THE EFFECTS OF MÜLKİYE IN THE STATE PROCESS OF THE TURKISH CYPRIOT COMMUNITY (WITH THE EXPERIENCES OF İSMAİL BOZKURT)

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 28, 710 - 725, 30.09.2020

Mehmet Balyemez

https://doi.org/10.21076/vizyoner.703652

Öz

Mülkiye is one of the educational institutions established as a result of reform movements within the scope of the modernization efforts of the Ottoman State. Establishment aims of Mülkiye; is determined to train qualified personnel to the cadres in the bureaucracy and to fulfill public duties according to the requirements of the era through these persons. The first meeting of Turkish Cypriot youth with Mülkiye was towards the end of the 19th century. During this period, the Turkish Cypriots, who migrated to the Motherland for various purposes, served in the Ottoman bureaucracy after they completed their education in Mülkiye. For many years after the First World War, Turkish Cypriot youth had to stop their education in Mülkiye. The Turkish Cypriot youth started the education again in Mülkiye that coincided with the period after the Second World War. This period was also the beginning of the years when Cyprus was on the agenda as an international problem. During this period, Turkish Cypriot youth attended the community resistance movement while continuing their education in Mülkiye. Turkish Cypriot youth, who completed their education in Mülkiye, made important contributions to the nationalization process of the Turkish Cypriot community. In the study, which is carried out to reveal the effect of the knowledge and abilities obtained during their education in Mülkiye on the nationalization process of the Turkish Cypriot community; first and second hand sources are scanned, studies are carried out in the Faculty of Political Sciences and the Presidential Republic Archive, and a historical interview is held with İsmail Bozkurt, who played an important role in the nationalization process of the Turkish Cypriot people.

Anahtar Kelimeler

Turkish Cypriots, Mülkiye, High Education, Resistance, Political Activities

KIBRIS TÜRK TOPLUMUNUN DEVLETLEŞME SÜRECİNDE MÜLKİYE’NİN ETKİSİ (İSMAİL BOZKURT’UN DENEYİMLERİYLE)

Öz

Mülkiye, Osmanlı Devleti’nin modernleşme çabaları sonucunda kurulan öğretim kurumlarından biridir. Mülkiye’nin kuruluş amacı, bürokrasiye nitelikli personel yetiştirmek ve bu kişiler aracılığıyla kamu görevlerini çağın gereklerine göre yerine getirmek olarak belirlenmiştir. Kıbrıs Türk gençlerinin Mülkiye ile ilk tanışmaları 19’uncu yüzyılın sonlarında olmuştur. Bu dönemde çeşitli amaçlarla Anavatan’a göç etmiş Kıbrıs Türkleri, Mülkiye’de öğretimlerini tamamladıkları sonra Osmanlı bürokrasisinde görev almışlardır. Kıbrıs Türk gençleri Birinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki yıllarda dönemin şartlarından dolayı Mülkiye’deki eğitim ve öğretimlerine ara vermek zorunda kalmışlardır. Kıbrıs Türk gençlerinin Mülkiye’de tekrar öğretime başlamaları İkinci Dünya Savaşı sonrasında olmuştur. Bu dönem, aynı zamanda Kıbrıs’ın uluslararası sorun olarak gündemde olduğu yılların da başlangıcını oluşturmuştur. Kıbrıs Türk gençleri, bu dönemde bir yandan Mülkiye’de öğretimlerine devam ederken diğer yandan da toplum direnişine katılmışlardır. Mülkiye’deki öğrenimlerini tamamlayan Kıbrıs Türk gençleri, Kıbrıs Türk toplumunun devletleşme sürecine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Mülkiye’nin Kıbrıs Türk toplumunun devletleşme sürecine etkisini ortaya koymak amacıyla yapılan bu çalışmada; Siyasal Bilgiler Fakültesi, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi ve KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi’nde çalışmalar yapılmış, birinci ve ikinci elden kaynaklar taranmış, Kıbrıs Türk halkının devletleşme sürecinde önemli görevler üstlenmiş olan Mülkiye mezunu İsmail Bozkurt’la söyleşi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Türkleri, Mülkiye, Yükseköğretim, Direniş, Siyasal Faaliyetler

Kaynakça

• 1878 tarihinde Gönderilen ve Kıbrıs Konvansiyonu’nun İçeriğinin de Yer Aldığı Resmi Yazı.
• Akgün, S. (2012). İngiltere’nin sömürge yönetim biçiminin Kıbrıs’ta uygulanma biçimi; Kavanin Meclisi. Amme İdaresi Dergisi, XLV(4), 49-81.
• Akgün, S. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecinde Kıbrıs Türk aydınları ve Jön Türk hareketi ile olan ilişkileri (1865-1918). History Studies, International Journal of History, (3), 1-29.
• Alasya, H. F. (1997). Kıbrıs tarihi ve Kıbrıs’ta Türk eserleri. Ankara: ?.
• An, A. (1997). Dinsel toplumdan ulusal topluma geçiş süreci ve Kıbrıs Türk liderliğinin oluşması (1900–1942). Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• An, A. (2002). Kıbrıs’ın yetiştirdiği değerler (1782-1899). Ankara: Akçay Yayınları.
• Atun, A. (2007). Kıbrıs andlaşmaları, planları ve önemli BM, AB kararları (1571-1983). I, Lefkoşa: Mağusa Tarihi Araştırma ve Yazın Vakfı Yayını.
• Azasından Dr. Eyüp Necmettin, Dt. Nazif Denizer, Bay Hüseyin Derviş, Bay Hasan Galip, Bay Fazıl Sami ve Bay Yusuf Hasan tarafına gönderilen yazı.
• Babaoğlu, R. (2017). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Mekteb-i Mülkiye (1859-1960). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Behçet, H. (1969). Kıbrıs Türk maarif tarihi (1571-1968). Lefkoşa: ?
• Beratlı, N. (1993). İngiliz dönemi başlarına kadar Kıbrıs Türklerinin tarihi, kimliğin kökenleri. I, 1. Baskı, Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Birleşmiş Milletler Antlaşması. (1945). Erişim adresi: https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/6535501-Birlesmis-Milletler-Antlasmasi.pdf, (15 Ocak 2020).
• Bozkurt, İ. (2015). Kıbrıs Türk halkının siyaset kurumu üzerine deneme. Lefkoşa: Zeytin Yayınları.
• Bozkurt, İ. (2017a). Beştulum’dan Zirköy’e bir Kıbrıs çocukluğu ve ilkgençliği (1940 – 1963). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bozkurt, İ. (2017b). Zirköy’den Mermertepe’ye Kıbrıs’ta direniş ve mücahitlik yılları (1 Nisan 1955- 1968 Baharı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bozkurt, İ. (2019). Tarih Söyleşisi. Mağusa.
• Camgöz, E. (2008). Kıbrıs’a ilk çıkarma 1964 oradaydım, Ankara: Kozan Ofset.
• Colonial Office List .(1915). Historical and statistical information. Londra: Waterlow&Sons Limited.
• Colonial Office List. (1883). Comprising historical and statistical information. Londra:?.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (CCA) 30-10-0-0-235-590-35, Dışişleri Bakanlığı Birinci Daire U. Müdürlüğü, “Kıbrıs Evkaf Murahhası Mehmet Münir’e verilen rütbe h.”, 11 Temmuz 1947.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (COA), HR-SFR-3-0263-00025-001,2,3, Fransız Büyükelçiliğine 24 Temmuz
• Çankaya, A. (1954). Mülkiye tarihi, I. Ankara: Örnek Matbaası.
• Çankaya, A. (1968-1969a). Mülkiye tarihi, II. Ankara: Mars Matbaası.
• Çankaya, A. (1968-1969b). Mülkiye tarihi, III. Ankara: Mars Matbaası.
• Çankaya, A.(1969-1970). Mülkiye tarihi, VIII. Ankara: Mars Matbaası.
• Çiçek, K. (1999). Kıbrıs’ta muhtarlık teşkilatının kuruluşu. XII. Türk Tarih Kongresi, Kongre’ye Sunulan Bildiriler. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çoruh, H. (2017). Sultan İkinci Mahmut döneminde Kıbrıs (1808-1839). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Demiryürek, M. (2010). Nizam-ı Cedit’ten II meşrutiyete Osmanlı reform sürecinde Kıbrıs. 1. Ba., İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Denktaş, R. R. (2008). Kıbrıs, elli yılın hikâyesi. Lefkoşa: Akdeniz Yayınları.
• Erim, N. (1953). Devletlerarası hukuk ve siyasi tarih metinleri (Osmanlı İmparatorluğu andlaşmaları). I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Gazioğlu, A. C. (1960). İngiliz idaresinde Kıbrıs, statü ve anayasa meseleleri. I. İstanbul: Ekim Basımevi.
• Gazioğlu, A. C. (1997a). İngiliz yönetiminde Kıbrıs II (1878-1952) Enosis çemberinde Türkler. İstanbul: CYREP.
• Gazioğlu, A. C. (1997b). Kıbrıs tarihi-İngiliz dönemi (1878-1960). Lefkoşa: CYREP Yayınları.
• Gazioğlu, A. C. (2001). Kıbrıs Türk tarihi-Türk dönemi (1570-1878). Lefkoşa: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi.
• Gazioğlu, A. C. (2004). Cyprus the island of sustained crises, March 1964- August 1964. (2). Lefkoşa: CYPREY.
• Gürel, Ş. S. (1984). Kıbrıs tarihi (1878–1960) kolonyalizm, ulusçuluk ve uluslararası politika. I, 1. Baskı, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Hanioğlu, Ş. (1998). Bir siyasal örgüt olarak Osmanlı İttihat ve Terakki cemiyeti ve Jön Türkler (1889-1902), I. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hill, G. (1952). A history of Cyprus, volume IV, The Otoman province the British colony, 1571–1948. Harry Luke (Ed.). İngiltere: Cambridge at The University Press.
• İsmail, S. (1998). Kıbrıs üzerine bildiriler. Lefkoşa: Cyrep Yayınları.
• Karal, E. Z. (1995). Osmanlı tarihi, birinci meşrutiyet ve istibdat devri (1876-1907), VIII. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Keço, K. (2020). Tarih Söyleşisi. Girne.
• Kıbrıs Cumhuriyet Anayasası. (1960). Erişim adresi: http://www.parliament.cy/images/media/assetfile/Syntagma_TU.pdf, (15 Ocak 2020).
• Kıbrıs Gazetesi, (2000). Lefkoşa.
• Korkut, F. (2000). Hatıralar. Mağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Kranitiotis, N. (1985). Zor yıllar. Lefkoşa: KKTC Enformasyon Dairesi Yayını.
• Kurat, Y. T. (1968). Henry Layard’ın İstanbul elçiliği 1877-1878. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi (MAAD). (1946). KTY 04-1946-5-01. Başkan M. İzzet’ten KATAK Konfederasyon.
• Olgun, K. ve Balıkçıoğlu, E. (2012). The Times gazetesine göre Kıbrıs’ta idari ıslahat. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, IX (1), 832-845.
• Tamçelik, S. (2009). Kıbrıs’ta kurulması düşünülen sistemde cumhurbaşkanı ve yardımcısının görev ve yetkileri. Akademik Araştırmalar Dergisi, XI (42), 76-96.
• The Colonial Office List. (1896). Thirty_Fifth Publication. Londra: Harrison and Sons.
• The Cyprus Gazette. (1925). Extraordinary No:2. Kıbrıs.
• The London Gazette. (1878). 24639. Londra.
• The London Gazette. (1878). 24639. Londra.
• Ünal, A. A. (2002). XVI ve XVII yüzyıllarda Cezayir-i Bahr-i Sefid (Akdeniz ve Ege adaları) ya da Kaptan Paşa eyaleti. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 251-261.
• Yavuz, B. (1994). Kurtuluş savaşı döneminde Türk-Fransız ilişkileri: Fransız arşiv belgeleri açısından 1919-1922. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yolak, S. (1998). 1571’den günümüze Kıbrıs Türk yönetimleri. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı.
• Zafer, Ç. (2008). Kıbrıs’tan Anadolu’ya Türk göçü (1878–1938). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (36), 201-223.
• Zafer, Ç. (2008). Kıbrıs’tan Anadolu’ya Türk göçü (1878–1938). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (36), 201-223.
• Zeki, V. (1970). Kıbrıs tarihi. Lefkoşa:?.