İşgören Seçiminde Etkili Olan Faktörlerin FUCOM Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Bir Havayolu İşletmesinde Uygulama

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 40, 1311 - 1329, 25.11.2023

Tülin Mercan , Ahmet Can

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1271318

Cited By: 3

Öz

Havayolu taşımacılığı sektörü emek yoğun çalışan sektör olması nedeniyle işgücü devir hızının yüksek olduğu alanlardan birisidir ve bu sektör için işgören giderleri önemli bir maliyet kalemini oluşturmaktadır. Doğru işe doğru işgören yerleştirilmesi örgütler için çok önemli bir süreçtir. Bu sebeple havayolu örgütlerinde işe alım sürecinin titiz bir biçimde gerçekleştirilmesi ve işgören seçiminde etkili olan unsurların ve alt unsurların önem derecelerinin belirlenmesi önemli olmaktadır. Bu çalışmanın amacı havayolu örgütlerinde işgören seçiminde dikkate alınması gereken kriterlerin önem derecelerini belirlemektir. Araştırmada genel itibari ile havacılık sektöründe personel seçiminde etkili olan kriterler arasındaki ilişki değerlendirmesi yapılarak kriterlerin derecelendirilmesi ortaya konulmuştur. Araştırma verilerinin analizinde çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan, FUCOM (Full Consistency Method-Tam Tutarlılık Yöntemi) yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem kriter ağırlıklarının belirlenmesinde kullanılan sübjektif ağırlıklandırma yöntemlerinden biridir. Yöntemde kullanılan işlem adımları dikkate alınarak analizler yapılmış ve yapılan analizler sonucunda personel seçiminde etkili olan ana kriterler en önemli kriterden en az önemli kritere doğru %59 ile teknik yeterlilik (K1), %16 ile sosyal yeterlilik (K3), %14 referans yeterliliği (K4) ve %11 ile fiziksel yeterlilik (K2) olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

ÇKKV, FUCOM, İşgören Seçimi

Etik Beyan

Bu çalışma için Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulundan 220143 sayılı ve 15.09.2022 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Evaluation of the Factors Affecting Personnel Selection with FUCOM Method: An Application in an Airline Company

Öz

Airline transport sector is one of the areas with high labour turnover rate due to being a labour-intensive sector and employee expenses constitute an important cost item for this sector. Placing the right employee for the right job is a very important process for organisations. For this reason, it is important to carry out the recruitment process in airline organisations in a meticulous manner and to determine the importance levels of the factors and sub-factors that are effective in employee selection. The aim of the study is to determine the importance levels of the criteria that should be taken into consideration in the selection of employees in airline organisations. In the research, the relationship between the criteria that are effective in the selection of personnel in the aviation sector in general is evaluated and the grading of the criteria is revealed. FUCOM (Full Consistency Method), one of the multi-criteria decisions making (MCDM) methods, is used in the analysis of the research data. This method is one of the subjective weighting methods used in determining the criteria weights. Analyses are made by taking into account the process steps used in the method and as a result of the analyses, the main criteria that are effective in personnel selection are determined as technical competence (K1) with 59%, social competence (K3) with 16%, reference competence (K4) with 14% and physical competence (K2) with 11% from the most important criterion to the least important criterion.

Anahtar Kelimeler

MCDM, FUCOM, Personnel Selection

Etik Beyan

Bu çalışma için Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulundan 220143 sayılı ve 15.09.2022 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Kaynakça

• Adıgüzel, O. (2009). Personel seçiminin analitik hiyerarşi prosesi yöntemiyle gerçekleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 243-251.
• Aka, D. Ç. (2023). Evaluation of the effects of industry 4.0 on organizational agility with FUCOM: implementation in the textile industry. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (40), 33-48.
• Akar, G. S. (2022). Tedarik zincirlerinde sürdürülebilir imalatın önündeki engelleyici faktörlerin tam tutarlılık yöntemiyle (FUCOM) değerlendirilmesi. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 5(2), 298-318.
• Akbari, M., Meshram, S. G., Krishna, R. S., Pradhan, B., Shadeed, S., Khedher, K. M. ve Darabi, F. (2021). Identification of the groundwater potential recharge zones using MCDM models: full consistency method (FUCOM), best worst method (BWM) and analytic hierarchy process (AHP). Water Resources Management, 35, 4727-4745.
• Ardil, C. (2021a). Advanced jet trainer and light attack aircraft selection using composite programming ın multiple criteria decision making analysis method. World Academy of Science, Engineering and Technology International Journal of Aerospace and Mechanical Engineering, 15(12), 486-491.
• Ardil, C. (2021b). Freighter aircraft selection using entropic programming for multiple criteria decision making analysis. World Academy of Science, Engineering and Technology International Journal of Mathematical and Computational Sciences, 15(12), 119-126.
• Arman, K. ve Kundakcı, N. (2023). Yeni bütünleşik FUCOM-WEDBA yaklaşımı ile bir işletme için bulut hizmet sağlayıcısı seçimi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (56), 281-295.
• Ayçin, E. (2020). Personel seçim sürecinde CRITIC ve MAIRCA yöntemlerinin kullanılması. The Business Journal, 1(1), 1-12.
• Badi, I., Muhammad, L. J., Abubakar, M. ve Bakır, M. (2022). Measuring sustainability performance indicators using FUCOM-MARCOS methods. Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 5(2), 99-116.
• Baki, R. (2022). Evaluation of Barriers to Implementation of Environmental Education with Fuzzy FUCOM. International Journal of Social Sciences, 10(1), 17-25.
• Baleentis, A., Baleentis, T. ve Brauers W. K. M. (2012). Personnel selection based on computing with words and fuzzy MULTIMOORA. Expert Syst. Appl. 39(9), 7961-7967.
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. Kariyer Yayınları.
• Bayraktaroğlu, S. (2015). İnsan kaynakları yönetimi. Sakarya Yayıncılık.
• Benli, A. ve Şahin, L. (2004). İnsan kaynakları yönetiminde işgören bulma ve seçme: Çınar Hotel uygulaması. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 113-124.
• Bernardin, H. J. (2010). Human resource management: an experiential approach (Fifth Edition), Mcgraw-Hill International Edition, The Mcgraw-Hill Companies, Inc.
• Bilkay, S. (2020). Pozitif psikolojik sermayenin çalışanların ilişki ağı kurma yeteneği üzerindeki etkisinde nomofobinin düzenleyici rolü: havacılık sektöründe bir araştırma [Doktora Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Bingöl, D. (2014). İnsan kaynakları yönetimi. Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Bircan, H. (2020). Çok kriterli karar verme problemlerinde kriter ağırlıklandırma yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Byars, L. L. ve Rue, L. W. (2008). Human resource management (Ninth Edition). Mcgraw-Hill International Edition, The Mcgraw-Hill Companies, Inc.
• Can, H. ve İ. Kavuncubaşı. (2005). İnsan kaynakları yönetimi. Siyasal Kitabevi.
• Chakraborty, S., Sarkar, B. ve Chakraborty, S. (2023). A FUCOM-MABAC-based integrated approach for performance evaluation of the Indian National Parks. OPSEARCH, 60(1), 125-154.
• Chen, L. S. ve Cheng, C. H. (2005). Selecting is personnel use fuzzy GDSS based on metric distance method. European Journal Of Operational Research, 160(3), 803-820.
• Coşansu, D. T. ve Okursoy, A. (2022). Financial Performance Analysis of Retail Trade Firms Registered in BIST with FUCOM Based VIKOR Method. Alphanumeric Journal, 10(2), 223-235.
• Çabuk, S. (2005). Otel işletmelerinde işgören seçimi ve bir alan çalışması [Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Çavdar, H. ve Çavdar, M. (2010). İşletmelerde işgören bulma ve seçme aşamaları. Journal of Naval Sciences and Engineering, 6(1), 79-93.
• Demir, G., Damjanović, M., Matović, B. ve Vujadinović, R. (2022). Toward sustainable urban mobility by using fuzzy-FUCOM and fuzzy-CoCoSo methods: the case of the SUMP podgorica. Sustainability, 14(9), 4972.
• Demirkan, M. (2000). İnsan kaynakları yönetimine giriş. Sakarya Kitabevi.
• Demirkol, Ş. ve Ertuğral, S. M. (2007). İşletmelerde personel seçiminde kullanılan teknikler ve analizler. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 23-34.
• Doğan, A. ve Önder, E. (2014). İnsan kaynakları temin ve seçiminde çok kriterli karar verme tekniklerinin kullanılması ve bir uygulama. Journal of Yasar University, 9(34), 5796-5819.
• Ecer, F. (2021). An analysis of the factors affecting wind farm site selection through FUCOM subjective weighting method. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 27(1), 24-34.
• Ecer, F. (2021). Sürdürülebilir tedarikçi seçimi: FUCOM sübjektif ağırlıklandırma yöntemi temelli MAIRCA yaklaşımı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 26-48.
• Ekin, E. ve Sarul, L. S. (2022). Investigation of Smart City Components by AHP-BWM-FUCOM and DEMATEL Methods. Alphanumeric Journal, 10 (2), 197-222.
• Erceg, Ž., Starčević, V., Pamučar, D., Mitrović, G., Stević, Ž. ve Žikić, S. (2019). A New model for stock management in order to rationalize costs: ABC-FUCOM-interval rough CoCoSo model. Symmetry, 11(12), 1527, 1–29.
• Erdoğan, İ. (1990). İşletmelerde kişi değerlemede psikoteknik. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, Küre Ajans.
• Eroğlu, E., Yıldırım, B. F. ve Özdemir, M. (2014). Çok kriterli karar vermede “ORESTE” yöntemi ve personel seçiminde uygulanması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 25(76), 1-19.
• Ertürk, M. (2011). İnsan kaynakları yönetimi. Beta Basım.
• Genç, V., Özdağoğlu, A. ve Keleş, M. K. (2022). Otomobil Motor Yağı Alternatiflerinin FUCOM, MAIRCA, MABAC ve BWM Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Journal of Transportation and Logistics, 7(1), 55-82.
• Gibney, R. ve Shang, J. (2007). Decision making in academia: a case of the dean selection process. Mathematical and Computer Modelling, 46, 1030-1040.
• Golcuk, I., Durmaz, E. ve Şahin, R. (2022). Prioritizing occupational safety risks with fuzzy FUCOM and fuzzy graph theory-matrix approach. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 38(1), 57-69.
• Gökler, S. H. (2023). Hibrit FUCOM-Pareto analizi-rastgele orman yöntemi kullanılarak COVID-19 onaylanmış vaka sayısının tahmin edilmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 29(1), 45-57.
• Hashemkhani Zolfani, S., Görçün, Ö. F. ve Küçükönder, H. (2023). Evaluation of the Special Warehouse Handling Equipment (Turret Trucks) Using Integrated FUCOM and WASPAS Techniques Based on Intuitionistic Fuzzy Dombi Aggregation Operators. Arabian Journal for Science and Engineering, 1-35.
• Hoan, P. ve Ha, Y. (2021). ARAS-FUCOM approach for VPAF fighter aircraft selection. Decision Science Letters, 10(1), 53-62.
• Ilgaz Yıldırım, B., Uysal, F. ve Ilgaz, A. (2019). Havayolu işletmelerinde personel seçimi: ARAS yöntemi ile bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33), 219-231.
• Işık, Ö. (2022). Gri entropi, FUCOM ve EDAS-M yöntemleriyle Türk lojistik firmalarının çok kriterli performans analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(66), 472-489.
• Karabašević, D., Stanujkić, D. ve Urošević, S. (2015). The MCDM model for personnel selection based on SWARA and ARAS methods. Management, 77, 43-52.
• Karabasevic, D., Zavadskas, E. K., Stanujkic, D., Popovic, G. ve Brzakovic, M. (2018). An approach to personnel selection in the IT industry based on the EDAS method. Transformations in Business & Economics, 17(2), 54-65.
• Kelemenis, A. ve Askounis, D. (2010). A new TOPSIS-Based multi-criteria approach to personnel selection. Expert Systems With Applications, 37(7), 4999-5008.
• Kenger, M. D. ve Organ, A. (2017). Banka personel seçiminin çok kriterli karar verme yöntemlerinden entropi temelli ARAS yöntemi ile değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 152-170.
• Kersuliene, V. ve Turskis, Z. (2011). Integrated fuzzy multiple criteria decision making model for architect selection. Technological And Economic Development of Economy, 17(4), 645-666.
• Kurt, G. ve Kablan, A. (2022). Covid-19’un, BIST ulaştırma endeksinde faaliyet gösteren havayolu işletmelerinin finansal performansı üzerindeki etkilerinin, çok kriterli karar verme yöntemleri ile analizi. İşletme Akademisi Dergisi, 3(1), 16-33.
• Kuşakçı, A. O., Ayvaz, B. Öztürk, F. ve Sofu, F. (2019). Bulanık MULTIMOORA ile personel seçimi: havacılık sektöründe bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(1), 96-110.
• Lin, H. T. (2010). Personnel selection using analytic network process and fuzzy data envelopment analysis approaches. Computers And Industrial Engineering, 59 (4), 937-944.
• Majumder, P. (2023). An integrated trapezoidal fuzzy FUCOM‐TOPSIS method to determine alternatives' ranking and utilization in the water treatment plant. Environmental Progress & Sustainable Energy, 1-14.
• Mathis, R. L. ve Jackson, J. H. (2008). Human resource management (Twelfth Edition). South-Western.
• Mercan, T. ve Atalay, M. (2021). Türkiye’deki havalimanlarının performanslarının KÜMELEME ve TOPSIS yöntemleriyle değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, 676-711.
• Milan Milosavljević, Dušan Jeremić ve Sanjin Milinković (2020). Selection of the Best Location for RFID Wagon Monitoring Device on Serbian Railways Based on FUCOM-TOPSIS Method and Fuzzy Set Theory, VIII International Scientific Siberian Transport Forum, 527-539.
• Mishra, A. R., Rani, P., Hezam, I. M. ve Deveci, M. (2023). Dual Probabilistic Linguistic Full Consistency Additive Ratio Assessment Model for Medical Equipment Supplier Selection. International Journal of Fuzzy Systems, 1-17.
• Mondy, R. W. (2010). Human resource management (Eleventh Edition, International Edition). Pearson Education, Inc..
• Narayanamoorthy, S., Anuja, A., Pragathi, S., Sandra, M., Ferrara, M., Ahmadian, A. ve Kang, D. (2023). Assessment of inorganic solid waste management techniques using full consistency and extended MABAC method. Environmental Science and Pollution Research, 1-11.
• Okakın, N. (2009). Çalışma yaşamında insan kaynakları yönetimi. Beta Basım Yayın.
• Ong, M. C., Leong, Y. T., Wan, Y. K., ve Chew, I. M. L. (2021). Multi-objective optimization of integrated water system by FUCOM-VIKOR approach. Process Integration and Optimization for Sustainability, 5, 43-62.
• Örücü, E. (2002). Turizm işletmelerinde orta ve üst kademe yöneticilerin işgören seçme ve değerlendirme sürecindeki eğilimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 119-132.
• Özbek, A. (2014). Yöneticilerin çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 24, 209-225.
• Özbek, A. ve Eren, T. (2013). Multiple criteria decision making methods for selecting third party logistics firms: a literatur review. Sigma, 31, 178-202.
• Özdağoğlu, A., Keleş, M. K. ve Genç, V. (2021a). FUCOM ve PROMETHEE yöntemleri ile ticari araç seçimi: peyzaj firmasında bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(Özel Sayı), 231- 253.
• Özdağoğlu, A., Keleş, M. K. ve Işıldak, B. (2021b). Bulanık SWARA ve Bulanık MARCOS yöntemleriyle sivil havacılıkta kabin memuru seçimi. GUSBEED, 12(2), 284-302.
• Özgen, H. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Nobel Kitabevi.
• Peker, B. N. ve Görener, A. (2022). Tesis yer seçiminde kriterlerin önem ağırlıklarının bulanık FUCOM yöntemiyle belirlenmesi. Istanbul Commerce University Journal of Social Sciences/İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45).
• Perçin, S. ve Aldalou, E. (2018). Financial performance evaluation of Turkish Airlines companies using integrated FUZZY AHP FUZZY TOPSİS model. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 583-598.
• Popović, V., Pamučar, D., Stević, Z., Lukovac, V. ve Jovković, S. (2022). Multicriteria optimization of logistics processes using a grey FUCOM-SWOT model, Symmetry, 14 (4).
• Prentkovskis, O., Erceg, Ž., Stević Ž., Tanackov, I., Vasiljević, M. ve Gavranović, M.(2018). A new methodology for improving service quality measurement: Delphi-FUCOM-SERVQUAL model. Symmetry, 10(12), 757.
• Sadullah, Ö., Uyargil, C. ve Acar, A. C. (2013). İnsan kaynakları yönetimi. Beta Basım Yayın.
• Snell, S. ve Bohlander, G. (2010). Principles of human resource management (Fifteenth Edition, International Edition). Cengage Learning.
• Sofuoğlu M. A. (2020). Fuzzy applications of FUCOM method in manufacturing environment. Politeknik Dergisi, 23(1), 189-195.
• Şahin, Y. ve Karagül, K. (2022). FUCOM ve COPRAS yöntemleriyle ERP yazılımı seçimi. 4th International Conference on Applied Engineering and Natural Sciences, November 10-13, 2022, Konya, Türkiye
• Taşkent, M. C. ve Delice, E. K. (2021). Bulanık FUCOM metodu ile tedarikçi değerlendirme kriterlerinin ağırlıklarının belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (28), 863-868.
• Ulutaş, A. ve Karakuş, C. A. N. (2021). Location selection for a textile manufacturing facility with GIS based on hybrid MCDM approach. Industria Textila, 72(2).
• Uslu, G. ve Erdebilli, B. (2023). İtfaiye istasyonu yer seçiminde F-Fucom yöntemi ile kriterlerin sıralanması. In International Conference on Applied Engineering and Natural Sciences, 1(1), 40-45.
• Yazgan, A. E. ve Yiğit, S. (2013). Türk sivil havacılık sektörünün uluslararası rekabetçilik düzeyinin analizi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(25), 421-445.
• Yüksel, Ö. (1998). İnsan kaynakları yönetimi. Gazi Kitapevi.
• Zhang S. ve Liu, S., (2011). A GRA-Based intuitionistic Fuzzy multi-criteria group decision making method for personnel selection. Expert Systems With Applications, 38(9), 11401-11405.