Kuşaklar Açısından Dinin Toplumsal Sermaye Potansiyeli ve Kullanım Alanları (Isparta Uygulaması)

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 39, 946 - 967, 25.08.2023

Fatih Kars , Metin Özkul

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1215832

Öz

Toplumsal bir olgu olarak din, görece değişmekle birlikte her toplumda bireylerin kurdukları sosyal ilişkilerden bireysel ve toplumsal davranışlarına, yaşadıkları olay veya durumlar karşısında takındıkları tavırlardan statü ya da konumlarıyla birlikte ilgili rollerinin meşrulaştırılmasına kadar birçok konuda etkili olan potansiyel bir güce sahiptir. Bu gücü sayesinde din, aynı zamanda gündelik yaşamın inşası için gerekli olan birçok işlevi de yerine getirmektedir. Ancak söz konusu işlevlerin kapsamı, bireylerin sosyalleşme geçmişlerine ve dini temsil kapasitelerine göre değişmektedir. Bu çalışma, toplumsal bir sermaye olarak dinin veya dini değerlerin kullanımının ve kullanım alanlarının kuşaklara göre farklılaşıp farklılaşmadığı üzerinedir. Araştırmanın alan verileri Isparta ili merkez ilçesi ve mücavir alan sınırları içindeki kırsal kesimden toplanmıştır. Araştırmanın uygulama aşamasında elde edilen veriler analiz edilerek; dinin ya da dini değerlerin aile içi ilişkilere, komşuluk ve arkadaşlık ilişkilerine ve alışveriş sürecinde kurulan ilişkilere yönelik etkisi, kuşaklara göre belli oranlarda farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca gündelik hayatta girip çıkılan sosyal ortamlarda inançlı bir kişi olduğunun belli edilmesi ya da gösterilmesi hususunda da kuşakların farklı düşüncelere sahip oldukları saptanmıştır. Bu doğrultuda ele alınan bir örnek olarak; dini bir sembol özelliği de olan selam verme davranışında kullanılan ifadelerin ve bu ifadelerin kullanıldığı ortamların kuşaklara göre farklılaştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Sermaye, Din, Kuşaklar, Gündelik Hayat, Toplumsal İlişkiler

Destekleyen Kurum

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ÖYP KURUM KOORDİNASYON BİRİMİ

Proje Numarası

ÖYP06569-DR-16

Social Capital Potential and Usage Areas of Religion in Terms of Generations (Isparta Application)

Öz

Religion as a social phenomenon, although relatively changing, has a potential power in every society that is effective in many issues from the social relations established by individuals to their individual and social behaviors, from the attitudes they adopt in the face of the events or situations they experience to the legitimization of their relevant roles together with their status or position. Thanks to this power, religion also performs many functions necessary for the construction of everyday life. However, the scope of these functions varies according to the socialization backgrounds of individuals and their capacity to represent religion. The study focuses on whether the use and usage areas of religion or religious values as a social capital differs according to generations. The field data of the study are collected from the central district of Isparta province and the rural areas within the borders of the adjacent area. The data obtained as a result of the application of the questionnaire created to test the hypotheses of the research to the subjects are analyzed by using the chi-square independence test. By analyzing the data obtained during the application phase of the research, it is determined that the effect of religion or religious values on family relations, neighborly and friendship relations and relationships established in the shopping process differs in certain proportions according to generations. In addition, it is determined that generations have different thoughts about showing that they are a believer in social environments that enter and exit in daily life. As an example, considered in this direction it is observed that the expressions used in the salutation behavior, which is also a religious symbol, and the environments in which these expressions are used differ according to generations.

Anahtar Kelimeler

Social Capital, Religion, Daily Life, Generations, Social Relations

Proje Numarası

ÖYP06569-DR-16

Kaynakça

• Abidoğlu, İ. (2021). Bir sosyal fenomen olarak İslam’da hac olgusu, [Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Abuzar, C. (2011). Dinin toplumsal yaşam üzerindeki etkisi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26, 143-153.
• Acar, Z. ve Başar, E. (2015). Cuma hutbelerinin sosyal sermaye oluşturmadaki rolü: Diyanet İşleri Başkanlığının cuma hutbeleri üzerine bir araştırma. A. Diken vd. (Ed.), 1. International Congress on Applied Sciences: “Social Capital”, 831-835.
• Akkuş, H. İ. (2018). Türk toplumunun dindarlık algısı (Batı Akdeniz örneği) [Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Alacahan, O. ve Duman, B. (2011). Güven ve sivil bağlılık boyutuyla sosyal sermaye ve mezhep: Kahramanmaraş örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 108-131.
• Arslan, M. (2016). Gündelik hayatta din. N. Akyüz ve İ. Çapcıoğlu (ed.), Din sosyolojisi el kitabı içinde (s. 307-322). Grafiker Yayınları.
• Arslantürk, Z. (1999). Sosyal bilimler için araştırma metod ve teknikleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Aydemir, M. A. (2011). Sosyal sermaye -topluluk duygusu ve sosyal sermaye araştırması-, Çizgi Kitabevi.
• Aydemir, M. A. ve Tecim, E. (2012). Türk toplumunda aile ve dinin sosyal sermaye potansiyeli. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 43-59.
• Bal, H. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri-nicel araştırma yöntemleri. Fakülte Kitabevi,
• Baltacı, A. (2018). Habitus: dini inanç habitusunun oluşumu üzerine kavramsal bir inceleme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 1-24. https://doi.org/10.30803/adusobed.411797
• Berger, P. L. (2015). Kutsal şemsiye dinin sosyolojik teorisinin ana unsurları (5. Baskı). (A. Coşkun Çev.), Rağbet Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1990).
• Bergson, H. (2013). Ahlakın ve dinin iki kaynağı. (M. M. Yakupoğlu Çev.), Doğu Batı Yayınları.
• Bilgin, V. (2013). Din ve kültür. M. Bayyiğit (Ed.), Din sosyolojisi içinde (s. 107-132). Palet Yayınları.
• Bodur, H. E. ve Çapcıoğlu, İ. (2016). Sosyolojik teori ve din. N. Akyüz ve İ. Çapcıoğlu (Ed.), Din sosyolojisi içinde (s. 111-147). Grafiker Yayınları.
• Bourdieu, P. (1986). The form of capital, J. G. Richardson (Ed.), Handbook of Theory and Research fort he Sociology of Education içinde (s. 241-258). Greenwood Press.
• Bourdieu, P. (2014). Simgesel sermaye ve toplumsal sınıflar. Cogito: Pierre Bourdieu içinde (s. 192-204), Yapı Kredi Yayınları, 76.
• Canatan, K. ve Yıldırım, E. (2011). Aile sosyolojisi. Açılım Kitap.
• Coleman, J. S. (1994). Foundations of social theory. Belknap Press, Cambridge.
• Coleman, J., S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology. 94(1), 95-120.
• Çakmak, F. (2015). Din-toplum ilişkisi bağlamında “dinsel itibar” kavramı üzerine teorik bir değerlendirme. Eskiyeni, 30, 59-69.
• Çetin, E. (2010). Gündelik hayatın sosyolojisi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Çetin, E. (2017). Gündelik hayata sosyolojik bakmak. Siyasal Kitabevi.
• Duman, B. ve Alacahan, O. (2011). Sosyal sermaye/güven boyutunda etniklik. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 181-208.
• Ertit, V. (2020). Sosyolojinin kurucu figürlerinde din. Akademik Hassasiyetler Dergisi, 7(14), 1-35.
• Esgin, A. (2018). Gündelik hayat sosyolojisi: tarihsel süreç ve temel ilkeler. A. Esgin ve G. Çeğin (Ed.), Gündelik Hayat Sosyolojisi Temalar, Sorunsallar ve Güzergahlar içinde (s. 13-34). Phoneix Yayınevi.
• Field, J. (2008). Sosyal sermaye 2. Baskı. (B. Bilgen ve B. Şen Çev.), Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Goffman, E. (2016). Günlük yaşamda benliğin sunumu. (B. Cezar Çev.), Metis Yayınları.
• Goffman, E. (2017). Kamusal alanda ilişkiler-toplumu yaşamın mikro incelemeleri. (M. F. Karakaya Çev.), Heretik Yayınları.
• Goffman, E. (2018). Toplum içinde davranmak-etkileşimlerin sosyal düzenine dair açıklamalar. (A. Bölükbaşı Çev.), Heretik Yayınları.
• Gökalp Yılmaz, G. (2018). Michel de Certeau’nun gündelik hayat sosyolojisiyle bir analiz: Almanya’daki Türklerin gündelik hayat pratikleri ve taktikleri. Detay Yayıncılık.
• Güdücü, B. ve Balcı C. (2021). Kuşaklar ve eğitim üzerine sosyolojik bir analiz. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 7(1), 105-120.
• Günay, Ü. (2012). Din sosyolojisi. İnsan Yayınları.
• İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. (2013). https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=istanbul-demografi-13.04.2019_2.pdf adresinden 4 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır.
• Kaya, A. (2014). Bourdieu'nün materyalist ve siyasal din okuması üzerine. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 85-96. https://doi.org/10.17494/ogusbd.25638
• Kirman, M. A. (2004). Din sosyolojisi terimleri sözlüğü. Rağbet Yayınları.
• Köktaş, M. E. (1997). Din ve siyaset. Vadi Yayınları.
• Luckman, T. (2016). Görünmeyen din modern toplumda din sorunu (2. Baskı). (A. Coşkun vd. Çev.), Rağbet Yayınları.
• Marshall, G. (2009). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü Çev.), Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mead, G. H. (2017). Zihin, Benlik ve Toplum. (Y. Erdem Çev.), Heretik Yayınları.
• Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar I, (S. Özge, Çev.) Yayın Odası.
• Okumuş, E. (2002). Gösterişçi dindarlık. Ark Kitapları.
• Okumuş, E. (2014). Değer ve din istismarı. The Journal of Academic Social Science Studies, 24, 13-31.
• Özkul, M. (2017). Kurumlar sosyolojisi. Fakülte Kitabevi.
• Öztürk Kalkan, S. (2012). Türk kültüründe selamlaşma kavramı, bu kavramın (ilköğretim ve ortaöğretim) ders kitaplarına ve ders programlarına yansıtılması [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Portes, A. (1998). Social capital: ıts origins and applications in modern sociology, Annual Review of Sociology. 24, 1-24.
• Putnam, R. D. (1993). The prosperous community social capital and public life. file:///D:/Doktora%20Makale%202/Putham%3B%20Makale.pdf adresinden 3 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: the collapse and revival of american community. Simon ve Schuster.
• Ritzer, G. ve Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (H. Hümür, Çev.), Deki Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2013).
• Sencer, M. ve Sencer, Y. (1978). Toplumsal araştırmalarda yöntembilim, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Şimşek, İ. H. (2011). Sosyolojik bağlamda sosyal sermayenin unsurları ve Kur'an'ın ortaya koyduğu değerler. Journal of Analytic Divinity, 2(1), 207-234. https://doi.org/10.46595/jad.390550
• Tecim, E. (2011). Sosyal güven oluşumunda dinin etkisi [Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Thompson, K. (2002). Emile Durkheim. Hamilton P. (Ed.), Key sociologists, Routledge.
• Traunmüller, R. (2011). Moral communities? religion as source of social trust in a multilevel analysis of 97 german regions, european sociological review. Oxford University Press, 27(3), 346-363. https://doi.org/10.1093/esr/jcq011
• Türk Dil Kurumu. (2022). https://sozluk.gov.tr/ adresinden 15 Kasım 2022 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden 5 Mayıs 2018 tarihinde alınmıştır.
• Wach, J. (1995). Din sosyolojisi. (Ü. Günay Çev.), Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1944).
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2015). Çağdaş sosyoloji kuramları klasik geleneğin genişletilmesi, (L. Buruz ve M. R. Ayas, Çev.) Doğu Batı Yayınları.
• Yarcı, S. (2011). Pierre Bourdieu'da sosyal sermaye kavramı. Akademik İncelemeler Dergisi, 6(1), 125-135.
• Yavuz, S. (2013). Sosyal sermaye ve din; sosyal sermayenin grup içi işbirliği ve eşgüdüme etkisi üzerine. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(23), 43-76. https://doi.org/10.14395/jdiv55