PATOLOJİ LABORATUVAR RUTİNİNDE AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI: TETKİK İSTEMLERİNİN RETROSPEKTİF DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 25, 612 - 630, 28.10.2019

Yeşim Ateş , Gökhan Aba

https://doi.org/10.21076/vizyoner.612043

Cited By: 2

Öz

Akılcı laboratuvar kullanımı, doğru teşhisin konulması, gereksiz tetkiklerin önlenmesi ve maliyetlerin düşürülmesi amacıyla laboratuvar hizmetlerinin akılcı olarak kullanılmasıdır. Bu çalışmanın amacı, patoloji laboratuvar rutininde, gelen tetkik istemlerinde rapor sonuç sürelerinin ve örnek istemlerinin ön tanıya uyumu açısından değerlendirilmesi ve patoloji laboratuvarlarının akılcı kullanımının sağlanmasına yönelik çözüm önerileri sunmaktır. Çalışma, 1 0cak 2017 ve 31 Aralık 2018 tarihleri arasında İstanbul’da özel bir patoloji laboratuvarına gelen 814 tiroid İİAB (İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi) isteminin retrospektif olarak değerlendirildiği kesitsel tanımlayıcı bir çalışmadır. Patoloji sonuçlarına göre olguların %35,8’i malign (277 olgu) ve %64,2’si (497 olgu) benign olduğu belirlenmiştir. Testin duyarlılığı %78,70, özgüllüğü %75,25, pozitif kestirim değeri %63,93, negatif kestirim değeri %76,37 ve doğruluğu %76,49 olarak hesaplanmıştır. Olguların patoloji sonuçları ile ön tanı sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı uyum saptanmamıştır. Başka bir ifadeyle sürecin laboratuvar tarafında, analitik ve post-analitik evrelerinde, patoloji sonuçlarını etkileyecek bir uyumsuzluk olmadığı, bununla birlikte patoloji laboratuvarlarının akılcı kullanıldığı belirlenmiştir. Patoloji laboratuvarlarının akılcı kullanımı, iş akış süreçlerindeki tüm aşamaların iyi yönetilmesine ve sorunlar karşısında çözüm yollarının iyi bilinmesine bağlıdır. Bununla birlikte, hastanın klinik sürecinden sorumlu hekimin, istem sırasında hastayla ilgili istenen bilgileri eksiksiz olarak patoloji formlarına doldurması gerektiği ve sitopatolog-klinisyen iletişiminde belli algoritmaların kullanılması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Patoloji Laboratuvarı, Akılcı Laboratuvar Kullanımı, Tiroid İİAB

RATIONAL USE OF LABORATORY IN PATHOLOGY LABORATORY ROUTINE: RETROSPECTIVE EVALUATION OF TEST REQUESTS

Öz

Rational laboratory use means the rational use of laboratory services to ensure accurate diagnosis, avoid unnecessary examinations and reduce costs. The aim of the study is to evaluate durations of test results in incoming test requests and sample requests in the pathology laboratory routine in terms of their consistency with the preliminary diagnosis and to offer solutions regarding the rational use of the pathology laboratories.

The study is a cross-sectional descriptive study in which 814 thyroid FNAB (Fine Needle Aspiration Biopsy) requests received by a private pathology laboratory in Istanbul between 1 January 2017 and 31 December 2018 are evaluated retrospectively. According to pathology results, 35.8% of the cases are malignant (277 cases) and 64.2% (497 cases) are benign. The sensitivity and specificity of the test are calculated as 78.70%, 75.25%, respectively. Positive predictive value is calculated as 63.93%, negative predictive value as 76.37% and accuracy as 76.49%. No statistically significant consistency between pathology results of the cases and preliminary diagnosis results is identified. In other words, it is identified that there is no inconsistency in the analytical and post-analytical stages on laboratory side of the process that would affect the results of the pathology, but pathology laboratories are used rationally. The rational use of pathology laboratories depends on the well-managed management of all stages of workflow processes and the well-known solutions to problems. However, it is considered that the physician in charge of the clinical process of the patient should completely fill the requested information about the patient in the pathology forms during the request and that certain algorithms in cytopathologist-clinician communication should be used.

Anahtar Kelimeler

Pathology Laboratory, Rational Use of Laboratory, Thyroid Fine Needle Aspiration Biopsy (FNAB)

Kaynakça

• Ak Ergün, F. (2011). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Patoloji Laboratuvar Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Algan Bertalan, M. (2017). Patoloji Laboratuvarında Kullanılan Dijital Tarama Sisteminin Tanı Kalitesine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aynacı, Y. (2008). Hekimlerde Defansif (Çekinik) Tıp Uygulamalarının Araştırılması, Tıpta Uzmanlık Tezi, Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Konya.
• Bozkırlı, E. ve Ertörer, M.E. (2012). “Tiroid Nodüllerine Yaklaşım”, İç Hastalıkları Dergisi, 19: 17-22, http://www.ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2012-01/html/2012-19-1-017-022.htm, (Erişim Tarihi: 05 Ağustos 2019).
• Celasun, B. (2014). Raporun İnandırıcılığı, https://patoloji.gen.tr/patoloji-raporlari/, (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2019).
• Çahalov, M., Makay, Ö., İçöz, G., Akyıldız, M. ve Yılmaz, M. (2013). “What Should Be Done in Thyroid Nodules Less Than Two Centimeters, Ultrasonographically Suspicious and Cytologically Benign?”, Ulusal Cer Derg, 29, 167-170.
• Çuhadar, S. ve Köseoğlu, M. (2015). “Sağlıkta Ekonomi Dönemi: Laboratuvarların Yeni Politikaları Neler Olmalı?”, Türk Klinik Biyokimya Dergisi, 13(1), 35-42.
• Davies, L. ve Welch, G. (2006). “Increasing Incidence of Thyroid Cancer in the United States;1973-2002”, JAMA, 295(18): 2164-2167, https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/202835, (Erişim Tarihi: 24 Ekim 2019).
• Dintzis, S.M., Clennon, E.K., Prouty, C.D., Reich, L.M., Elmore, J.G. ve Gallagher, T.H, (2017). “Pathologists’ Perspectives on Disclosing Harmful Pathology Error”, Arch Pathol Lab Med, 141, 841–845.
• Dogether, M A., Muallem, Y A., Househ, M., Saddik, B., Khalifa, M, (2016). “The impact of automating laboratory request forms on the quality of healthcare services”, Journal of Infection and Public Health, 9, 749-756.
• Dolu, A. (2015). Ultrasonografi (US) Kılavuzluğunda İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB) ile Benign Sitolojik Tanı Almış Tiroid Nodüllerinde Tekrar İİAB ile Takibin US Özellikleri ile Birlikte Değerlendirilmesi, Tıpta Uzmanlık Tezi, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara.
• Durur, F. (2018). Yalın Yönetimin Bir Kamu Hastanesi Patoloji Laboratuvarında Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ercan, Ş. (2015). “Altı Sigma Kullanılarak Analitik Evrenin Değerlendirilmesi”, Türk Klinik Biyokimya Dergisi, 13(2), 59-68.
• Erdoğan, F. (2001). “Klinikopatolojik Korelasyon”, Ankara Üniversitesi Tıp Dergisi (AÜTD), 33, 87-90.
• Erdoğan, G., Erdoğan, M.F., Emral, R., Baştemir, M., Sav, H., Haznedaroğlu, Üstündağ, M., Köse, R., Kamel, N. ve Genç, Y. (2002). “Iodine Status and Goiter Prevalence in Turkey before Mandatory Iodization”. J Endocrinol Invest, 25, 224-8.
• Fidan, Y. (2016). Akılcı Laboratuvar Kullanımı Açısından Gereksiz Tetkik İstemlerinin Retrospektif Analizi: Seroloji Laboratuvarı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Frati, P., Busardò, P.F., Sirignano, P., Gulino, M., Zaami, S. ve Fineschi, V. (2015). “Does Defensive Medicine Change the Behaviors of Vascular Surgeons?”, Hindawi Publishing Corporation BioMed Research International, 1-5.
• Gharib, H. ve Goellner, J.R. (1993). “Fine Needle Aspiration Biopsy of the Thyroid: An Appraisal”, Annals of Internal Medicine;118, 282-289.
• Gonzalez Botas., J.H., Barro, C.V. ve Vidal, J.M. (2011). “Risk Groups in Differentiated Thyroid Carcinomas”, Acta Otorrinolaringol Esp; 62(1), 14-19.
• Gopal Rao, G., Crook, M. ve Tillyer, M.L. (2003). “Pathology Tests: is the Time for Demand Management Ripe at Last”, J Clin Pathol, 56, 243-248.
• İmamoğlu, Ç., İmamoğlu, F G., Dizen, H., Argon, A., Adıbelli, Z H., Peker Cengiz, B., Düzgöl, C., Çalan, M., Arslan, E., Adatepe, M. ve Kebat, T. (2015). “Tiroid Nodüllerinde Ultrasonografi Eşliğinde İnce İğne Aspirasyon Sitolojisi: Sitohistolojik Korelasyon”, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi; 2(3), 7-11.
• İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü (2018). Akılcı Laboratuvar Kullanımı, https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/41424,akilci-laboratuvar-kullanimi-aek42422915pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2019).
• İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü (2018). Kritik Değer ve Panik Değer, https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/41435,karar-siniri-esik-deger-kriek42934161pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2019).
• Karakan, H.İ. (2008). İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi ve Frozen Section Yöntemlerinin Tiroid Kitlelerindeki Cerrahi Yaklaşım Üzerine Etkileri, Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi, İstanbul.
• Kilfoy, B.A., Zheng, T., Holford, T.R., Han, X., Ward, M H., Sjodin, A., Zhang, Y., Bai, Y., Zhu, C., Guo, G.L., Rothman, N. ve Zhang, Y. (2009). “International Patterns and Trends in Thyroid Cancer Incidence; 1973–2002”, Cancer Causes Control, 20(5), 525–531.
• Kim, E.K., Park, C.S., Chung, W.Y., Ch, K.K., Kim, D.I., Lee, J.T. ve Yoo, H.S. (2002). “New Sonographic Criteria for Recommending Fine-Needle Aspiration Biopsy of Nonpalpable Solid Nodules of the Thyroid”, American Roentgen Ray Society, (AJR), 178, 687- 691.
• Kwok, J. ve Jones, B. (2005). “Unnecessary Repeat Requesting of Tests: An Audit in a Government Hospital Immunology Laboratory”, J Clin Pathol, 58(5), 457–462.
• Ladenson, P.W. (2008). “Goiter and Thyroid Nodules”, A Unit of Knowledge, 1-12, https://pdfs.semanticscholar.org/3e89/c8b025e709167ebb422615a661aabff094dc.pdf, (Erişim Tarihi: 25 Temmuz 2019).
• Lang, T. ve Croal, B. (2015). “National Minimum Retesting Intervals in Pathology: A Final Report Detailing Consensus Recommendations for Minimum Retesting Intervals for Use in Pathology”, The Royal College of Pathologists, https://www.rcpath.org/ uploads/assets/uploaded/10558323-8ee4-4a3984b53cb5dd0ec61b.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2019).
• Marques, M.B., Anastasi, J., Ashwood, E., Baron, B., Fitzgerald, R., Fung, M., Krasowski, M., Laposata, M., Nester, T.ve Rinder, H.M. (2011). “The Clinical Pathologist as Consultant”, Academy of Clinical Laboratory Physicians and Scientists (AJCP) / Am J Clin Pathol, 135, 11-12.
• Muluberhan, A. (2015). Assessment of Medical Laboratory Request Formcompleteness and Non- Communicated Result to Clinicians in the Two Public Hospitals Found in Hawassa City, Southern Ethiopia, Yüksek Lisans Tezi, Addis Ababa University, Ethiopia.
• Omrani, G.H.R., Kumar, P.V., Tabei, S. ve Khoddami, M. (1994). “FNA Study of 377 Thyroid Nodules: A Cyto And Histopathologic Correlative Study”, MJIRI, 8(1), 23-25.
• Özyurt, E., Uğurlu, D., Erduran, S., Aykutluğ, M., Yetiş, S.D., Aydın, İ., Akar, Y., Açıkgöz, O. ve Alper, M. (2019). “Patoloji Sonuçlarının Zamanında Çıkmasına Yönelik Kademeli SMS uygulamaları Dışkapı Modeli”, Sağlık Akademisyenleri Dergisi, (6)1, 11-16.
• Patoloji Dernekleri Federasyonu. (2009). Patoloji Laboratuvarları Kalite Standartları Rehberi, http://www.turkpath.org.tr/files/patoloji%20laboratuvarlari, (Erişim: 18 Nisan 2019).
• Patoloji Dernekleri Federasyonu. (2017). Türkiye’de Patolojinin Sorunları ve Çözüm Önerileri: Bir Durum Saptaması, Klinisyen ile Patoloğun Sorunları Ortak Çözümlemesi ve Aynı Dili Konuşması Çalışma Grubu Sonuç Raporu, http://www.turkpath.org.tr/upload/content/files/Turkiyede_Patolojinin_Sorunlari_ve_cozum_onerileri_bir_durum_saptamasi_2017.pdf, (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2019).
• Plebani, M., Sciacovelli, L., Aita, A. (2017). “Quality Indicators for the Total Testing Process”, Clin Lab Med, 37, 187–205.
• Ravetto, C., Colombo, L. ve Dottorini, M. (2000). “Usefulness of Fine-Needle Aspiration in the Diagnosis of Thyroid Carcinoma”, American Cancer Society, Cancer Cytopathology, 90(6), 330-334.
• Sağlık Bakanlığı Tetkik ve Teşhis Hizmetleri Dairesi Başkanlığı. (2018). Akılcı Test İstem Prosedürü, https://tetkikteshis.saglik.gov.tr/TR,32803/akilci-laboratuvar-kullanimi-projesi kapsaminda-akilci-test-istem-proseduru-yayinlanmistir.html, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2019).
• Takahashi, T., Trott, K R., Fujimori, K., Simon, S.L., Ohtomo, H., Nakashima, N., Takaya, K., Kimura, N., Satomi, S. ve Schoemaker, M.J. (1997). “An Investıgatıon Into the Prevalence of Thyroıd Dısease on Kwajaleın Atoll, Marshall Islands”, Health Phys., 73(1):199-213, https://insights.ovid.com/article/00004032-199707000-00017, (Erişim Tarihi: 24 Temmuz 2019).
• Taşkara, B. (2006). Hipoaktif Tiroid Nodüllerinde İnce İğne Aspirasyon Biyopsisinin Tanısal Değeri, Tıpta Uzmanlık Tezi, Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul.
• Usubütün, A. (2017). Patoloji ve Laboratuvarını Anlama Kılavuzu, Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri.
• Usubütün, A. (t.y). Patolojide Kalite Güvencesi, http://www.turkpath.org.tr/ files/Kalite_guvencesi.pdf, (Erişim Tarihi: 13 Nisan 2019).
• Veyseller, B., Aksoy, F. ve İvgin Bayraktar, F.G. (2010). “Tiroid Nodüllerine Algoritmik Yaklaşım”, Med Bull Haseki, 48(1), 1-8.
• White, C., Weinstein, M.C., Fingeret, A.L., Randolph, G.W., Miyauchi, A., Ito, Y., Zhan, T., Ali, A., Gazelle, G.S. ve Lubitz, C.C. (2018). “Is Less More? A Microsimulation Model Comparing Cost- effectiveness of the Revised American Thyroid Association’s 2015 to 2009 Guidelines for the Management of Patients With Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer”, Annals of Surgery, 1-8.
• Yörükoğlu, K. (2005), “Patoloji Laboratuvarında Toplam Kalite”, Aegean Pathology Journal, 86- 97.
• Yüksekkaya, Z.R., Çelikyay, F., Bağcı, P. ve Coşkunoğlu, E.Z. (2011). “Benign ve Malign Tiroid Nodüllerinde Ultrasonografi Bulguları”, F.Ü. Sağ. Bil. Tıp Derg, 25(2), 77-82.
• Zemlin, A.E., Nutt, L., Burgess, L.J., Eiman, F., Erasmus, R.T. (2009). “Potential for Medical Error: Incorrectly Completed Request Forms for Thyroid Function Tests Limit Pathologists’ Advice to Clinicians”, S Afr Med J (SAMJ), 99, 668-671.