ENFLASYONUN FİRMA KÂRLILIĞINA ETKİSİ: BORSA İSTANBUL PERAKENDE SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2020, , 62 - 72, 28.02.2020

Faruk Dayı

https://doi.org/10.21076/vizyoner.650683

Cited By: 1

Öz

Enflasyonun artmasıyla birlikte satışların maliyeti de artmaktadır. Hedeflenen kâra ulaşmak isteyen firmalar maliyetlerindeki artışı, ürünlerin satış fiyatına yansıtmaktadır. Fiyatlardaki artış ürünlerin maliyetlerindeki artıştan daha fazla olabilmektedir. Ürün ve hizmetlerin satış fiyatını olması gerekenden daha fazla artıran firmalar, enflasyonun da daha fazla artmasına neden olmaktadır. Türkiye’de 2018 yılı Temmuz-Eylül döneminde yaşanan döviz kurundaki ani yükselişi gerekçe gösteren bazı firmalar satış fiyatlarını artırmıştır. Döviz kurundaki yükselişten pek etkilenmeyen firmalar da birçok ürün ve hizmetin fiyatını yüksek oranda artırmıştır. Bu çalışmanın amacı döviz kurundaki yükseliş sonucunda artan enflasyonun firmaların kârlılıkları üzerine etkisini değerlendirmektir. Fiyatlardaki artışın tüketicileri yakından ilgilendirdiği Borsa İstanbul’da işlem gören perakende ticaret sektöründeki 10 firma araştırmaya dâhil edilmiştir. Firmaların 2017 ve 2018 2Ç-3Ç dönemlerine ait hasılat, satışların maliyeti, brüt kâr, faaliyet kârı ve net kâr verileri kullanılmıştır. Değişkenlerin 2017 ve 2018 dönemleri arasındaki değişim, bağımlı örneklem t-testinin kullanılmasıyla incelenmiştir. Bulgular, değişkenlerde 2017’den 2018’e anlamlı bir farklılığın yaşanmadığına işaret etmektedir. Ayrıca değişkenler yüzde yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda süpermarket firmalarının maliyetlerdeki artıştan daha yüksek oranda kâr ettikleri tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Maliyet, Kâr, Perakende Sektörü, Finansal Analiz

THE EFFECT OF INFLATION ON FIRM PROFITABILITY: AN APPLICATION IN RETAIL SECTOR OF BORSA ISTANBUL

Öz

The cost of sales increases together with an increase in inflation. The firms that aims to reach a profit target, reflect the cost increases on prices. Increases in prices may be higher than those in costs. Increasing prices lead to inflation. The firms in Turkey experienced a sudden increase in the exchange rates in the period of July-September 2018, and used this depreciation as an excuse for increasing their prices. However, even those firms that were slightly affected by the increase in the exchange rates did so. The aim of the study is to determine the effect of inflation due to the increase in the exchange rates on firm profitability. The study sample consists of ten retail trade firms traded at the Borsa Istanbul equity market. Earnings, cost of sales, gross profit, operating profit and net profit data for Q2-Q3 of 2017 and 2018 are used. A paired sample t-test is conducted to determine the variables’ change between 2017 and 2018 periods. The findings indicate that the variables do not change significantly from 2017 to 2018. Variables are also analyzed by using percentage method. The results show that the supermarket firms’ profits are higher than the increases in their costs.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Cost, Profit, Retail Sector, Financial Analysis

Kaynakça

• Adese. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: http://www.adese.com.tr/yatirimci-iliskileri, (1 February 2019).
• Akalın, G. and Dilek, S. (2007). Belirsizlik altında firma kararlarının incelenmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXIII (2), 45-61.
• Akel, V. and İltaş, Y. (2016). İşletme sermayesinin makroekonomik belirleyicileri: BIST’te sektörler arası bir karşılaştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(3), 39-70.
• Alacahan, N. D. (2011). Enflasyon, döviz kuru ilişkisi ve yansıma: Türkiye. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 49-56.
• Artan, S. (2008). Türkiye’de enflasyon, enflasyon belirsizliği ve büyüme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(1), 113-138.
• Aydoğan, E. (2004). 1980’den günümüze Türkiye’de enflasyon serüveni. Yönetim ve Ekonomi, 11(1), 91-110.
• Berber, M. and Artan, S. (2004). Enflasyon ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (Working Paper, No. 2004/21). Ankara: Turkish Economic Association.
• Bhutta, N. T. and Hasan, A. (2013). Impact of firm specific factors on profitability of firms in food sector. Open Journal of Accounting, 2, 19-25.
• Bim. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: https://www.bim.com.tr/Categories/105/yatirimci-iliskileri.aspx, (1 February 2019).
• Bimeks. (2019). The relationship between. Access address: https://www.kap.org.tr/tr/sirket-bilgileri/ozet/1520-bimeks-bilgi-islem-ve-dis-ticaret-a-s, (1 February 2019).
• Bizim. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: https://www.biziminvestorrelations.com/default.aspx, (1 February 2019).
• Carrefoursa. (2019), Yatırımcı ilişkileri. Access address: https://yatirimciiliskileri.carrefoursa.com/tr-TR, (1 February 2019).
• Central Bank Republic Turkey. (2019). Central Bank of the Republic of Turkey electronic data delivery system. Access address: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyon+Verileri/Uretici+Fiyatlari, (1 February 2019).
• Erdaş, M. L. (2015). Firma kârlılığı üzerinde çalışma sermayesi yönetiminin ve makroekonomik faktörlerin etkisi: Borsa İstanbul endeksi turizm sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1.220-1.229.
• Feldstein, M. (1978). Inflation and the stock market. The American Economic Review, 70(5), 839-847.
• KAP. (2019). Public disclosure platform companies list according to sectors. Access address: https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler, (1 February 2019).
• Karaca, O. (2011). Türkiye’de enflasyon-büyüme ilişkisi: Zaman serisi analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), 247-255.
• Karaçor, Z. (1999). Türkiye’de enflasyonla mücadelede toplumsal uzlaşmanın etkinliği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(Güz), 75-80.
• Lee, W.F. and Rask, N. (1976). Inflation and crop profitability: how much can farmers pay for land?. American Journal of Agricultural Economics, 58(5), 984-990.
• Lee, C. Y. (2014). The Effects of firm specific factors and macroeconomics on profitability of property-liability insurance industry in Taiwan. Asian Economic and Financial Review, 4(5), 681-691.
• Lu, F., Song, G., Tang, J., Zhao, H. and Liu, L. (2008). Profitability of China's industrial firms (1978–2006). China Economic Journal, 1(1), 1-31.
• Marcus, M. (1969). Profitability and size of firm: Some further evidence. The Review of Economics and Statisctics, 51(1), 105-107.
• Mavi. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: http://www.mavicompany.com/tr/menu/yatirimci-iliskileri, (1 February 2019).
• McDonald, J. T. (1999). The determinants of firm profitability in Australian manufacturing. The Economic Record, 75(229), 115-126.
• Mepet. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: http://www.mepet.com.tr/yatirimci-iliskileri/finansal-ve-operasyonel-veriler, (1 February 2019).
• Menon, J. (1996). The degree and determinants of exchange rate pass-through: Market structure, non-tariff barriers and multinational corporations. The Economic Journal, 106(435), 434-444.
• Meral, P. S. (2005). Enflasyon ve enflasyonun okuma alışkanlığına etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 309-324.
• Migros. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: https://www.migroskurumsal.com/Foreks.aspx?IcerikID=35, (1 February 2019).
• Oktayer, A. (2010). Türkiye’de bütçe açığı, para arzı ve enflasyon ilişkisi. Maliye Dergisi, 158, (Ocak-Haziran), 431-447.
• Özatay, F. (2011). Parasal İktisat: Kuram ve Politika (İkinci Baskı). Ankara: Efil Yayınevi.
• Özcan, B. (2013). Gelişmekte olan ekonomilerde enflasyonun belirleyenleri: Dinamik panel veri analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 33-53.
• Pabuçcu, H. and Ayan, T. (2017). The Development of an alternative method for the sovereign credit rating system based on adaptive neuro-fuzzy inference system. American Journal of Operations Research, 7(1), 41-55.
• Polat, Ç. and Peker, K. Ö. (2016). Makroekonomik değişkenlerin firma performansına etkileri: Türkiye otomotiv sektörü kapsamında analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 21-40.
• Şahinoğlu, T., Özden, K., Başar, S. ve Aksu, H. (2010). Türkiye’de enflasyonun oluşumu: ARDL yaklaşımı. Sosyoekonomi, 1, 27-46.
• Teknosa. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: http://yatirimci.teknosa.com/mali-tablolar-ve-dipnotlar, (1 February 2019).
• Ulusoy, T. (2008). Systematic risk and firm financial structure evidence from Istanbul Stock Exchange. The Business Review Cambridge, 11(2), 226-231.
• Ünsal, E. M. (2007). Makro İktisat (7.Baskı):Ankara: İmaj Yayınevi.
• Vakko. (2019). Yatırımcı ilişkileri. Access address: https://www.vakko.com/Content/Html/yatirimci-iliskileri.htm, (1 February 2019).