Sosyal Görünüş Kaygısı ve Sosyal Medya Bağımlılığının Estetik İşlem Yaptırma Algısı ile İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 40, 1412 - 1432, 25.11.2023

Pınar Özer , Şerife Güzel

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1258228

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, sosyal görünüş kaygısı ve sosyal medya bağımlılığının estetik işlem yaptırma algısı ile ilişkisini incelemek amacıyla oluşturulmuştur. Çalışma, Türkiye’de yaşayan on sekiz yaş ve üzerindeki 501 kişi ile kolayda örnekleme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Veriler Google forms uygulaması kullanılarak hazırlanan online olarak toplanmıştır. Toplanan veriler elde edilen bulgular IBM SPSS Statistics 22 (IBM SPSS, Türkiye) programı aracılığı ile analiz edilmiştir. Çalışmada sosyal görünüş kaygısı ölçeği, sosyal medya bağımlılığı ölçeği ve sosyal medyada estetik işlem yaptırma algısı ölçeği olmak üzere üç ölçekten yararlanılmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenilirliklerinin incelenmesi için Cronbach’s Alpha değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca ölçeklere normallik testi gerçekleştirilmiştir. Hipotezlerin test edilmesi için bağımsız gruplarda t testi ve tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. İlişkinin tespiti için Pearson Korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda sosyal görünüş kaygısı ve sosyal medya bağımlılığı arasında, sosyal görünüş kaygısı ve estetik işlem yaptırma algısı arasında, sosyal medya bağımlılığı ve estetik işlem yaptırma algısı arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Görünüş Kaygısı, Sosyal Medya Bağımlılığı, Estetik İşlem Yaptırma Algısı, Medikalizasyon

Etik Beyan

Bu çalışma için Selçuk Üniversitesi Etik Kurulundan 2021/1808 sayılı ve 20.11.2021 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

The Relationship of Social Appearance Anxiety and Social Media Addiction and the Perception of Aesthetic Procedure

Öz

The study is prepared to examine the relationship between social appearance anxiety and social media addiction and the perception of having aesthetic procedures. The study is carried out with convenience sampling method with 501 people aged eighteen and over living in Turkey. The data are collected by using online Google forms application. The collected data and findings are analyzed through the IBM SPSS Statistics 22 (IBM SPSS, Turkey) program. Three scales are used in the study: the social appearance anxiety scale, the social media addiction scale, and the perception of aesthetic operation in social media. Cronbach's Alpha values are examined to examine the validity and reliability of the scales. In addition, normality test is performed on the scales. In order to test the hypotheses, Independent Sample t-test and one-way ANOVA are applied to independent groups. Pearson Correlation analysis is performed to determine the relationship. As a result of the analyses, a positive relationship is found between social appearance anxiety and social media addiction, between social appearance anxiety and perception of having aesthetic procedures, and between social media addiction and perception of having aesthetic procedures.

Anahtar Kelimeler

Social Appearance Anxiety, Social Media Addiction, Perception of Having an Aesthetic Procedure, Medicalization

Etik Beyan

Bu çalışma için Selçuk Üniversitesi Etik Kurulundan 2021/1808 sayılı ve 20.11.2021 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Kaynakça

• Ağırnaslıgil, M. Ö. ve Gül-Amuk, N. (2017). İskeletsel sınıf ııı maloklüzyona sahip ortognatik cerrahi hastalarının cerrahi öncesi ve cerrahi sonrasında benlik saygısı, eleştiriye duyarlılık ve sosyal görünüş kaygısı düzeylerinin değerlendirilmesi. Selcuk Dent Journal, 5(1), 50-58.
• Akman-Dömbekci, H. (2021). Estetik operasyonların sosyal etmenleri ve tıbbileştirme ile ilişkisi: Rinoplasti üzerine nitel bir araştırma [Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Akman-Dömbekci, H. ve Öztürk, Y. E. (2021). Burun estetiği operasyonlarını etkileyen sosyal faktörler ve burun estetiğinin tıbbileştirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, (87), 217-240.
• Aktaş, S. (2014). Medyanın kadın estetiği üzerine etkileri ve ebenin rolü. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 187-195.
• Alptekin, D. ve Delibaş, E. (2021). Estetik uzmanlarının bedenin yeniden inşasına dair görüşlerinin sosyolojik bir değerlendirmesi, (41-42), 163-186.
• Altındiş, A., Altındiş, S., Aslan, F. G., Aşıcı, N., İnci, M. B., Ekerbiçer, H. Ç. ve Tokaç, M. (2017). Sosyal medya ağları ve sosyal görünüm anksiyetesi. International Journal of Social Science, (64), 227-235.
• American Society For Aesthetic Plastic Surgery (ASAPS). (2021). Aesthetic plastic surgery national databank statistics 2020-2021. https://cdn.theaestheticsociety.org/media/statistics/2021-TheAestheticSocietyStatistics.pdf adresinden 1 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
• Amil, O. ve Bozgeyikli, H. (2015). Investigating the relationship between social appearance anxiety and loneliness of turkish university youth. Journal of Studies in Social Sciences, 11(1), 68-96.
• Araslı, O. (2017). Medyadan “estetik-güzellik” uygulamalarına “merdiven üstü” bir bakış: “Adana’daki sahte estetik iddiaları” hakkında haberlerin değerlendirilmesi. Atatürk İletişim Dergisi, (14), 61-80.
• Atalay, S. (2020). Sosyolojik perspektiften dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Tıbbileştirme ve farmasötikalizasyon temelinde kavramsal bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (65), 461-485.
• Attepe, S. (2013). Tıbbileştirmeyi kadın sorunları bağlamında düşünmek. Aile ve Kadın Sempozyumu (s. 17-22). Kırıkkale.
• Ayparçası, F. (2015). Modernizmin beden tüketimine etkisi: Estetik cerrahi operasyonlar örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Bilgilier, H. A. (2018). Sosyal medya kullanımı ile sosyal medya bağımlılık düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Ege üniversitesi örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 351-369.
• Bilişli, Y. (2019). İnternet sağlık haberlerinde tıbbileştirmenin inşası: sağlık haber söylemine eleştirel bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 3608-3629.
• Bolton, M. A., Pruzinsky, T., Cash, T. F. ve Persing, J. A. (2003). Measuring outcomes in plastic surgery: Body image and quality of life in abdominoplasty patients. Plastic and Reconstructive Surgery, 112(2), 619-625.
• Boursier, V., Gioia, F. ve Griffiths, M. D. (2020). Do selfie-expectancies and social appearance anxiety predicts adolescents’ problematic social media use?. Computers in Human Behavior, 110, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106395
• Bradbury, E. (1994). The psychology of aesthetic plastic surgery. Aesthetic Plastic Surgery, 18(3), 301-05.
• Chen, A. D., Furnas, H. J. ve Lin, S. J. (2020). Tips and pearls on social media for the plastic surgeon. Plastic and Reconstructive Surgery Journal, 145, 988-96.
• Clarke, A., Hansen, E. L. E., White, P. ve Butler, P. E. M. (2012). Low priority? A cross sectional study of appearance anxiety in 500 consecutive referrals for cosmetic surgery. Psychology, Health & Medicine, 17(4), 440-46.
• Conrad, P. (1992). Medicalization and social control. Annual Reviews Sociol, 18, 209-232.
• Conrad, P. ve Leiter, V. (2004). Medicalization, markets and consumers. Journal of Health and Social Behavior, 45, 158-176.
• Çakır, C. (2018). Estetik cerrahide hekimin hukuki sorumluluğu [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir Ekonomi Üniversitesi.
• Çakmak, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım düzeyleri ile sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Çelik, E. ve Şenay-Güzel, H. (2018). Ergenlerde sosyal görünüş kaygısı ile mükemmeliyetçilik arasındaki ilişki: Benlik saygısının aracı rolü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(2), 235-256.
• Çetinkaya, B., Gülaçtı, F. ve Çiftçi, Z. (2019.) Lise öğrencilerinin sosyal görünüş kaygı düzeylerinin değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 904-922.
• Çiçek, G. (2021). Burun estetiği ameliyatı öncesi bireylerin sosyal görünüş kaygıları ile psikolojik iyi oluşların incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ordu Üniversitesi.
• Çömlekçi, M. F. ve Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188.
• Demirbaş, H. (2019). İnsanlar neden estetik müdahalelere yönelmektedir? Gerisindeki güdülenme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(99), 81-91.
• Demirel, E.T. (2018). Nicel araştırma yöntemlerine giriş. (1.Baskı). Eğitim Yayınevi.
• Dinler, G. (2020). Güzellik-estetik-sağlık içerikli internet haberlerinin sağlık iletişimi ve gazetecilik etiği bağlamında incelenmesi. Aksaray İletişim Dergisi, 2(2), 119-134.
• Doğan, T. (2010). Sosyal görünüş kaygısı ölçeğinin (SGKÖ) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 151-159.
• Doğan, U. ve Çolak, T. S. (2016). Self-concealment, social network sites usage, social appearance anxiety, loneliness of high school students: A model testing. Journal of Education and Training Studies, 4(6), 176-183.
• Doğan-Özdemir, N. G. ve Kulakaç, Ö. (2021). Kadın sağlığının medikalizasyonuna feminist bakış açısı. Ö. Kulakaç (Ed.), Kadının Yaşam Dönemleri, Uygulamalar ve Önlemler içinde (s.1-13). Türkiye Klinikleri.
• Dorfman, R. G., Vaca, E. E., Fine, N. A. ve Schierle, C. F. (2017). The ethics of sharing plastic surgery videos on social media: Systematic literatüre review, ethical analysis, and proposed guidelines. Plastic and Reconstructive Surgery Journal, 140(4), 825-836.
• Durmuş, M. (2015). Güncel bireysel anlatılar üzerinden burun estetiği hevesini anlamak ve anlamlandırmak: 21.yy dönemecinde burun buruna gelen toplum ve rinoplasti [Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Erdoğan, B. (2019). Klinik olmayan örneklemde sosyal medya bağımlılığının sosyal görünüş kaygısı ve iletişim becerileri ile arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Eşiyok-Sönmez, E. ve Özgen, Ö. (2017). Medya kullanımı ve beden imajı: Türkiye ve İngiltere örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (27), 78-95.
• Field, A. E., Camargo Jr, C. A., Taylor, C. B., Berkey, C. S., Roberts, S. B. ve Colditz, G. A. (2001). Peer, parent and media influences on the development of weight concerns and frequent dieting among preadolescent girls and boys. PEDIATRICS, 107(1), 54-60.
• Gilik, M. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığının sosyal görünüş kaygısı ve çeşitli değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi (İstanbul Yenibosna Çok Programlı Anadolu Lisesi örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Nişantaşı Üniversitesi.
• Gökmen, A. (2021). Özçekimin bireylerin estetik algı ve müdahalelere yönelimi üzerine etkisinin değerlendirilmesi [Uzmanlık Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Gürsoy-Atar, Ö. ve Gürsoy-Ulusoy, Ş. (2020). Sosyal medyada ördek sendromu: Instagram üzerinden bir değerlendirme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 925-951.
• Güvenen, G. (2017). Sosyal medya ve kitle iletişim araçlarının lise öğrencilerinin beden algısı ve sosyal görünüş kaygısı üzerine etkisinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Haliç Üniversitesi.
• Hans-Ulrich, D. (2014). Sağlık hizmetlerinin doğası: Metalaştırmaya karşı dayanışma. L. Panitch ve C. Leys (Ed.), Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları içinde (s. 43-45). Yordam Kitap.
• Haspolat, N. K. ve Kağan, M. (2017). Sosyal fobinin yordayıcıları olarak beden imajı ve benlik saygısı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 139-152.
• Hawes, T., Zimmer-Gembeck, M. J. ve Campbell, S.M. (2020). Unique associations of social media use and online appearance preoccupation with depression, anxiety, and appearance rejection sensitivity. Body Image, 33, 66-76.
• Hou, Y., Xiong, D., Jiang, T., Song, L. ve Wang, Q. (2019). Social media addiction: its impact, mediation, and intervention. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 13(1), 1-17.
• Kalay, G. (2014). Neoliberalizm ve Kimlik Siyaseti. http://kongrekaraburun.org/wp-content/uploads/2014/08/images_2014_TamMetinler_B7_05_GulerKalay.pdf adresinden 06 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• Kara, A. (2016). Sosyal görünüş kaygısı ile utangaçlık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Birey ve Toplum Dergisi, 6(1), 95-106.
• Karaca, E. ve Beydağ, K. D. (2021). Plastik cerrahi ameliyatı geçirmiş kadınların beden imajı ve benlik saygıları arasındaki ilişki. Sağlık ve Toplum Dergisi, 31(2), 181-194.
• Kılıç, M. (2015). Üniversite öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile benlik saygıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Koskina, A., Van den Eynde, F., Meisel, S., Campbell, I. C. ve Schmidt, U. (2011). Social appearance anxiety and bulimia nervosa. Eating Weight Disorders EWD, 16(2), 142-145.
• Kurtdaş, M. Ç. (2016). “Sağlıklı yaşam!” sloganı etrafında şekillenen yeni tüketim biçimleri. Sosyolojik Düşün Dergisi, 1(1), 1-10.
• Kurtdaş, M. Ç. (2017). Medikalizasyon süreci, sağlığın ticarileşmesi ve bedenin denetlenmesine sosyolojik bir bakış. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(27), 983-1012.
• Kurutçu, Ş. (2020). Estetik ve cerrahi sağlık hizmeti alan bireylerde sosyal görünüş kaygısının özgüven ve utangaçlık üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Levinson, C. A., Rodebaugh, T. L., White, E. K., Menatti, A., Weeks, J. W., Iacovino, J. M. ve Warren, C. S. (2013). Social appearance anxiety, perfectionism, and fear of negative evaluation: distinct or shared risk factors for social anxiety and eating disorders?. Appetite, (67), 125-133.
• Leys, C. (2014). Sağlık ve kapitalizm. L. Panitch ve C. Leys (Ed.), Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları içinde (s. 15-42). Yordam Kitap.
• Mete, B. ve Beydağ, K. D. (2021). Mastektomi sonrası meme rekonstrüksiyonu yapılan kadınlarda benlik saygısı ve sosyal görünüş kaygısı ilişkisi. Sağlık ve Toplum Dergisi, 31(2), 159-171.
• Moneva, J. C., Geñorga, J. G. R. ve Solon, E. M. (2020). Physical appearance anxiety and social relations. International Journal of Social Science Research, 8(1), 99-116.
• Moss, T. P. ve Harris, D. L. (2009). Psychological change after aesthetic plastic surgery: A prospective controlled outcome study. Psychology, Health & Medicine. 14(5), 567-572.
• Mülazımoğlu-Ballı, Ö. ve Aşçı, F. H. (2006). Sosyal fizik envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 11-19.
• Negiz, N. ve Çağlar, N. (2015). Sosyal medya, siyaset ve kadın: kadın siyasetçi bağlamında bir gözlem. H. Ertaş (Ed.), Kamu yönetiminde sosyal medya kuramdan uygulamaya (1. Baskı) içinde (s. 149-191). Palet Yayınları.
• Okgün-Alcan, A. ve Çetin, S. (2021). Sosyal medya kullanımının kadınların estetik cerrahiye ilişkin tutumlarına etkisi. Osmangazi Tıp Dergisi, 44(4), 554-562.
• Oktan, V. ve Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 543-556.
• Okumuş, A. (2019). Günümüzde kadınların estetik uygulamalara bakışı nasıldır? sanal estetik algısı ve sosyal medya reklamlarının estetik müdahale kararı alırken etkisi ne kadardır?. KBB-Forum. 18(3), 238-248.
• Öktem, F. (2022). Estetik operasyon bağımlılığı. https://fatihoktem.com.tr/estetik-operasyon-bagimliligi/ adresinden 20 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
• Özteke-Kozan, H. ve Hamarta, E. (2017). Beliren yetişkinlikte beden imgesi: bağlanma ve sosyal görünüş kaygısının rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(48), 63-81.
• Sezgin, D. (2016). Sağlıkta dönüşüm: sağlık paradigması ve medya. Toplum ve Hekim Dergisi, 31(2), 101-109.
• Solmaz, B., Tekin, G., Herzem, Z. ve Demir, M. (2013). İnternet ve sosyal medya kullanımı üzerine bir uygulama. Selçuk İletişim Dergisi, 7(4), 23-32.
• Sorice, S. C., Li, A. Y., Gilstrap, J., Canales, F. L. ve Furnas, H. J. (2017). Social media and the plastic surgery patient. Plastic and Reconstructive Surgery Journal, 140(5), 1047-1056.
• Sübaşı, G. (2007). Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygıyı yordayıcı bazı değişkenler. Eğitim ve Bilim, 32(144), 3-15.
• Şafak, B. ve Kahraman, S. (2019). Sosyal medya kullanımının yalnızlık ve narsistik kişilik özelliği belirtileri ile ilgili ilişkinin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 54-69.
• Şahin, C. ve Yağcı, M. (2017). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği- yetişkin formu: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 523-538.
• Şahin, M. ve Erbil, N. (2019). Doğum ve medikalizasyon. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 2(2), 120-130.
• Şimşek, O. M. ve Koçak, O. (2020). Türk ve yabancı üniversite öğrencilerinin internet bağımlılıklarının karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi ve sosyal görünüş kaygısı ile ilişkinin incelenmesi. Middle East Journal of Refugee Studies, 5(2), 25-43.
• Şimşir, Z., Seki, T. ve Dilmaç, B. (2019). Sosyal görünüş kaygısında cinsiyet farklılıkları: Bir meta analiz çalışması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 615-637.
• Telli, E. ve Ünal, Z. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyo-demografik özelliklerine göre sosyal görünüş kaygısı: Bir alan araştırması. Mehmet Akif Ersoy Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 134-148.
• Toraman, A. ve Erdem, R. (2016). Kavramsal açıdan tıbbileştirme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(4), 503-510.
• Tulacı, K. G. ve Arslan, E. (2020). Septorinoplasti yapılan hastalarda sosyal görünüş kaygısının hasta memnuniyetine etkisinin araştırılması. KBB-Forum, 19(3), 318-323.
• Türk, D. G. ve Bayrakcı, S. (2020). Sosyal medya ve toplumda değişen estetik işlem yaptırma algısı. Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 10(39), 118-135.
• Ünsal-Barlas, G., Karaca, S., Onan, N., Öz, Y. C., Gürkan, A., Işık, I. ve Sümeli, F. (2014). Estetik Cerrahi hastalarında beden imajı, işlevsel olmayan tutumlar ve depresyon. Turk Plast. Surg., 22(3), 108-113.
• Vural, Z. B. A. ve Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yasar University, 20(5), 3348-3382.
• Yazıcı, B. (2013). Güncel sosyal bilim analizinin sihirli anahtarı: “neoliberalizm”?. Toplum ve Bilim Dergisi, (128), 7-31.
• Yıldırım, E. (2020). Üniversite öğrencilerinde narsistik kişilik eğilimi ve sosyal görünüş kaygısı: Problemli internet kullanımının etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Yılmaz, D. E. (2020). Sosyal medya kullanan genç yetişkin bireylerde beden algısı ve sosyal görünüş kaygısının incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Yakın Doğu Üniversitesi.
• Yukay-Yüksel, M., Çini, A. ve Yasak, B. (2020). Genç yetişkinlerde sosyal medya bağımlılığı, yalnızlık ve yaşam doyumunun incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 66-85.
• Zivnuska, S., Carlson, J. R., Carlson, D. S., Harris, R. B. ve Harris, K. J. (2019). Social media addiction and social media reactions: The implications for job performance. The Journal of Social Psychology, 159(6), 1-15.