Sağlık Okuryazarlığının Sağlık İletişimi Sorunlarına Etkisi: Manisa İli İçin Değerlendirme

Yıl 2023, , 649 - 665, 25.05.2023

Nazlı Gül , Hilal Akman Dömbekci

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1197691

Öz

Sağlık okuryazarlığı kavramı; bireyin sağlık enformasyonlarını okuma, anlama ve bunları sağlığını geliştirme yönünde kullanma olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu okuryazarlığı yüksek düzeyde edinen bireyler sağlık iletişimine yönelik sorunların üstesinden gelebilmektedir. Bu çalışmada Manisa’da ikamet eden kişilerin sağlık okuryazarlık düzeylerini belirlemeyi ve sağlık okuryazarlığın sağlık iletişimi sorunlarına etkisini ortaya koymayı hedeflemektedir. Araştırmanın örneklem hacmi 384 bireyden oluştuğu tespit edilmiş olup araştırmaya toplamda 586 birey dahil edilmiştir. Araştırmada sağlık okuryazarlığı ve alt boyutlarıyla demografik değişkenler arasında farklılığın olup olmadığı, sağlık iletişimi sorunları ve alt boyutlarıyla demografik değişkenler arasında farklılığın olup olmadığı ve sağlık okuryazarlığının sağlık iletişimi sorunlarına etkisinin olup olmadığı tespit edilmek istenmiştir. Veriler anket tekniği kullanılarak toplanmış olup SPSS 25 paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi için tanımlayıcı istatistiklerden, t testinden, ANOVA testinden ve regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda Sağlık okuryazarlığı ölçeği ile sağlık iletişimi sorunları ölçeği arasında yapılan regresyon analizinde istatistiki açıdan anlamlılık tespit edilmiştir (p<0,05). Yapılan analize göre Sağlık İletişimi Sorunlarında meydana gelen değişimin %0,8’i Sağlık Okuryazarlığı ölçeği tarafından açıklanmaktadır (R2=0,008). Sağlık Okuryazarlığı ölçeğinde meydana gelen artış Sağlık İletişimi Sorunlarına yansımaktadır (B=0,11).

Anahtar Kelimeler

Sağlık Okuryazarlığı, Sağlık İletişimi, Sağlık İletişimi Sorunları

The Effect of Health Literacy on Health Communication Problems: An Evaluation for Manisa Province

Öz

The concept of health literacy is seen as reading, understanding and using the health information of the individual to improve his/her health. Individuals who acquire this literacy at a high level can overcome the problems related to health communication. The study aims to determine the health literacy levels of individuals residing in Manisa and to reveal the effect of health literacy on health communication problems. The sample size is calculated to be 384, and a total of 586 individuals are included in the study. In the study, it is aimed to determine whether there is a difference between health literacy and its sub-dimensions and demographic characteristics, whether there is a difference between health communication problems and sub-dimensions and demographic characteristics, and whether there is an effect of health literacy on health communication problems. The data are collected using the questionnaire technique and analyzed using the SPSS 25 package program. Descriptive statistics, t-test analysis, ANOVA test analysis and regression analysis are used in the analysis of the data. As a result of the research, statistical significance is determined according to the regression analysis between the health literacy scale and the health communication problems scale (p<0.05). According to the analysis, 0.8% of the change in Health Communication Problems is explained by the Health Literacy scale (R2=0.008). The increase in Health Literacy scale is reflected in Health Communication Problems (B=0.11).

Anahtar Kelimeler

Health Literacy, Health Communication, Health Communication Problems

Kaynakça

• Akbolat, M., Kahraman, G., Erigüç, G. ve Sağlam, H. (2016). Sağlık okuryazarlığı hasta-hekim ilişkisini etkiler mi? Sakarya ilinde bir araştırma. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 354-362.
• Akyol Güner, T., Kuzu, A. ve Bayraktaroğlu, T. (2020). Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanım arasındaki ilişki. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 4, 214-223.
• Altun, R. (2021). Aile sağlığı merkezlerinde sağlık okuryazarlığı ve hasta memnuniyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi: Amasya örneği [Doktora Tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Bakan, A. B. ve Yıldız, M. (2019). 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum Dergisi, 29(3), 33-40.
• Başol, E. (2018). Hasta ile sağlık çalışanları (doktor ve hemşire) arasındaki iletişim sorunları ve çözüm önerileri. International Anatolia Academic Online Journal, 4(1), 76-93.
• Bayık Temel, A. ve Çimen, Z. (2017). Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı, sağlık algısı ve ilişkili faktörler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 33(3), 105-125.
• Biçer, E. B. ve Malatyalı, İ. (2018). Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Sivas cumhuriyet üniversitesi örneği. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 17(2), 1-15.
• Çatı, K., Karagöz, Y., Yalman, F. ve Öcel, Y. (2018). Sağlık okuryazarlığının hasta memnuniyeti üzerine etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, 67-88.
• Çopurlar, C. K. ve Kartal, M. (2016). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl değerlendirilir? Neden önemli?. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(1), 42-47.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Güven, A. (2016). Sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörler ve sağlık okuryazarlığı ile hasta güvenliği ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ilgaz, A. (2021). Bir aile sağlığı merkezi’ne kayıtlı bireylerde sağlık okuryazarlığı seviyesi ve ilişkili faktörler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(2), 151-159.
• Işık, T. (2021). Sağlık iletişimi bağlamında hekim-hasta, hasta-hekim iletişimi inceleme çalışması: Özel bir hastane analizi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 720-753.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (30. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, M. (2018). Kişilerin sağlık okuryazarlıkları ve sağlık hizmeti kullanımlarının değerlendirilmesi; Kırıkkale örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kripalani, S. ve Weiss, B. D. (2006). Teaching about health literacy and clear communication. Journal of general internal medicine, 21(8), 888–890.
• Moorhead, S., Hazlett, D., Harrison, L., Carroll, J., Irwin, A. ve Hoving, C. (2013). A new dimension of health care: systematic review of the uses, benefits, and limitations of social media for health communication. Journal of Medical Internet Reseach, 15(4), 85.
• Neuman, L. W. (2010). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. Alpha Books.
• Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259–267.
• Ölmez, E. H. ve Barkan, O. B. (2015). Sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve hasta hekim ilişkisinin değerlendirilmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 121-127.
• Parlayan, M. A. ve Dökme, S. (2016). Özel hastanelerdeki hemşire ve hastaların iletişim seviyelerinin değerlendirilmesi: Bir hastane örneği. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 265-284.
• Sezgin, D. (2013). Sağlık okuryazarlığını anlamak. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (Sağlık İletişimi Özel Sayısı), 53-72.
• Simonds, S. K. (1974). Health education as social policy. Health Education Monograph. 2(1), 1-25.
• Türkoğlu, N. ve Kılıç, D. (2021). Sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1), 25-33.
• Wynia, M. K. ve Osborn, C. Y. (2010). Health literacy and communication quality in health care organizations. Journal of Health Communication, 15(2), 102–115.
• Yakar, B., Gömleksiz, M. ve Pirinççi, E. (2019). Bir üniversite hastanesi polikliniğine başvuran hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve etkileyen faktörler. Eurasian Journal Family Medicine, 8(1), 27-35.
• Yeşildal, M. ve Kaya, Ş. D. (2021). Yetişkin bireylerde dijital okuryazarlık ve sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişki: Konya örneği. Sağlık Bilimleri Dergisi, 30(2), 174-181.
• Yeşildal, M., Akman Dömbekci, H. ve Öztürk, Y. E. (2021). Sağlık iletişimi sorunları: Bir ölçek geliştirme çalışması. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 5(2), 108-119.
• Yılmazel, G. ve Çetinkaya, F. (2016). Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(1), 69-74.
• Zhao, X. (2021). Challenges and barriers in ıntercultural communication between patients with ımmigration backgrounds and health professionals: A systematic literature review. Health communication, 37(13), 1–10.