Urbanization Process in Turkey and Examination of the Relationship between the GDP Data of Provinces and the Migration Rates of Provinces by Clustering Analysis

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 35, 829 - 850, 22.08.2022

Tahir Baysal , Mehmet Kıvrak

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1025279

Öz

Migration is a concept as old as human history. Large-scale migrations have occurred in every period of human history. There are many economic, social, political and legal reasons behind migration movements. It is known that economic reasons are the most determining factors in the occurrence of migration. Generally, the direction of migration is from rural to urban, underdeveloped regions to developed regions, east to west in Turkey. Population is largely concentrated in cities. Cities with a high level of economic development are the cities with the most populous population. While many socio-economic indicators can be used to reveal the level of economic development, an evaluation can also be made based on the GDP data of the provinces, which is considered as a combination of these indicators. In the study, a statistical significance relationship is sought between migration data and GDP data of the provinces. The analysis method used is the cluster analysis. According to the results, the basic hypothesis of the study is confirmed at a rate of 79%. That means, the provinces with high GDP levels receive immigration, while the provinces with low GDP emigrate.

Anahtar Kelimeler

Migration, Urbanization, Clustering Analysis

Türkiye’de Kentleşme Süreci ve İllerin GSYH Verileri ile Göç Oranları Arasındaki İlişkinin Kümeleme Analiziyle İncelenmesi

Öz

Göç, insanlık tarihi kadar eski bir kavramdır. İnsanlık tarihinin her döneminde büyük ölçekli göçler meydana gelmiştir. Göç hareketlerinin temelinde çok sayıda ekonomik, sosyal, kültürel, siyasi ve hukuki neden yer almaktadır. Göçün ortaya çıkmasında en belirleyici etkenin ekonomik nedenler olduğu bilinmektedir. Türkiye’de göçün yönü genellikle kırdan kente, az gelişmiş yörelerden gelişmiş yörelere, doğudan batıya doğru olmuştur. Nüfus, büyük ölçüde kentlerde toplanmıştır. Ekonomik gelişmişlik düzeyi yüksek olan kentler, nüfusu en kalabalık olan kentlerdir. Ekonomik gelişmişlik düzeyini ortaya koymak üzere çok sayıda sosyo- ekonomik göstergeden yararlanılabileceği gibi, bu göstergelerin bir bileşkesi olarak kabul ettiğimiz illerin Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) verilerini temel alarak bir değerlendirme de yapılabilir. Bu çalışmada, illerin göç verileri ile illerin GSYH verileri arasında istatistiksel bir anlamlılık ilişkisi aranmaktadır. Kullanılan analiz yöntemi kümeleme analizidir. Sonuçlara göre çalışmamızın temel hipotezi %79 oranında doğrulanmaktadır. Yani GSYİH düzeyi yüksek olan iller göç alırken, GSYİH düzeyi düşük olan iller göç vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Kentleşme, Kümeleme Analizi

Kaynakça

• Akkaya, Y. (2002). Göç, yoksulluk ve kentsel şiddet. Y. Özdek (Ed.) Yoksulluk, Şiddet ve İnsan, 203-215.
• Alpar, C. R. (2016). Spor sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlilik güvenirlik. Detay Yayıncılık.
• Arslan, A, Tunc, Z., & Çolak, C. (2019). Veri dönüşümü için açık kaynak erişimli web tabanlı yazılım: veri dönüşüm yazılımı. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 33(3), 175-181.
• Arslan, A., Yaşar, Ş., Çolak, C., & Yoloğlu, S. (2018). WSSPAS: An ınteractive web application for sample size and power analysis with r using shiny. Türkiye Klinikleri J Biostat. 10(3), 224-46.
• Ataay, F. (2001). Türkiye kapitalizminin mekânsal dönüşümü. Praksis, (2) 53–69.
• Aydemir, Ş. S. (2000). İkinci adam. Remzi Kitabevi.
• Bookchin, M. (1999). Kentsiz kentleşme yurttaşlığın yükselişi ve çöküşü. (Trans., B. Özyalçın), Ayrıntı Yayınları.
• Boratav, K. (1989). Türkiye iktisat tarihi (1908–1985). Gerçek Yayınları.
• Campbell, M. (2019). R Studio Projects. Learn RStudio IDE: Springer. 39-48.
• Hofmann M., & Klinkenberg R. (2019). Rapid miner: data mining use cases and business analytics applications. CRC Press.
• Cem, İ. (1989). Türkiye’de geri kalmışlığın tarihi. Cem Yayınevi.
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1964). Birinci beş yıllık kalkınma planı (1963-1967. DPT Yayını.
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1969). İkinci beş yıllık kalkınma planı (1968-1972). DPT Yayını.
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1974). Üçüncü beş yıllık kalkınma planı (1973-1979). DPT Yayını.
• Doğan, A. E. (2001). Türkiye kentlerinde yirmi yılın bilânçosu. Praksis, (2), 97–123.
• Erder, S. (1996). İstanbul’a bir kent kondu: Ümraniye. İletişim Yayınları.
• Erder, S. (2001). Kentleşme ve kentsel kurumlar. 21. Yüzyıl karşısında kent ve insan. Bağlam Yayınları, 121-128.
• Ersoy, M. & Şengül, H. T. (2001). Sanayisizleşme sürecinin kentsel yaşama etkileri Zonguldak örneği. ODTÜ Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler AD Yay.
• Ertürk, R., & Okan, O. (2001). Batı kenti ve nüfus. 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan, 53–58.
• Garson, G. (2014). Cluster analysis. Asheboro NC. Statistical Publishing Associates.
• Genç, E. (1997). Kentlileşme, geleneksel- modern geriliminde kimlikler. T.C. Başbakanlık DİE Yay.
• Geray, C., (1968). Gecekondu sorununa toplu bir bakış. Amme İdaresi Dergisi, 1(2), 12–14.
• Görmez, K, (1997). Kent ve siyaset. Gazi Kitabevi.
• Gür, H.T., & Ural, E. (2004). Türkiye’de kentlere göçün nedenleri. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 23–38.
• Gürbüz, M., & Karabulut M. (2008). Kırsal göçler ile sosyo-ekonomik göstergeler arasındaki ilişkilerin analizi. Türk Coğrafya Dergisi, (50), 37-60.
• Güvenç, B. (1996). İnsan ve kültür. Remzi Kitabevi.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis. Prentice Hall.
• Hatt, P. K., Albert, J. & Reis, Jr. (2002). Kentsel yerleşimlerin tarihi. (B. Duru & A. Alkan, Trans.) Yirminci Yüzyıl Kenti, İmge Kitabevi.
• Işık. O., & Pınarcıoğlu M. M. (2002). Nöbetleşe yoksulluk Sultanbeyli örneği, İletişim Yayınları.
• İçduygu, A., & Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri. 75 yılda köylerden şehirlere, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• İnönü Üniversitesi. (2021). Veri bilimi ve yapay zekâ tabanlı interaktif web yazılımları, http://biostatapps.inonu.edu.tr/ adresinden 25 Ağustos 2021 tarihinde alınmıştır.
• Jhonson, R. A., & Wichern, D, W. (2007). Applied multivariate statistical analysis. Prentice Hall International.
• Kalkınma Kütüphanesi. (2021). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması. https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/sege-2011.pdf, adresinden 27 Nisan 2021 tarihinde alınmıştır.
• Karabulut, M., Gürbüz, M., & Sandal, E. K. (2004). Hiyerarşik kluster (küme) tekniği kullanılarak Türkiye’de illerin sosyo-ekonomik benzerliklerinin analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 65-78.
• Kartal S. K. (1987). Kentleşme ve insan: Kentleşme sürecinde insan tutum ve davranışlarında meydana gelen değişmeler. TODAİE Yayınları.
• Kartal, S. K. (1992). Ekonomik ve sosyal yönleriyle Türkiye’de kentleşme. Adım Yayıncılık.
• Kaygalak, S. (2007). Kır, kent ve kapitalizme geçiş: Bursa örneği. Praksis, (17), 15–32.
• Keleş, R. (1974). Şehirleşmede denge sorunu. Mimarlık Dergisi, 27-30.
• Keleş, R. (1998). Kent bilim terimleri sözlüğü. İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2002). Kentleşme politikası. İmge Kitabevi.
• Keskin Ok, Ç. (2004). 1930’larda Türkiye’de şehircilik. Bilim ve Ütopya, 2004(124), 54-67.
• Kılıçbay, M. A. (2000). Şehirler ve kentler. Gece Yayınları.
• Kıray, M. B. (1982). Gecekondu. Toplumbilim Yazıları, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayınları.
• Kıray, M. B. (2000). Ereğli: Ağır sanayiden önce bir sahil kasabası. Bağlam Yayınları.
• Kocacık, F. (1996). 1878-1900 yılları arasında balkanlardan Anadolu’ya yönelik göçlerin Anadolu’daki sürekli yerleşme yerleri ve toplumsal yapıya etkileri. Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Mersin, D.İ.E. Yayınları, 131-137.
• Koçdemir K. (1999). Yeni binyılın derdi göç ve iltica. Türk İdare Dergisi, Ankara: İçişleri Bakanlığı Yayınları, 423 (71) 79-86.
• Kongar, E. (1996). Türkiye üzerine araştırmalar. Remzi Kitabevi.
• Kongar, E. (2003). 21. Yüzyılda Türkiye: 2000’li yıllarda Türkiye’nin toplumsal yapısı. Remzi Kitabevi.
• Ortaylı, İ. (1979). Türk idare tarihi, TODAİE Yayınları.
• Ozankaya, Ö. (1975). Toplumbilim terimler sözlüğü. TDK Yayınları.
• Öner, S., & Kaçmazoğlu, B. (1997). Göç olgusu ve Doğu Anadolu. Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, DİE Yayınları.
• Özer, İ. (1998). Türkiye’de kentleşme. Yeni Türkiye, 23–24.
• Rifkin, J., & Howard, T. (1997). Entropi: Dünyaya yeni bir bakış. (H. Okan, Trans.), İz Yayınları.
• Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques. John Wiley and Sons Inc.
• Sjoberg, G. (2002). Sanayi öncesi kenti yirminci yüzyıl kenti. (B. Duru, & A. Alkan, Trans.) İmge Yayınları
• Suher, H. (1995). Kentleşme ve kentlileşme politikaları. Türkiye’de Kentleşme, Yeni Yüzyıl Kitaplığı, (7), 5–29.
• Sönmez, M. (1992). Doğu Anadolu’nun hikâyesi, Arkadaş Kitabevi.
• Sümbüloğlu, K. (2009). İleri biyoistatistiksel yöntemler:(Tıp alanında uygulamalar). Hatipoğlu Yayınları.
• Şengül, H. T. (2009). Kentsel çelişki ve siyaset: kapitalist kentleşme süreçlerinin eleştirisi. İmge Kitabevi.
• Tanilli, S. (1997). Yüzyılların gerçeği ve mirası. Adam Yayınları.
• Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de kentleşme yazıları, Turhan Kitabevi.
• Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de iç göç sorunsalı yeniden tanımlanma aşamasına geldi. Türkiye’de İç Göç Bolu-Gerede 6–8 Nisan 1997, Tarih Vakfı.
• Tezel, Y S. (1993). 1934 sanayi programı ve Türkiye’de 'iktisadi devletçilik' in tarihindeki yeri. Görüş, TÜSİAD Yayınları.
• TURKSTAT. (2021). İstatistik veri portalı, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1 adresinden 26 Nisan 2021 tarihinde alınmıştır.
• TURKSTAT. (2021). İstatistik veri portalı, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulusal-hesaplar-113&dil=1 adresinden 26 Nisan 2021 tarihinde alınmıştır.
• Yaşar, Ş., Arslan, A., Çolak, C., & Yoloğlu, S. (2020). A developed interactive web application for statistical analysis: statistical analysis software. Middle Black Sea Journal of Health Science, 6(2), 227-39.
• Yerasimos, S. (2005). Azgelişmişlik sürecinde Türkiye I. Cilt I. Dünya Savaşı’ndan 1971’e, Belge Yayınları.