TÜRK İŞ HUKUKUNDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İŞÇİLERİN HAKLARI

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 10, 26 - 54, 04.08.2016

Şerife Durmaz Bülent Okumuş

Öz

Sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan yeni teknolojiler karşılığında işçi eğitimlerinin yetersiz kalması, gereken yasal düzenlemelerin zamanında gerçekleştirilememesi, sosyo-kültürel ortam ve gelişmeler iş sağlığı ve güvenliği sorunlarının artmasına neden olmaktadır. İş kazaları ve meslek hastalıkları seklinde ortaya çıkan bu sorunlar zamanla bireysel, örgütsel ve toplumsal kayıplara dönüşebilmektir. İş hukuku yazınında kabul edilen ilk metinler de iş sağlığı ve güvenliği üzerinedir. Bu çalışmamızda iş sağlığı ve güvenliği kavramı, iş sağlığı ve güvenliğinin tarihsel gelişim süreci, iş sağlığı ve güvenliği bakımından Türk iş mevzuatında işverenin ve işçinin yükümlülükleri ve hakları incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, İşçi Hakları, İşveren Yükümlülüğü, İş Hukuku

LABOR RIGHTS AND EMPLOYERS RESPONSILITY IN OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY IN TURKISH LABOR LAW

Öz

Inadequacy of worker training with respect to the new technologies come up with ındustrialisation,timeless implementation of necessary legal arrangements ,socio cultural environment and socio cultural developments cause to increase in occupational health and safety problems.These problems arised as work accident and occupational illness can turn in to indiviualistic , organisational and social losses in the course of events. The initial texts accepted in labor law literature were concerning occupational health and safety.In this study; occupational health and safety notion , historical development period of occupational health and safety, rights and responsilities of labor and employer in Turkish labour legislation in terms of occupational health and safety will be analysed

Anahtar Kelimeler

Occupational Helath and Safety, Labor Right, Employer Responsility, Labor Law

Kaynakça

• AKIN, L. (2005). “ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinde ĠĢyerinin Örgütlenmesi”, AUHFD, c.54, S.1, ss.1-60.
• AKIN, L. (2012/3). “Sendikaların ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanmasına Katkısı” ,ÇalıĢma ve Toplum, ss:101-124.
• ALPAGUT, G. (2012). “ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yasa Tasarısında ĠĢverenin Yükümlülükleri ve Risk Değerlendirmesi”, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanun Tasarısı Semineri, TĠSK Yayın No: 322, Ankara, ss: 23-40.
• ARICI, K. (1999). ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Dersleri, TES-Ġġ Eğitim Yayınları, Ankara.
• AYDINLI, Ġ. (2004). ĠĢverenin Sosyal Temas ve ĠĢ ĠliĢkisinden Doğan Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülükleri ve Sonuçlar, Seçkin Yayınları, Ankara.
• AYDINLI, Ġ. (2005). “ĠĢverenin Edimden Bağımsız Olan Koruma Yükümlülüğüne, Normun --Koruma Amacı (Hukuka Aykırılık Bağı) Bakımından Bir YaklaĢım”, Kamu-ĠĢ, C.8, S.1 ss:1-18. www.kamuis.org.tr/pdf/811.pdf
• BALKIR, Z.G. (2012a). “ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu Kurma Yükümü”, http://www.turkmetal.org.tr/?page=arastirmalar&id=10601&pn=4 , 31.12.2013.
• BALKIR, Z. G. (2012b). “ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: ĠĢverenin ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu” Sosyal Güvenlik Dergisi, C.2, S.1, ss: 56-91.
• BARLAK, A. (2012). “SMMM 6331 sayılı iĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Yürürlükten Kaldırılan Hükümler” http://www.ahmetbarlak.com/forum/uploads/kh1.pdf (30.12.2012).
• BAġBUĞ, A. (2003). “ĠĢyeri Hekiminin ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Organizasyonundaki Yeri ve ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliğindeki Rolü”, Uluslararası ve Ulusal Hukuk Sisteminde ĠĢyeri Hekimliği Sempozyumu, Türk Tabipler Birliği Yayınları, Ankara, ss: 65-99.
• BAġTAġ M. (2013). “6331 Sayılı Kanun Sonrası ĠĢ Kazalarının Bildirileceği Süreler ve Bildirim Yapılacak Kurumlar” Mali Çözüm D, Ġstanbul, Mart/Nisan, ss:181-186.
• BAYCIK, G. (2011). “Yeni Düzenlemeler Açısından ĠnĢaat ĠĢvereninin ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri”, AUHFD, 60 (2), ss: 255-280.
• BAYCIK, G. (2013/3). “ÇalıĢanların ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğine ĠliĢkin Haklarında Yeni Düzenlemeler”, Ankara Barosu Dergisi, ss: 103-170.
• ÇELĠK, N. (2000). ĠĢ Hukuku Dersleri, Beta Yayınları 15. Bası, Ġstanbul.
• Çimento Müstahsilleri ĠĢverenleri Sendikası (2001). “ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Açısından ĠĢçi-ĠĢverenin Görev Ve Sorumlulukları” , http://www.ceis.org.tr/images/userfiles/1293661194925.pdf ,(18.12.2013).
• DEMĠRCĠOĞLU, M. ve CENTEL T. (2003). ĠĢ Hukuku, Beta Yayınları 9. Bası, Ġstanbul.
• DEMĠRDĠZEN, Ö. (2012). “ĠĢ Kazalarında ĠĢverenlerin Bildirim Yükümlülükleri ve Sorumlulukları Nelerdir”, Mali Çözüm D, ĠstanbulMayıs/Haziran, ss: 251-256.
• ENGĠN, M. (2003). “Yeni ĠĢ Kanunu Tasarısı ve ĠĢçinin Ġs Görmekten Kaçınma Hakkı”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:5 Sayı: 1 ss: 77-94.
• ERKUL, Ġ. ve KARACA, N.G. (2004). 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve Uygulaması Pelikan Ya., Nisan Kitabevi, EskiĢehir.
• EYRENCĠ, Ö., TAġKENT, S. ve ULUCAN, D. (2006) Bireysel ĠĢ Hukuku, 3.Baskı, Ġstanbul.
• GÜZEL, A. ve OKUR A.R. (2004). Sosyal Güvenlik Hukuku, YenilenmiĢ 10.Basım, Beta Yayınları, Ġstanbul. GÖKALP, Ö. T. (2011). “Türk iĢ Hukukunda Çocuk iĢçi ÇalıĢtırma” Electronic Journal of Vocational Colleges, ss: 125-135.
• GÜNDÜZ, S. (2005). “4857 Sayılı ĠĢ Kanununda ve Sonrasında Çıkartılan Yönetmeliklerde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Alanında Getirilen Yeni Düzenlemeler” , Doğu Anadolu Bölgesi AraĢtırmaları, ss: 124-131.
• HEKĠMLER, A. (2012). “4857 Sayılı ĠĢ Kanununda Düzenleme BulmuĢ olan ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğine ĠliĢkin ĠĢverenlerin Temel Yükümlülükleri”, Tekirdağ S.M.M.M. Odası Sosyal Bilimler Dergisi, Tekirdağ. http://tsmmmososyalbilimler.org/upload/files/SAYI1/14857_SAY_KAN_IS V_TEM_YUKUM.pdf
• IġIK, R. (2006). “ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Ġçin Eğitim ve Öğretim”, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, ÇSGB ĠSG Genel Müdürlüğü Yayını, Eğitim Özel Sayısı, Sayı: 30, Yıl: 6, Nisan-Mayıs-Haziran, ss: 28-31.
• KABAKÇI, M. (2009). Avrupa Birliği ĠĢ Hukukunda ĠĢverenin ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Ġle Ġlgili Temel Yükümlülükleri ve Türk Mevzuatının Uyumu, Beta Yayınları, Ġstanbul.
• KARABULUT, Ö. (2011). Metal ĠĢkolunda ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği, Türk Metal Sendikası Yayınları, Ankara.
• KILKIġ, Ġ. (2013). „‟ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği‟nde Yeni Dönem: 6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (ĠSGK)” “ĠĢ, Güç”, Endüstri ĠliĢkileri ve insan Kaynakları Dergisi, C.15, S.01, ss: 17-41.
• KILKIġ, Ġ. ve DEMĠR, S. (2012). “ĠĢverenin ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir Ġnceleme”, ÇalıĢma ĠliĢkileri Dergisi, Ocak/Haziran, C,3, S.1, ss: 23-47.
• KURT, R. ve Kurt, D. (2012). “6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile ĠĢverenlere Getirilen Yükümlülükler ve Ġdari Yaptırımlar”, ĠSMMMO, Mali Çözüm D, Mayıs/Haziran, Ġstanbul, ss: 217-234.
• OĞUZ, Ö. (2010). “AB Direktifleri ve Türk ĠĢ Hukukunda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinde ĠĢverenlerin Yükümlülükleri ve ĠĢçilerin Hakları”, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• ÖZBEK, N. (2006). Cumhuriyet Türkiyesi‟nde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politikalar, Tarih Vakfı Yayınları, Ġstanbul.
• ÖZDEMĠR, N. K. (2004). “4857 Sayılı iĢ Yasası iĢ Sağlığı ve Güvenliği Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği, Ġstanbul Barosu Yayınları, Ġstanbul, 2004. archive.ismmmo.org.tr/…MIK%20KEMAL%20OZDEMIR%20.doc
• SERATLI, G. B. (2004). “4857 sayılı ĠĢ Kanununa Göre ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği”, AÜHFD, 2004, C.53, S.2. webservice.turkmetal.org.tr/…rvice/file.do?id=16678
• SÜMER, H.H. (2011). ĠĢ Hukuku, Mimoza yayınları 16. Baskı.
• SÜZEK, S. (2008). ĠĢ Hukuku, Beta Yayınları 4. Baskı, Ġstanbul.
• TOKOL, A. (1997). Türk Endüstri ĠliĢkiler Sistemi, Ezgi Yayın, Bursa.
• TOZKOPARAN, G. ve TAġOĞLU, J. (2011). “ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Uygulamaları Ġle Ġlgili ĠĢ görenlerin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir AraĢtırma”, Uludağ Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2011, C.XXX, S.1, ss: 181-209.
• ÜNSAR, A. S. (2003). “Türkiye‟ de Ġsçi Sağlığı ve is Güvenliği Uygulamalarının Mevcut Durumu ve Konuyla ilgili Yapılan Bir AraĢtırma”, Ġstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġnsan Kaynakları Yönetimi Doktora Tezi.
• YENĠSEY, K. (2007). Doğan ĠĢ Hukukunda ĠĢyeri ve ĠĢletme, Legal Yayınları, Ġstanbul.
• YILMAZ, F. (2009). “Avrupa Birliği ve Türkiye‟de ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği: Türkiye‟de ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Kurullarının Etkinlik Düzeyinin Ölçülmesi”, Ġstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• YILMAZ, F. (2010). “Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye'de ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kurulları: Türkiye'de Kurulların Etkinliği Konusunda Bir AraĢtırma” , Uluslararası Ġnsan Bilimleri Dergisi, ISSN:1303-5134 ,C.7, S.1, ss: 149-192.
• Borçlar Kanunu. (1926). T.C. Resmi Gazete, 359, 29 Nisan 1926.
• ÇalıĢanların ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28648, 15 Mayıs 2013.
• Geçici veya Belirli Süreli ĠĢlerde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28744, 23 Ağustos 2013.
• ILO (2009). “ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Ve ÇalıĢma Ortamına ĠliĢkin 155 Sayılı SözleĢme”,http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ankara/about/soz1 55.htm (20.12.2013).
• ĠĢ Kanunu. (2003). T.C. Resmi Gazete, 25134, 10 Haziran 2003.
• ĠĢ Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28792, 11 Ekim 2013.
• ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği. (2012). T.C. Resmi Gazete, 28512, 29 Aralık 2012.
• ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012). T.C. Resmi Gazete, 28339, 30 Haziran 2012.
• ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28532, 18 Ocak 2013.
• ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği. (2012). T.C. Resmi Gazete, 28512, 29 Aralık 2012.
• ĠĢyeri Hekimi Ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28713, 20 Temmuz 2013.
• ĠĢyeri Sağlık Birimleri ve ĠĢyeri Hekimlerinin Görevleri Ġle ÇalıĢma Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik. (2003). T.C. Resmi Gazete, 25318, 16 Aralık 2003.
• ĠĢyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28681, 18 Haziran 2013.
• Sendikalar Ve Toplu ĠĢ SözleĢmesi Kanunu (2012). T.C. Resmi Gazete, 28460, 18 Ekim 20012.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. (2006). T.C. Resmi Gazete, 26200, 16 Haziran 2006. Türk Borçlar Kanunu. (2011). T.C. Resmi Gazete, 27836, 04 ġubat 2011.