Hemşirelikte Mesleki Örgütlenme: Türkiye’de ve Seçili Ülkelerde Mevcut Durum

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 42, 728 - 747, 29.05.2024

Fatoş Tozak , Hande Demirtaş , Gökhan Aba

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1324526

Öz

Mesleki örgütler, belli bir meslekte yasalarla meslek ve üyelerini tanımlayan, meslek üyelerini bir araya getirerek yaptıklarını denetleyen ve kontrol eden, mesleki profesyonelleşmeye katkı sağlayan sivil toplum örgütleridir. Hemşirelik mesleği de profesyonel olarak, mesleki ilgi alanlarıyla uyumlu bir mesleki derneğe katılmak, hizmet verilen organizasyon için olduğu kadar bireye de faydalıdır. Mesleki derneğe üyelik, hemşirelik uygulama standartlarını belirler, sağlık politikasını geliştirir, hem üyelerinin hem de sağlık hizmeti kullanıcılarının haklarını destekler ve korur. Hemşireliğin sağlık politikasına katılımının önündeki belirtilen engeller arasında hemşirelik örgütlerine dahil olmanın önemi konusunda anlayış eksikliği bulunmaktadır. Özellikle meslek üyelerinin mezuniyet sonrası mesleki bilgi birikiminin artırılmasında, üyelerinin eğitim sürecinde aktif yer alarak kişisel ve profesyonel büyüme fırsatları yakalamasında mesleki örgütlere üye olmaları ilk adımdır. Dünya genelinde hemşirelik örgütlenmeleri 1900’lü yılların başında başlamıştır. Türkiye’deki mevcut hemşirelik örgütlenmesi ile ICN’ye üye olan, sağlıklı ve güncel verisine ulaşılabilen ülkelerden ABD, Birleşik Krallık, Çin, Almanya, Rusya, Japonya, Kanada, Avustralya, Norveç, Güney Kore, Suudi Arabistan ve Nepal’in hemşirelik meslek örgütlenmeleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu derleme makalede örgütlenme ve mesleki derneklerin önemi ile hemşirelikte mesleki örgütlenmenin mevcut durumunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Ayrıca hemşirelikte mesleki örgütlenmenin önündeki engellerin kalkmasına yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, Mesleki Örgütlenme, Mesleki Dernekler

Professional Organization in Nursing: Current Situation in Türkiye and Selected Countries

Öz

Professional organizations are non-governmental organizations that define the profession and its members by law in a certain profession, supervise and control what the members of the profession do by bringing them together, and contribute to professional professionalization. As a nursing professional, joining a professional association that aligns with one's professional interests is beneficial to the individual as well as to the organization served. Membership in a professional association sets standards of nursing practice, advances health policy, and promotes and protects the rights of both its members and health care users. Cited barriers to nursing participation in health policy include a lack of understanding of the importance of involvement in nursing organizations. Becoming a member of professional organizations is the first step, especially in increasing the professional knowledge of professional members after graduation and in enabling their members to take an active part in the education process and gain personal and professional growth opportunities. Nursing organizations around the world started in the early 1900s. The current nursing organization in Turkey and the nursing professional organizations of the USA, the United Kingdom, China, Germany, Russia, Japan, Canada, Australia, Norway, South Korea, Saudi Arabia, and Nepal, which are members of the ICN and whose health and up-to date data are attained, are introduced in the study. In the review article, it is aimed to reveal the importance of organization and professional associations and the current situation of professional organization in nursing. In addition, some suggestions are made to remove the obstacles to professional organization in nursing.

Anahtar Kelimeler

Nursing, Occupational Organizations, Professional Associations

Kaynakça

• Adıgüzel, O., Tanrıverdi, H. ve Sönmez, D. (2011). Mesleki profesyonellik ve bir meslek mensupları olarak hemşireler örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 235-261.
• Alman Hemşirelik Meslekleri Birliği. (2022). About the association. https://www.dbfk.de/de/ueber-uns/ziele/index.php adresinden 23 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Altuntaş, S. ve Yetkinler, Ş. (2020). Hemşirelerin mesleki derneklere bakış açıları. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 1(7). https://doi.org/10.5222/SHYD.2020.75046
• Amerikan Hemşireler Birliği. (2023). About the association and membership. https://www.nursingworld.org/membership/join ANA adresinden 10 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Amerikan Hemşirelik Okulları Birliği. (2023). About the association. https://www.aacnnursing.org/ adresinden 5 Haziran 2023 tarihinde alınmıştır.
• Amerikan Holistik Hemşireler Birliği. (2023). About the association. https://www.ahna.org/ adresinden 10 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Avrupa Hemşire Dernekleri Federasyonu. (2023). About the Federation. http://www.efnweb.be/ adresinden 2 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Avşarbey, A. ve Dilekçi, T. (2014). Türkiye’de kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile ilgili temel tartışmalar ve İngiltere’deki tıp mesleği ile ilgili uygulama. Türk İdare Dergisi, 478, 323-358.
• Avustralya Hemşirelik Koleji. (2023). About the association and the college. https://www.acn.edu.au/about-us/who-we-are-what-we-do adresinden 13 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Ayaz, Ö. (2010). Hekim, hemşire ve sağlık yöneticilerinin meslekleşme düzeylerinin değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Catallo, C., Spalding, K. ve Vijeh, R. (2014). Nursing professional organizations. SAGE Open, 4. https://doi.org/10.1177/2158244014560534
• Catton, H. (2021). International council of nurses representing nursing at the world health organization: COVID-19, policyand holding politicians to account. International Nursing Review, 68(3), 267–269. https://doi.org/10.1111/inr.12702
• Chiu, P., Villeneuve, M. J. ve Paul, P. (2020). A century of politicalınfluence: The evolution of the canadian nurses association’s policy advocacyagenda. The Canadian Journal of Nursing Research = Revue Canadienne de Recherche En Sciences Infirmieres, 52(3), 176–184. https://doi.org/10.1177/0844562120945892
• Cline, D., Curtin, K. ve Johnston, A. P. (2019). Professional organization membership, the benefits of increasing nursing participation. Clinical Journal of Oncology Nursing, 23(5), 543-546.
• Crumley C. (2020). The benefits of active engagement in nursing professional organizations: A viewfrom here. Journal of wound, ostomy, and continen cenursing: official publication of the wound, Ostomy and Continence Nurses Society, 47(6), 547. https://doi.org/10.1097/WON.0000000000000700
• Çiçek., Ö., Fata, S., Şerbet, M. ve Deniz, E. (2018). Hemşirelik son sınıf öğrencilerinin hemşirelik derneklerine ilişkin bilgi düzeyi ve üye olmalarını etkileyen bazı faktörler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 4(27), 133-138.
• Çin Hemşirelik Derneği. (2023). About the association. https://science.zhhlxh.org.cn/ adresinden 15 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Dale, C. ve Mandi, W. (2020). Getting involved in your Professional nursing organization. Journal for Nurses in Professional Development, 36(4), 248–249. https://doi.org/10.1097/NND.0000000000000650
• Demir Dikmen, Y., Yönder, M., Yorgun, S., Yıldırım Usta, Y., Umur, S. ve Aytekin, A. (2014). Hemşirelerin profesyonel tutumları ile bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3-17.
• Dereli, F. ve Temel, A. B. (2021). Dünyada hemşirelik eğitiminin başlaması: ilk hemşirelik okulları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 15-22.
• DosSantos, J., FarleyEstevam, dosSantos, R. M., Costa, L. d. M. C., deAlmeida, L. M. W. S., de Macêdo, A. C. ve Santos, T. (2016). The importance of civilian nursing organizations: Integrative literature review/Importânciadasorganizaçõescivis de enfermagem: Revisãointegrativa da literatura/Importancia de lasorganizacionesciviles de enfermería: Revisiónintegrativa de la literatura. RevistaBrasileira De Enfermagem, 69(3), 572-580. http://dx.doi.org/10.1590/0034-7167.2016690326i
• Dülger, Ş. (2021). Uluslararası Hemşireler Konseyi (ICN) 2009-2018 temaları özelinde “Küresel sorumluluk” farkındalığı: Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Hemşireleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2023). About the world health organization. https://www.who.int/ adresinden 11 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2023). Nursing personnel. https://apps.who.int/gho/data/node.main.HWFGRP_0040?lang=en adresinden 6 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Echevarria, I. M. (2018). Make connections by joining a profesional nursing organization. Nursing, 48(12), 35–38. https://doi.org/10.1097/01.NURSE.0000547721.84857.cb
• e-Devlet Kapısı. (2023). Türkiye’de hemşirelik dernekleri hakkında. https://www.turkiye.gov.tr/icisleri-ddb dernek-sorgulama adresinden 5 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Esmaeili, M., Dehghan-Nayeri, N. ve Negarandeh, R. (2013). Factors impacting membership and non-membership in nursing associations: A qualitative study. Nursing and Health Sciences, 15, 265-272. https://doi.org/10.1111/nhs.12012
• Georges, C. A. (2005). Professional nursing organizations: Influencing policy affecting the health status of African American communities. Nurse Leader, 3(5), 18–20. https://doi.org/10.1016/j.mnl.2005.07.007
• Gray, S. ve Madigan, E. (2021). All nursing is global nursing. AJN American Journal of Nursing, 121(12), 61–63. https://doi.org/10.1097/01.NAJ.0000803224.96943.ca
• Heale, R. ve RieckBuckley, C. (2015). An international perspective of advanced practice nursing regulation. International Nursing Review, 62(3), 421–429.
• Ishigaki, K. (2013). An outline of the history of family nursing in Japan and the Japanese Association for Research in family nursing. Journal of Family Nursing, 19(2), 140-145.
• Japon Hemşirelik Derneği. (2023). About the association. https://www.nurse.or.jp/ adresinden 23 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kanada Hemşireler Birliği. (2023). About the association. https://www.cna-aiic.ca/fr/adhesion/qui-sommes-nous adresinden 24 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Karabey, T., Gürsoy, Z. ve Yıldırım, G. (2020). Türkiye’deki ulusal hemşirelik derneklerinin etkinliklerine bir bakış. Lokman Hekim Dergisi, 10(3), 384-391. https://doi:10.31020/mutftd.738958
• Kırca, N. ve Öngen, M. (2020). Mezun konumunda olan öğrencilerin hemşirelik derneklerine ilişkin görüşleri: Kalitatif çalışma. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(3), 676-687. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.761720
• Kore Hemşirelik Derneği. (2023). About the association. http://www.koreanurse.or.kr/about_KNA/article.php adresinden 14 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Korkmaz, F. ve Görgülü, S. (2010). Hemşirelerin meslek ölçütleri bağlamında hemşireliğe ilişkin görüşleri. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 1–17.
• Korkmaz, F. (2011). Meslekleşme ve ülkemizde hemşirelik. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 59-67.
• Kraliyet Hemşirelik Koleji ve Birleşik Krallık Ulusal Hemşireler Konseyi. (2023). About the college and the council. https://www.rcn.org.uk/about-us/what-the-rcn-does adresinden 6 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Morin, K. H. (2021). Contributions of Professional nursing organizations. Journal of Advanced Nursing, 77(6), e1-e3.
• Nakamoto, I., Horita, S., Sasai, S., Uiji, S., ve Wakamura, T. (2022). Nursıng in Japan. M. Nagórska (Ed.), Medical professions in international perspective nurse içinde (s. 58-78). Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Nepal Hemşirelik Derneği. (2023). About the association. https://www.nursingassoc.org.np/ adresinden 23 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Norveç Hemşireler Derneği. (2023). About the association. https://www.nsf.no/om-oss/om-oss adresinden 14 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Onkoloji Hemşireliği Derneği. (2023). About the association. https://www.ons.org/ adresinden 10 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Özdelikara, A., Mumcu Boğa, N. ve Ağaçdiken Alkan, S. (2016). Hemşirelik öğrencilerinde mesleki örgütlenme tutumunun belirlenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2(3), 58-70.
• Özsoy, S., Ateş, E. ve Konal, E. (2016). Türkiye'de hemşirelik dernekleri ve internet ortamındaki profiller. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 32(3), 50-64.
• Rosemarie, T. S. (2013). The value of belong ingto a Professional nursing organization. AORN Journal, 98(2), 99–101. https://doi.org/10.1016/j.aorn.2013.06.002
• Rusya Hemşireler Birliği. (2023). About the association. https://medsestre.ru/istorija/ adresinden 21 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Shrestha, G. K., Bhandari, N. ve Singh, B. (2010). Nurses’ views on need for professional development in Nepal. Journal of the Nepal Medical Association, 49(179), 209–215.
• Şahan, S. (2020). Hemşirelikte örgütlenme ve örgütsel bağlılık. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği Hukuku Tarihi Dergisi, 28(1), 122-127. https://doi.org/10.5336/mdethic.2019-66152
• Şendir, M. (1994). Hemşire yöneticilerin iş tanımları. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Suudi Hemşireler Derneği. (2023). About the association. https://sna.org.sa/ adresinden 12 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türk Hemşireler Derneği. (2023). Türk hemşireler derneği hakkında. https://www.thder.org.tr/ adresinden 20 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Türkiye’de dernek ve hemşireler hakkında istatistik. https://data.tuik.gov.tr/ adresinden 10 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Uluslararası Hemşire Dernekleri. (2023). About international nurse associations. www.nurse.or.jp/nursing/international/icn/about/list/index.html adresinden 23 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Uluslararası Hemşireler Konseyi. (2023). List about the International Council of Nurses. https://www.icn.ch adresinden 10 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Ünsal, A., Yıldırım, T. ve Aymelek, N. (2010). Öğrencilere verilen eğitimin hemşirelik derneklerine ilişkin bilgi düzeylerine etkisi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(2).
• Yıldırım, A. (2014). Sağlık sistemi ve yönetim ilkeleri ışığında hemşirelik (1. Baskı). Hedef CS Basın Yayın.
• Yılmaz Kuşaklı, B., Çetin, G. ve Yerköy Ateş, A. (2019). Hemşirelikte mesleki örgütlenme. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 2(2), 131-138.
• Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2023). Personel dağıtım cetveli. https://yhgm.saglik.gov.tr/TR-42988/personel-dagilim-cetveli-pdc.html adresinden 11 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Walton, K. R. (2017). Barriers to membership in a Professional organization for advanced practice nurses. Walden University Scholar Works.1-37.
• Wong, F. K. Y., Liu, H., Wang, H., Anderson, D., Seib, C., ve Molasiotis, A. (2015). Global nursing issues and development: Analysis of world health organization documents. Journal of Nursing Scholarship, 47(6), 574-583.