Türkiye Ekonomisinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 100. Yıl Özel Sayısı, 26 - 43, 29.10.2023

Hakan Murat Arslan

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1300286

Cited By: 1

Öz

Günümüzde ülkelerin ekonomik performansları çok farklı kriterler çerçevesinde ölçülmeye çalışılmaktadır. Bu amaçla yıldan yıla sayısı ve niteliği artan ekonomik makro göstergelerden yararlanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin son 38 yıllık ekonomik performansını literatürde sıklıkla kullanılan makro ekonomik göstergeler çerçevesinde değerlendirmektir. Çalışmanın özgün yanı üç faklı çok kriterli karar verme yönteminin hibrit bir yaklaşımla kullanılması ve fazla sayıdaki alternatifin birlikte değerlendirilmesidir. Çalışmada kullanılan temel veri matrisi değerleri; Türkiye İstatistik Kurumu, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu gibi kuruluşların resmi sitelerinden elde edilmiştir. Çalışmada öncelikle Entropi yöntemi ile kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesi gerçekleştirilmiştir. Ardından elde edilen verilere ayrı ayrı EDAS ve MOORA yöntemleri uygulanmıştır. Gerçekleştirilen analizler neticesinde; ekonomik performansın en iyi olduğu yıl 2011, ekonomik performansın en kötü olduğu yıl ise 1994 olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu çalışma ile çok kriterli karar verme yöntemleri ile ülkelerin ekonomik performanslarının değerlendirilebileceği gösterilmiştir. Ekonomik performansın bazı yıllarda düşük olmasının sebebi, küresel ekonomik krizler ve yaşanan doğal afetler olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Performans, Entropi Yöntemi, EDAS Yöntemi, MOORA Yöntemi

Evaluation of Turkish Economy with Multi Criteria Decision Making Methods

Öz

Today, the economic performance of countries is tried to be measured within the framework of very different criteria. For this purpose, macroeconomic indicators, which increase in number and quality from year to year, are used. The aim of the study is to evaluate Turkey's economic performance for the last 38 years within the framework of macroeconomic indicators that are frequently used in the literature. The original aspect of the study is the use of three different multi criteria decision making methods with a hybrid approach and the evaluation of many alternatives together. The basic data matrix values used in the study. It is obtained from the official websites of institutions such as the Turkish Statistical Institute, The Ministry of Treasury and Finance, The Central Bank of the Republic of Turkey and the Banking Regulation and Supervision Agency. In the study, first of all, the weights of the criteria are determined by the Entropy method. Then, EDAS and MOORA methods re applied to the obtained data separately. As a result of the analyzes carried out, it is determined that the year with the best economic performance is 2011, and the year with the worst economic performance is 1994. In addition, this study shows that the economic performance of countries can be evaluated with multi criteria decision making methods. The reason for the low economic performance in some years is thought to be the results of the global economic crises and natural disasters.

Anahtar Kelimeler

Economic Performance, Entropy Method, EDAS Method, MOORA Method

Kaynakça

• Alkın, E., Yıldırım, K. ve Özer, M. (2005). İktisada giriş. Anadolu Üniversitesi.
• Avramovıc, Dragoslav; Ravi Gulhatı, J. Philip Hayes vd. (1964). Economic growth and external debt, The Johns Hopkins Pres.
• Balcerzak, A. P. ve Pietrzak, M. P. (2016). TOPSIS analysis of changes of quality of human capital in European Union countries. ICEM 2016 International scientific conference economics and management. Smart and efficient economy: Preparation for future innovative economy. 21 International scientific conference. Proceedings of selected papers (s. 80-85).
• Belke, M. (2020). CRITIC ve MAIRCA yöntemleriyle G7 ülkelerinin makroekonomik performansının değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı), 120-139.
• Brauers, W. K. M. ve Zavadskas, E. K. (2006). The MOORA method and its application to privatization in a transition economy. Control and Cybernetics, 35(2), 445-469.
• Chen, W., Feng, D. ve Chu, X. (2015). Study of poverty alleviation effects for Chinese fourteen contiguous destitute areas based on Entropy method, International Journal of Economics and Finance, 7(4), 89-98.
• Costanza, R., Hart, M., Kubiszewski, I. ve Talberth, J. (2014). A short history of GDP: Moving towards better measures of human well-being. The Solutions Journal, 5(1), 91-97.
• Dinçer, S. E. (2011). Multi-criteria analysis of economic activity for European Union member states and candidate countries: TOPSIS and WSA applications. European Journal of Social Sciences, 21(4), 563-572.
• Eleren, A. ve Karagül, M. (2008). 1986-2006 Türkiye ekonomisinin performans değerlendirmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 1-14.
• Hallett, A. H. ve Lewis, J. (2007). Debt, deficits, and the accession of the new member states to the Euro. European Journal of Political Economy, 23(2), 316-337.
• Işık, N., Engeloğlu, Ö. ve Karaoğlan, S. (2018). Gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin ihracat performansının bulanık AHP ve TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 113-128.
• Karakoç, M., Tayyar, N. ve Genç, E. (2016). Gri ilişkisel analiz yöntemiyle kurumsal yönetim endeksinde yer alan şirketlerin finansal performanslarının ölçümü ve kurumsal derecelendirme notları ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1327-1338.
• Keshavarz, G. M.., Zavadskas, E. K., Amiri, M. ve Turskis, Z. (2016). Ex¬tended EDAS method for fuzzy multi criteria decision ma¬king: An application to supplier selection. International Journal of Computers Communications & Control, 11, 358-371.
• Keshavarz, G. M., Zavadskas, E. K., Olfat, L. ve Turskis, Z. (2015). Multi criteria inventory classification using a new method of eva¬luation based on distance from average solution (EDAS). Infor¬matica, 26, 435-451.
• Kılıç, S. B. (2005). Avrupa Birliğine üye ve aday ülkelerin bazı temel makro ekonomik kriterlere göre sınıflandırılması: Çok kriterli karar alma analizine dayalı bir modelin tahmini. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 339-352.
• Koşaroğlu, Ş. M. (2021). E7 ülkelerinin makroekonomik performanslarının ENTROPİ ve ARAS yöntemleriyle karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (68), 203-221. https://doi.org/10.51290/dpusbe.833885
• Li, X., Wang, K., Liu, L., Xin, J., Yang, H. ve Gao, C. (2011). Application of the Entropy weights and TOPSIS method in safety evaluation of coal mines, Procedia Engineering, 26, 2085-2091.
• Masca, M. (2017). Economic performance evaluation of European Union countries by TOPSIS method. North Economic Review, 1(1), 83-94.
• Moss, T. J. ve Hanley, S. C. (2003). The other cost of high debt in poor countries: Growth, policy dynamics and institutions, center for global development. Issue Paper on Debt Sustainability, No. 3.
• Özden, U. H. (2012). AB’ye üye ülkelerin ve Türkiye’nin ekonomik performanslarına Gore Vikor yöntemi ile sıralanması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 455-468.
• Rauch, J. N. ve Chi, Y. F. (2010). The plight of green GDP in China. Consilience: The Journal of Sustainable Development, 3(1), 102-116.
• Turan, G., İ. Eker ve J. Pekar (2010). Selection with TOPSIS method among of EU Candidate and pre-accession countries. Ekonomické Rozhľady/Economic Review, 39(4), 473-480.
• Türkiye Cumhuriyeti 61. Dönem Hükümeti Ekonomik Programı (2011-2013). (2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Katilim_Oncesi_Ekonomik_Program_2011-2013.pdf adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Urfalıoğlu, F. ve Genç, T. (2013). Çok kriterli karar verme teknikleri ile Türkiye’nin ekonomik performansının Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 329-360.
• Yalçın, E. (2003). İktisadi büyüme ve dış krediler: Ampirik bir çalışma [Uzmanlık Yeterlilik Tezi]. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası.