Cumhuriyet Dönemi Türk Dış Ticareti ve Bir Gelecek Öngörüsü

Yıl 2023, , 360 - 381, 29.10.2023

Cennet Gürbüz , Kader Türkoğlu , İsmail Bekci

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1320151

Öz

Yaşanan ekonomik krizler, artan dış ticaret rekabetleri ve ülkeler arası siyasi çatışmalar dış ticareti zorlaştırmaktadır. Çalışma, Türkiye'nin ekonomik büyümesinde dış ticaretin önemine odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye'nin dış ticarette tarihsel sürecini, geldiği noktayı, dış ticaretin Türkiye Cumhuriyeti için önemini belirlemek ve geleceğe yönelik öngörüde bulunmaktır. Çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu'nun yayınladığı dış ticaret istatistik verileri kullanılmıştır. Kullanılan verilerle dış ticaret işlemlerine ilişkin grafik ve tablolar oluşturularak durum analizi yapılmıştır. Bu kapsamda çalışmada, yıllar itibariyle toplam ithalat, ihracat ve dış ticaret hacimleri, ithalat ve ihracat işlemlerinin en fazla gerçekleştirildiği ülkeler, bölgeler, ülke grupları, iller, gümrük müdürlükleri ve mal grupları ele alınmıştır. Ayrıca dış ticaret işlemlerinde en sık kullanılan döviz, teslim ve taşımacılık türleri de belirlenmiştir. Uygulanan dış ticaret politikaları, ülkeler arası anlaşma ve işbirlikleri, gelişen teknoloji sayesinde daha hızlı ve kolay bir şekilde dış ticaret yapılabilmekte ve dış ticaret hacimleri artmaktadır. Türkiye’nin dünya siyasetindeki rolü, coğrafi konumu, doğal ve beşeri zenginlikleri dış ticaretin artırılmasına katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, İhracat, İthalat, Türkiye

Republican Era Turkish Foreign Trade and A Future Forecast

Öz

Economic crises, increasing foreign trade competition, and political conflicts between countries make foreign trade difficult. The study focuses on the importance of foreign trade in Turkey's economic growth. The study aims to determine the historical process of Turkey in foreign trade, the point it has reached, the importance of foreign trade for the Republic of Turkey, and to predict the future. Foreign trade statistics published by the Turkish Statistical Institute are used in the study. Situation analysis is made by creating graphics and tables related to foreign trade transactions with the data used. In this context, total import, export, and foreign trade capacities by years, countries, regions, country groups, provinces, customs offices, and goods groups where import and export transactions are carried out the most are discussed in this study. In addition, the most frequently used foreign exchange, delivery, and transportation types are determined. Thanks to the foreign trade policies implemented, agreements and cooperation between countries, and developing technology, foreign trade can be made faster and easier, and foreign trade volumes increase. Turkey's role in world politics, geographical location, and natural and human wealth contribute to the increase in foreign trade.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Export, Import, Turkey

Kaynakça

• Aktaş Şenkardeşler, R. (2018). Cumhuriyetten günümüze Türkiye’nin dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine nedensellik analizi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(1), 108-129.
• Başol, K. (2001). Türkiye Ekonomisi. Anadolu Matbaası.
• Bayrak, M. ve Kanca, O. C. (2013). Türkiye’de 1970-2011 yılları arasında oluşan ekonomik ve siyasi gelişmelerin seyri. Akademik Bakış Dergisi, 35, 1-20.
• Bozdağlıoğlu, E. ve Keşir, B. (2022). Türkiye’de lojistik sektörünün dış ticarete etkisi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 10(1), 1-17.
• Çütçü, İ. (2021). Pandemi sonrası dünya ve Türkiye’de dış ticaret. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 5(12), 1-21.
• Dış Ticaret Lojistiği. (2021). https://ticaret.gov.tr/data/5b87bf9113b8761160fa1258/D%C4%B1%C5%9F%20 Ticaret%20Lojisti%C4%9Fi%202021.pdf adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Engin Öztürk, M. B. (2018). Türkiye ve dünya ticareti içerisinde İslam İşbirliği Teşkilatının yeri ve önemi. Sakarya İktisat Dergisi, 7(3), 40-53.
• Gürbüz, C., Güneysu, B., Ergün İ., İnkaya, N., Yalnız, S. ve Akgündüz, Z. (2020). Dış ticarete giriş. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kazgan, G. (2004). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomisi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2007). Türkiye ekonomisi (19. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Mazlum, N. (2020). 1980-2018 Dönemi Türkiye ekonomisi ve dış ticaretinin gelişim seyri. Gümrük Ticaret Dergisi, 7(22), 54-71.
• Okşak, Y. ve Sarıtaş, T. (2020). Gelişmekte olan ülkelerde ihracatın büyümeye etkisi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22(38), 131-147.
• Orkunoğlu Şahin, F. (2022). Türkiye’nin 1980-2021 dönemi dış ticaret gelişiminin irdelenmesi. Gümrük Ticaret Dergisi, 9(22), 82-99.
• Parasız, İ. (2001). Enflasyon kriz ayarlamalar. Ezgi Yayınevi.
• Sezgin, Ş. (2009). Türkiye’de 1990-2006 yılları arasında dış ticaret - ekonomik büyüme ilişkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 175-190.
• Şahin, H. (2002). Türkiye ekonomisi. Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Şanlı, O. (2021). Türkiye'de 1994, 2001 ve 2018-2021 kur krizlerinin yeni nesil kriz teorileri çerçevesinde incelenmesi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 6(2), 117-158.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2023). https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-dogal-gaz-boru-hatlari adresinden 10 Haziran 2023 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2023). https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-dogalgaz adresinden 10 Haziran 2023 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) üretim ve dış ticaret ilişkisi. Çalışma Grubu Raporu, Ankara. https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/Uretim_ve _DisTicaret_IliskisiCalismaGrubuRaporu.pdf adresinden 11 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). (2023). Rekabetçi ürünler yeni pazarlar. RCA 1000 Raporu. https://tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/RCA_1000%20Raporu.pdf adresinden 16 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1 adresinden 10 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yapar Saçık, S. (2009). 1980-2006 Döneminde Türkiye’nin dış ticaret politikaları ve performansı. Mevzuat Dergisi, 12(40).