Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılığın Örgütsel Verimliliğe Etkisinde İş Stresinin Aracı Rolü

Yıl 2022, , 98 - 113, 30.12.2022

Deniz Yıldız , Murat Ayar

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1135326

Öz

Dijitalleşme hayatımızın önemli bir parçası olması sonucu siber zorbalık da yaygınlaşmaktadır. Siber zorbalık hayatımızın her alanını olumsuz etkilediği gibi akademisyenleri de etkilemektedir. Aynı zamanda zorbalık iş yaşamında stres oluştururken verimliliği de etkilemektedir. Bu çalışmada siber zorbalığa ilişkin duyarlılığın örgütsel verimliliğe etkisinde iş stresinin aracı rolü araştırılmaktadır. Çalışmanın amacı akademisyenlerin siber zorbalığa olan duyarlılıklarının üretkenliklerini ve stres yönetimini nasıl etkilediğini belirlemektir. Araştırmada ölçek olarak; siber zorbalığa karşı duyarlılık ölçeği (SZKDÖ), iş stresi ölçeği (İSÖ) ve verimlilik ölçeği (VÖ) kullanılmıştır. Araştırma kullanılacak ölçeğin kullanım izinleri ölçek sahiplerinden alınarak aynı zamanda Ordu Üniversitesi Rektörlüğü Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu, 28.04.2022 tarihli ve 2022-87 karar sayılı etik kurul izinleri alınmıştır. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, ülkemizde bulunan üniversitelerde akademisyen olarak görev yapan 558 katılımcıdan oluşturmaktadır. Araştırmada ölçeklerin geçerlilikleri için doğrulayıcı faktör analizi, güvenilirlikleri için ise Cronbach’s Alpha kat sayısından yararlanılmıştır. Araştırmada SPSS.22 ve AMOS.26 paket programları kullanılarak analizler yapılmıştır. Araştırma bulguları; siber zorbalığa ilişkin duyarlılık ve örgütsel verimlilik arasında anlamlı pozitif yönlü ilişkiler olduğunu ve ayrıca bu etkide iş stresinin kısmi aracılık rolü olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılık, Örgütsel Verimlilik, İş Stresi, Akademisyenler

The Instrumental Role of Work Stress in the Effect of Cyberbullying Sensitivity on Organizational Productivity

Öz

As digitalization is an important part of our lives, cyberbullying is also becoming widespread. Since cyberbullying negatively affects every aspect of our lives, it also affects the academicians. While bullying creates stress in business life, it also affects productivity. In the study, the mediating role of job stress in the effect of cyberbullying sensitivity on organizational productivity is investigated. The aim of the study is to determine how the sensitivity of academicians to cyberbullying affects their productivity and stress management. As a scale in the research, the cyberbullying sensitivity scale, the job stress scale and the productivity scale are utilized. The permissions for the scale to be used in the research are obtained from the scale owners, and at the same time, the ethics committee permissions of Ordu University Rectorate Social and Human Sciences Research Ethics Committee, dated 28.04.2022 and numbered 2022-87 are obtained. Convenience sampling method is used in the research. The sample of the research consists of 558 participants who work as academicians in various universities in Türkiye. In the study, confirmatory factor analysis is used for the validity of the scales and Cronbach's Alpha coefficient is used for the reliability. In the research, analyzes are made using SPSS.22 and AMOS.26 package programs. The research findings reveal that there is a significant positive relationship between sensitivity to cyberbullying and organizational productivity, and that job stress has a partial mediating role in this effect.

Anahtar Kelimeler

Sensitivity to Cyberbullying, Organizational Efficiency, Job Stress, Academics

Kaynakça

• Adıgüzel, Ö. (2012). Eğitimde yaratıcı drama . Naturel Yayıncılık.
• Akdemir, A., Günaydın, S. C. ve İnal, İ. H. (2021). Pandemi sonrası oluşan vuca ortamının çalışan insan kaynakları kaygı düzeyi ve verimliliği üzerine etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 19(39), 347-374.
• Aktepe, E. (2013). Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyet. New/Yeni Symposium Journal, 51(1), 31-36.
• Alhujailli, A., Karwowski, W., Wan, T. T. ve Hancock, P. (2020). Affective and stress consequences of cyberbullying. Symmetry, 12(9), 15-36.
• Arıcak, O. T. (2011). Siber zorbalık: Gençlerimizi bekleyen yeni tehlike. Kariyer Penceresi, 2(6), 10-12.
• Arıcak, O. T., Avcu, A., Topçu, F. ve Tutlu, M. G. (2020). Use of item response theory to validate cyberbullying sensibility scale for university students. International Journal of Assessment Tools in Education, 7(1), 18-29. https://doi.org/10.21449/ijate.629584
• Ateş, H. ve Banazılı, A. M. (2019). Modern, postmodern ve postbürokratik kamu yönetimi yaklaşımları. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 6(13), 55-64.
• Ayar, M. (2021). Covid 19 pandemi sürecinde stres yönetimi. M. Ayar ve E. Ertürk (Ed..) Covid 19 pandemi sürecinde çalışma yaşamındaki değişime örgütsel davranış konuları perspektifinden bakış içinde (s. 121-144). Gazi Kitabevi.
• Baştak, G. ve Altınova, H. H. (2015). Lise öğrencilerinde yaratıcı drama yöntemiyle siber zorbalık hakkında duyarlılık oluşturma. Yaratıcı Drama Dergisi, 10(1), 91-102.
• Bauman, S. (2007). Cyberbullying: A virtual menace. national coalition against bullying national conference (s. 1-22). Melboume, University of Arizona.
• Bayram, F. ve Özkamalı, E. (2019). Investigation of cyber bullying and cyber victimization of high school students. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 20(1), 303-318. https://doi.org/10.17679/inuefd.543251
• Belsey, B. (2005). Cyberbullying: An emerging threat to the “always on” generation. Recuperado el, 5, 1-10.
• Çakır, Ç. ve Kaygısız, E. G. (2020). Çalışma yaşamında siber mağduriyet ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılığın özsaygıya etkisi. Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 16(30), 2504-2527.
• Çelen, A. İ. (2021). Bilişsel değerlendirme (NLP). İ. Ç. Tekin (Ed.) Yenilikçi insan kaynakları uygulamaları ve örgütsel inovasyon teori örnek olay ve öneriler içinde (s. 1-29). Nobel Yayınevi.
• Çetin, F. H., Uçar, H. N., Ersoy, S. A., Kılınç, K., Güler, H. A. ve Türkoğlu, S. (2019). Kaygı bozukluğu olan ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyet: kontrollü bir çalışma. Çukurova Medical Journal, 44, 133-139.
• Çöl, G. (2008). Algılnan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Davis, K. (1982). İşletmelerde insan davranışı. (K. T. vd., Çev.) İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını.
• Demiral, Y., Ünal, B., Kılıç, B., Soysal, A., Bilgin, A. C., Uçku, R. ve Theorell, T. (2007). İş stresi ölçeğinin izmir konak belediyesi’nde çalışan erkek işçilerde geçerlik ve güvenilirliğinin incelenmesi. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(1), 11-22.
• Diken, A. (2006). Örgütsel verimlilik ve örgütlerde sosyal sorumluluk ilkesi. Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 9(1-2), 37-50.
• Dikmen, M. ve Çağlar, A. (2016). Öğretmen adaylarının bilgisayar kullanımına ilişkin öz-yeterlilik algısı ile siber zorbalık duyarlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 261-277.
• Espelage, D. L., Rao, M. A. ve Craven, R. G. (2013). Theories of cyberbullying. principles of cyberbullying research: definitions, measures, and methodology. S. Bauman, D. Cross ve J.Walker (Ed.), Principles of cyberbullying research: Definitions, measures, and methodology içinde (s. 49-67). Routledge.
• Gonzalez-Cabrera, J., Calvete, E., Leon-Mejia, A., Perez-Sancho, C. ve Peinado, J. (2017). Relationship between cyberbullying roles, cortisol secretion and psychological stress. Computers in Human Behavior, 70, 153-160.
• Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109.
• Gültekin, F. (2008). Saldırganlık ve öfkeyi azaltma programının ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin saldırganlık ve öfke düzeyleri üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi.
• Gümüştekin, G. E. ve Öztemiz, A. B. (2005). Örgütlerde stresin verimlilik ve performansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 271-288.
• Johnstone, M. (1989). Stress in teaching. an overwiew of research. ERİC.
• Judge, T. A., Thoreson, J. ve Patton, G. K. (2001). The job satisfaction–job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychol Bull, 127, 376-407.
• Jufge, T. A. ve Colquitt, J. A. (2004). Organizational justice and stress: the mediating role of work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 89(3), 395-404. https://doi.org/10.1037/0021-9010.89.3.395
• Kanapathipillai, K. ve Mahbob, N. N. (2021). The consequences of cyberbullying in the manufacturing sector on emplees ’productivity in malaysia: mediating role of job stress and moderating role of co-workers support. European Journal of Human Resource Management Studies, 5(3), 12-43.
• Kanbur, A. ve Kanbur, E. (2018). İş yerinde siber zorbalığın mental iyi oluş üzerindeki etkisinin incelenmesi. In 3rd Eurasian Conference on Language and Social Sciences.
• Kaya, İ. ve Karadağ, E. (2015). Okul müdürlerinin durumsal liderlik davranışlarınınörgütsel bağlılık ve verimlilik düzeylerini yordama gücü. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6(11), 175-194.
• Monroe, S. M. ve Simons, A. D. (1991). Diathesis-stress theories in the context of life stress research: Implications for the depressive disorders. Psychological Bulletin, 110(3), 406-425. https://doi.org/10.1037/0033-2909.110.3.406
• Prokopenko, J. (2001). Verimlilik yönetimi uygulamalı el kitabı. (O. Baykal, N. Atalay ve E. Fidan, Çev.), Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Reddy, J. (2011). Microstructure-dependent couple stress theories of functionally graded beams. Journal of the Mechanics and Physics of Solids, 59, 2382-2399.
• Sarıçiçek, R., Çopuroğlu, F. ve Özbezek, B. D. (2021). Muhasebe ve pazarlama departmanlarında çalışan personellerin yaşadığı iş proformans etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 3044-3059.
• Saunders, M., Lewis, P. ve Thornhill, A. (2009). Research methods for business students (5. Baskı). Printed and bound by Rotolito Lombarda.
• Şimşek, Ö. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. temel ilkeler ve lısrel uygulamaları. Ekinoks Eğ. Dan. ve Bas. Yayınları.
• Şimşek, Ş. (2004). İşletme bilimine giriş. Merhaba Ofset.
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A. ve Öksüz, S. (2015). İş-aile yaşam çatışması, iş tatmini ve iş stresi arasındaki ilişkiler. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 27-43.
• Turan, S. G. (2020). İşyerinde siber zorbalık üzerine bir inceleme. Journal of Organizational Behavior Review, 3(1), 113-120.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Çalışanların algıladıkları örgütsel destek ve iş stresinin örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 17(2), 183-207.
• Vandebosch, H. ve VanCleemput, K. (2008). Defining cyberbullying: a qualitative research into the perceptions of youngsters. Cyberpsychol ve Behavior, 11(4), 499-503. https://doi.org/10.1089/cpb.2007.0042
• Veloutsou, C. ve Panigyrakis, G. G. (2004). Consumer brand managers' job stress. Job Satisfaction, Perceived Performance and Intention to Leave, Journal of Marketing Management, 20(1-2), 105-131. https://doi.org/10.1362/026725704773041140
• Yaman, E. ve Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(3), 819-833.
• Yüksel, H. (2014). Çalışma yaşamı ve stres kavramı: durumsal bir yaklaşım. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 109-131.
• Zencikıran, M. ve Keser, A. (2018). Örgütsel davranış, değerlemesi ve yönetimi. Dora Basım Yayın.