Türkiye’de Fisher Hipotezinin Geçerliliğine İlişkin Ampirik Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 38, 564 - 577, 25.05.2023

Şevket Pazarcı Asim Kar Mehmet Altuntaş

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1194376

Öz

Faiz oranı ile enflasyon oranı arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışan Fisher hipotezinin uzun yıllar boyunca ampirik literatürde incelendiği görülmektedir. Bu çalışma Türkiye'de Fisher hipotezinin geçerliliğini zaman serisi analiz yöntemlerini kullanarak incelemektedir. Literatürden farklı olarak ortalama fonlama maliyeti (AOFM), kredi ve mevduat faiz oranları aynı anda kullanılarak geniş perspektif ile konunun incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye için 2011:01-2021:08 dönemi arasındaki verilere Engle ve Granger eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Seriler arasında eşbütünleşik ilişki bulunmasının ardından FMOLS (Fully Modified Ordinary Least Squares) eşbütünleşme tahmincisi kullanılarak hipotezin geçerliliği incelenmiştir. FMOLS analizi tahmin bulgularına göre, enflasyon oranının faiz oranı üzerinde istatistiki anlamlı etkiler yarattığı ve bu etkinin kredi ve mevduat faizlerinde farklılaştığı, kredi faizlerinde daha yüksek olduğu görülmektedir. Genel olarak ise en yüksek etkinin AOFM’de olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Toda ve Yamamoto nedensellik analizi de yapılarak seriler arasındaki nedensellik ilişkileri incelenmiştir. Toda ve Yamamoto nedensellik analiz sonuçlarına göre enflasyon oranından çeşitli faiz oranlarına nedensellik ilişkisi tespit edilmektedir. Bu ilişkinin ihtiyaç kredisi ve AOFM’de çift yönlü olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Özetle, ampirik bulgular, Türkiye’de Fisher hipotezinin desteklendiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon Oranı, Fisher Hipotezi, Faiz Oranı, Eşbütünleşme Analizi

An Empirical Analysis of the Validity of the Fisher Hypothesis in Turkey

Öz

It is seen that the Fisher hypothesis, which tries to explain the relationship between the interest rate and the inflation rate, is examined in the empirical literature for many years. The study examines the validity of the Fisher hypothesis in Turkey using time series analysis methods. Unlike the literature, it is aimed to examine the subject with a broad perspective by using the average cost of funding (AOFM), loan and deposit interest rates at the same time. For this purpose, Engle and Granger cointegration analysis is performed on the data between 2011.01-2021.08 for Turkey. After finding a cointegrating relationship between the series, the validity of the hypothesis is examined by using Fully Modified Ordinary Least Squares (FMOLS) cointegration estimator. According to the FMOLS analysis estimation findings, it is seen that the inflation rate has a statistically significant effect on the interest rate, and this effect differs in loan and deposit rates, and is higher in loan rates. In general, it is concluded that the highest effect is in AOFM. In addition, Toda and Yamamoto causality analysis is also performed and the causality relations between the series are examined. According to the results of Toda and Yamamoto causality analysis, causality relationship is determined from inflation rate to various interest rates. It is found that this relationship is bidirectional in consumer loans and AOFM. In summary, empirical findings show that the Fisher hypothesis is supported in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Inflation Rate, Interest Rate, Fisher Hypothesis, Cointegration Analysis

Kaynakça

• Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2016). Enflasyon-faiz oranı takası: Fisher hipotezi bağlamında Türkiye ekonomisi için dinamik en küçük kareler yöntemi. Sosyoekonomi, 24(27), 33-56.
• Altunöz, U. (2018). Investigating the presence of Fisher effect for the China economy. Sosyoekonomi, 26(35), 27-40.
• Arisoy, I. (2013). Testing for the fisher hypothesis under regime shifts in turkey: new evidence from time varying parameters. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(2), 496-502.
• Bayat, T. (2011). Türkiye’de Fisher etkisinin geçerliliği: doğrusal olmayan eşbütünleşme yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (38), 47-60.
• Berüment, H., ve Jelassi, M. M. (2002). The Fisher hypothesis: a multi-country analysis. Applied Economics, 34(13), 1645-1655.
• Carneiro, F. G., Ângelo, J., Divino IV, C. A. ve Rocha, C. H. (2002). Revisiting the Fisher hypothesis for the cases of Argentina, Brazil and Mexico. Applied Economics Letters, 9(2), 95-98.
• Cooray, A. (2003). The Fisher effect: A survey. The Singapore Economic Review, 48(02), 135-150.
• Çinko, L. (2017). Türkiye’de Fisher hipotezinin geçerliliğinin sınanması. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(1), 53-64.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427-431.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1057-1072.
• Doğan, I., Orun, E., Aydın, B. ve Afsal, M. S. (2020). Non-parametric analysis of the relationship between inflation and interest rate in the context of Fisher effect for Turkish economy. International Review of Applied Economics, 34(6), 758-768.
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation,and testing. Econometrica: journal of the Econometric Society, 251-276.
• Fisher, I. (1930). Theory of interest: as determined by impatience to spend income and opportunity to invest it. Augustusm Kelly Publishers, Clifton.
• Granville, B. ve Mallick, S. (2004). Fisher hypothesis: UK evidence over a century. Applied Economics Letters, 11(2), 87-90.
• Gül, E. ve Açıkalın, S. (2008). An examination of the Fisher hypothesis: The case of Turkey. Applied Economics, 40(24), 3227-3231.
• Hawtrey, K. M. (1997). The Fisher effect and Australian interest rates. Applied Financial Economics, 7(4), 337-346.
• İncekara, A., Demez, S. ve Ustaoğlu, M. (2012). Validity of Fisher effect for Turkish economy: Cointegration analysis. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 396-405.
• Kanca, O., Üzümcü, A. ve Deniz, A. (2015). Fisher etkisi Türkiye ekonomisi için geçerli mi? Bir zaman serisi analizi: 1980-2013. Verimlilik Dergisi, (3), 45-66.
• Kasman, S., Kasman, A. ve Turgutlu, E. (2006). Fisher hypothesis revisited: A fractional cointegration analysis. Emerging Markets Finance and Trade, 42(6), 59-76.
• Kıran, B. (2013). A fractional cointegration analysis of Fisher hypothesis: evidence from Turkey. Quality & Quantity, 47(2), 1077-1084.
• Koç, P. (2020). Türkiye’de Fisher hipotezinin Fourier fonksiyonlarla analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1425-1434.
• Köse, N., Emirmahmutoğlu, F. ve Aksoy, S. (2012). The interest rate–inflation relationship under an inflation targeting regime: The case of Turkey. Journal of Asian Economics, 23(4), 476-485.
• Mercan, M. (2013). Enflasyon ve nominal faiz oranları arasındaki uzun dönem ilişkinin Fisher hipotezi çerçevesinde test edilmesi: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 368-384.
• Mishkin, F. S. (1992). Is the Fisher effect for real?: A reexamination of the relationship between inflation and interest rates. Journal of Monetary economics, 30(2), 195-215.
• Nazlıoğlu, S., Gurel, S., Güneş, S. ve Kılıc, E. (2021). Asymmetric Fisher effect in inflation targeting emerging markets: evidence from quantile co-integration. Applied Economics Letters, 1-8.
• Özer, M. O. (2019). Türkiye’de Fisher hipotezinin Fourier yaklaşımı ile incelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 856-878.
• Payne, J. E. ve Ewing, B. T. (1997). Evidence from lesser developed countries on the Fisher hypothesis: A cointegration analysis. Applied Economics Letters, 4(11), 683-687.
• Phillips, P. C. ve Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I(1) processes. The Review of Economic Studies, 57(1), 99-125.
• Phillips, P. C. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2),335-346.
• Songur, M. (2019). Fourıer yaklaşımı ile Fisher hipotezini yeniden gözden geçirmek: Türkiye örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 186-200.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Tunalı, H. ve Erönal, Y. Y. (2016). Enflasyon ve faiz oranı ilişkisi:Türkiye’de Fisher etkisinin geçerliliği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1415-1431.
• Yamak, R. ve Abdioğlu, Z. (2007). Fisher Hipotezinin Testi: Güçlü ve Zayıf Form. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2).
• Yılancı, V. (2009). Fisher hipotezinin Türkiye için sınanması: doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 205 213.