Human from Mainstream Economic Thought to Behavioral Approach

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 38, 720 - 738, 25.05.2023

İlknur Ülkü Armağan

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1144332

Cited By: 1

Öz

Human is defined as homo-economicus in mainstream theories. It is accepted that economic person always behaves rationally under the assumptions that he has full information about his decisions, and makes decisions that will maximize his utility. Thus, in a world where there are limited resources with unlimited desires, people are expected to make the same decision between preferences. However, a person who is faced with a decision problem between his preferences at every stage of his life may not always make the expected decisions as the theories assume. As a psychological being, human can make different decisions than expected under the influence of many factors. Thus, with the behavioral approach, psychological, emotional, intuitive, social and cultural factors replace the mainstream concepts of rationality and utility, and human psychology comes to the forefront. It is accepted that people can be bounded rational, and while they are expected to make objective decisions that will always maximize their utility, they can make subjective decisions that emphasize instant pleasure with different priorities. Behavioral approach increases the power of the mainstream to explain people by bringing a different perspective. The aim of the study is to bring together the important points of human behavior in the process from mainstream economics to behavioral economics with a literature review and to explain the human in economic life from the perspective of behavioral approach.

Anahtar Kelimeler

Behavioral Economics, Mainstream Economics, Bounded Rationality, Prospect Theory, Emotional and Cognitive Biases

Ana Akım İktisadi Düşünceden Davranışsal Yaklaşıma İnsan

Öz

İktisadın temel konusu olan insan ana akım iktisat teorilerinde homoeconomicus olarak tanımlanmakta ve ekonomik insanın varsayımlar altında her zaman rasyonel davrandığı, kararları ile ilgili tam bilgiye sahip olduğu, faydasını maksimize edecek kararlar verdiği kabul edilmektedir. Böylece insanların iktisadi hayatta sınırsız istekleriyle kıt kaynakların olduğu bir dünyada, tercihler arasında hep aynı kararı vermesi beklenmektedir. Fakat hayatının her aşamasında tercihleri arasında bir karar problemi ile karşı karşıya kalan insan, ana akımın varsaydığı gibi her zaman beklenen kararlar vermeyebilmektedir. İnsan psikolojik bir canlı olarak tercihleriyle ilgili elde edebildiği bilgilerle sezgileri, duygusal ve bilişsel önyargıları, sosyal çevresi, kültürü gibi daha birçok faktörün etkisi altında beklenenden farklı kararlar verebilmektedir. Böylece davranışsal yaklaşımla, ana akımın rasyonalite ve fayda kavramlarının yerini psikolojik, duygusal, sezgisel, sosyal, kültürel faktörler almakta, insan psikolojisi ön plana çıkmaktadır. İnsanların pek çok faktörden etkilenebildiği göz önüne alınarak sınırlı rasyonel davranabildiği, kararlarında her zaman faydasını maksimize edecek objektif kararlar vermesi beklenirken farklı önceliklerle, anlık hazzını ön plana çıkaran subjektif kararlar verebildiği kabul edilmektedir. Dolayısıyla davranışsal yaklaşım, farklı bir bakış açısı getirerek, ana akımın iktisadi hayattaki insanı açıklama gücünü artırmaktadır. Çalışmanın amacı da insan davranışının ana akım iktisattan davranışsal iktisada olan süreçteki önemli noktalarını literatür taraması ile bir araya getirerek davranışsal yaklaşımın bakış açısıyla iktisadi hayattaki insanı açıklamaktır.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal İktisat, Ana Akım İktisat, Sınırlı Rasyonalite, Beklenti Teorisi, Duygusal ve Bilişsel Önyargılar.

Kaynakça

• Akerlof, G. A. (1970). The market for "lemons": Quality uncertainty and the market mechanism. The Quarterly Journal of Economics, 84(3), 488-500.
• Akerlof, G. A. ve Kranton R. E. (2000). Economics and identity. The Quarterly Journal of Economics, 115(3), 717-749.
• Aronson, J. (2004). The threat of stereotype. Educational Leardership, 62(3), 14-19.
• Baker, H. K. ve Nofsinger, J. R. (2002). Psychological biases of investors. Financial Services Review, 11(2), 97-116.
• Barak, O. (2008). Davranışsal finans. Teori ve uygulama. Gazi Kitabevi
• Barberis, N. ve Thaler, R. (2002). A survey of behavioral finance. Handbook of the Economics of Finance, 1(Part 2), 1053-112.
• Bentham, J. (2008). Ahlak ve yaşama ilkelerine giriş. (A. Doğan, Çev.), AÜHFD, 57(4),
• Bentham, J. (2011). Traites de legislation çivile et penale (1. Baskı). (B. Asal, Çev.), On İki Levha Yayınları.
• Bernoulli, D. (1954). Exposition of a new theory on the measurement of risk. Econometrica, 22(1), 23-36. (Specimen theoriae novae de mensura sortis, 1738, Commentarri Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae, Tomus V, 175-192.
• Breit, W. ve Hockman, H. M. (1968). Readings in microeconomics (1st Paperback Edition). Holt, Rinehart and Winston.
• Buğra, A. (2018). İktisatçılar ve insanlar (11. Baskı). İletişim Yayıncılık.
• Camerar, C. F., Loewenstein, G. ve Prelec, D. (2005). Neuroeconomics: How nouroscience can inform economics, Journal of Economic Literature, 42, 9-64.
• Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. Say Yayınları.
• Chamberlin, E. H. (1948). An experimental imperfect market. Journal of Political Economy, 56(2), 95-108.
• Clark, J. M. (1918). Economics and modern psycholoy: I. Journal of Political Economy, 26(1), 1-30.
• Davis, J. B. (2011). Individuals and identity in economics, Cambridge University Press
• Dosi, G. ve Nelson, R. R. (1994). An introduction to evolutionary theories in economics, Journal of Economics, 4(3), 153-172.
• Dow, S. (2008). A future for schools of thought and pluralism in heterodox economics. J. Harvey ve J. R. Garnett (Ed.), Future directions for heterodox economics içinde (s. 9-26).Advances in Heterodox Economics, University of Michigan Press.
• Dumludağ, D., Gökdemir, Ö., Neyse, L. ve Ruben, E. (2015). İktisatta davranışsal yaklaşımlar, İmge Kitabevi.
• Edwads, W. (1968). Conservatism in human information processing. B. Kleinmutz (Ed.), Formalrepresentation of human judgement, Wiley and Sons
• Ercan, E. (2011). “Yeni” iktisatta ortak noktalar. E. Ercan ve M. Sarfati (Ed.), İktisatta yeni yaklaşımlar. İletişim Yayınları.
• Ercan, E. (2021). İktisadi düşünce tarihi ve iktisatta yöntem. Efil Yayınevi.
• Festinger, L. (1957). A Theory of cognitive dissonance. Stanford University Press.
• Harari, Y. N. (2015). Sapiens: Hayvanlardan tanrılara insan türünün kısa bir tarihi. (E. Genç, Çev.) Kolektif Kitap.
• Hodgson, G. M. (1996). The challenge of evolutionary economics, Journal of Institutional and Theoretical Economics, 152(4), 697-706.
• Kahneman, D. (2019). Thinking, fast and slow (Hızlı ve yavaş düşünme). Varlık Yayınları
• Kahneman, D. ve Tversky, A. (1972). Subjective probability: A judgement of representativeness, Cognitive Psychology, 3(3), 430-454.
• Kahneman, D. ve Tversky, A. (1979). Prospect theory: an analysis of decision under risk. Econometrica: Journal of Econometric Society, 47(2), 263-292.
• Kahneman, D. ve Tversky, A. (1981). The framing of decisions and the psychology ofchoice. Science, 211(4481), 453-458.
• Kahneman, D., Knetsch, J. L. ve Thaler, R. H. (1990). Experimental tests of the endowment effect and the coase theorem, The Journal of Political Economy, 98(6), 1325-1348.
• Kahneman, D., Slovic, P. ve Tversky, A. (1982). Judgment under uncertainty, Cambridge University Press.
• Katona, G. (1951). Psychological analysis of economic behavior. McGraw Hill.
• Küçükkalay, A. M. (2019). İktisadi düşünce tarihi. Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Langer, E. (1975). The illusion of control. Journal of Personality and Social Psychology, 32(2), 311-328.
• Leibenstein, H. (1996). Allocative efficiency vs. "X-efficiency". The American Economic Review, 56(3), 39.
• Loewenstein, G. (2000). Emotions in economic theory and economic behavior. American Economic Review, 90(2), 426-432.
• Loewenstein, G., Weber, E. U., Hsee, C. K. ve Welch, N. (2001). Risk as feelings, Psychological Bulletin, 127(2), 267-286
• Marshall, A. (1920). Principles of economics (8. Baskı). Macmillan and Company (Orijinal eserin basım tarihi 1890).
• Marshall, A. (1988). Principles of economics an introductory volume (8. Baskı). Macmillan Press (Orijinal eserin basım tarihi 1949).
• Mill, J. S. (2017). Utilitarianism (faydacılık). (S. Aktuyun, Çev.), Alfa Yayıncılık.
• Nofsinger, J. R. (2014). The psychology of investing (Yatırım psikolojisi). Nobel Yayınları.
• Novemsky, N. ve Kahneman, D. (2005). The boundaries of loss aversion. Journal of Marketing Research, 42, 119-128.
• Peterson, R. L. (2020). Inside the investor’s brain (Karar anı: Aklın para üzerindeki gücü). Scala Yayıncılık.
• Potts, J. (2003). Evolutionary economics in introduction to the foundation of liberal economic philosophy. Discussion Paper Series 324, Scholl of Economics, University of Quennsland
• Samuelson, P. A. ve Nordhaus, W. D. (1985). Economics (12. Baskı). McGraw Hill Company.
• Santos, A. C. (2010). The social epistemology of experimental economics. Routledge.
• Savaş, V. F. (1994). Politik iktisat (2. Baskı). Beta Yayınevi.
• Savaş, V. F. (2007). İktisatın tarihi. Siyasal Kitabevi
• Scitovsky, T. (1997). The joyless economy: The psychology of humansatisfaction (Revised Edition). Oxford University Press (Orijinal eserin basım tarihi 1976).
• Simon, H. A. (1955). A behavioral model of rational choice. The Quarterly Journal of Economics, 69(1), 99-118.
• Simon, H. A. (1972). Theories of bounded rationality. C. B. Mcguire ve R. Radner (Ed.), Decision and organization içinde (s. 161-176). Elsevier.
• Simon, H. A. (1997). Administrative behavior: A study of decision making processes in administrative organizations (4. Baskı), Free Press (Orijinal eserin basım tarihi 1947).
• Skousen, M. (2005). The making of modern economics-lives and ideas of the great thinkers (İktisadi düşünce tarihi-modern iktisadın inşası). (M. Acar, E. Erdem, M. Toprak, Çev.) Adres Yayınları.
• Slovic, P., Fischhoff, B. ve Lichtenstein, S. (1982). Facts versus fears: Understanding perceived risk. D. Kahneman, P. Slovic ve A. Tversky (Ed.), Judgment under uncertainty: heuristics and biases içinde (s. 463-490). Cambridge University Press.
• Smith, A. (2005). The theory of moral sentimentsb (6. Baskı). S. M. Soares (Ed.), Metalibri Digital Library (Orijinal eserin basım tarihi 1759).
• Smith, A. (2007). An inquiry into the nature ands causes of the wealth of nations (4. Baskı). S. M. Soares, (Ed.), Metalibri Digital Library (Orijinal eserin basım tarihi 1776).
• Spiegler, R. (2008). Comments on the potential significance of neuroeconomics for economic theory. Economics and Philosophy, 24(3), 515-521.
• Tarde, G. (2006). Ekonomik psikoloji. (Ö. Doğan, Çev.), Öteki Yayınevi (Orijinal eserin basım tarihi 1902).
• Taylor, S. ve Brown., J. D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin, 103(2), 193-210.
• Thaler, R. H. (1985). Mental accounting and consumer choice. Marketing Science, 27(1), 15-25.
• Thaler, R. H. (2019). Misbehaving: The making of behavioral economics (Akıllı insanların mantıksız kararları). (Z. Akın, Çev), Pegasus Yayınları.
• Thaler, R. H. ve Johnson, E. J. (1990). Gambling with the house money and trying to break even: The effects of prior outcomes on risky choice. Management Science, 36(6), 643-660.
• Thaler, R. H. ve Sunstein, C. R. (2018). Nudge (Dürtme). Pegasus Yayınları.
• Thaler, R. H., Tversky, A., Kahneman, D. ve Schwartz, A. (1997). The effect of myopia and loss aversion on risk taking: An experimental test. Quarterly Journal of Economics, 112(2), 647-661.
• Tversky, A. ve Kahneman, D. (1974). Availability: A heuristic for judging frequency and probability, Cognitive Psychology, 5(2), 207-232.
• Tversky, A. ve Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. Science New Series, 185(4157), 1124-1131.
• Tversky, A. ve Kahneman, D. (1984). Choices, values and frames, American Psychologist, 39(4), 341-350.
• Tversky, A. ve Kahneman, D. (1986). Rational choice and the framing of decisions. The Journal of Business, 59(4), 251-278.
• Wallis, W. A. ve Friedman, M. (1942). The empirical derivation of indifference functions. O. Lange, F. McIntyre ve T. O. Yntema (Ed.), Studies in mathematical economics and econometrics in memory of Henry Schultz içinde (s. 175-189). University of Chicago Press.
• Watson, J. B. (1913). Psychology as the behaviorist views it. Psychological Review, 20, 158-177.
• Wold, H. ve Jureen, L. (1953). Demand analysis. John Wiley and Sons.