayatını çekilmez hale getiren faaliyetlerinin yanı sıra özellikle savaşların oluşturduğu güvensiz ortamdan kaynaklanan iç karışıkların da bu durumu daha da zorlaştırdığı görülmüştür. Bu çalışmada Şah I. Abbas döneminde Osmanlı Devleti ile Safevîler arasında meydana gelen savaşların yaşandığı süreçte her iki ülkedeki sivillerin hayatı üzerindeki etkileri, örnek olaylar üzerinden değelendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

The Period of Shah Abbas I, Ottoman-Safavid Wars, Civilian Life, Destruction of Settlements, Internal Conflicts

Kaynakça

• SYKES, P. M., A History of Persia-II, London, Macmillan & Co. Ltd, 1915.