Seçilmiş OECD Ülkelerinde Ekonomik Büyümenin Kaynakları

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 43, 968 - 989, 31.08.2024

Şirin Bülbül , Ayşe Durgun Kaygısız

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1332735

Öz

Ekonomi biliminin son elli yıldır önemi artan ve tartışılan konularından biri ekonomik büyümedir. Zaman ile üretilen ürün miktarının artmasına ekonomik büyüme denir. Ekonomik gelişmeden ya da büyümeden bahsedebilmemiz için üretimde devamlı bir artış meydana gelmesi gerekir. Yoksa ülkede ekonomik durgunluk veya gerileme söz konusu olacaktır. Bu çalışmada, ekonomik büyümenin kaynakları, 1990-2021 ve 1996-2020 yıllarını kapsayan seçilmiş OECD ülkeleri veri seti kullanarak panel veri yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmada, modeldeki tüm verilere sahip olan yirmi sekiz OECD ülkesi örneklem olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda kullanılan değişkenler olarak, kişi başına düşen gelir artış oranı (bağımlı değişken), nüfus, teknolojik gelişim (Ar-Ge harcamaları), eğitim (okullaşma oranı), sağlık (bebek ölüm oranı), enflasyon, doğrudan yabancı yatırımlar ve ticari açıklık verilerine panel analizi uygulanmıştır. Doğrudan yabancı yatırımlar, okullaşma oranı, ticari açıklık, nüfus ve Ar-Ge değişkenleri ekonomik büyümeyi olumlu etkilerken, bebek ölüm oranı ve enflasyon oranı olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Ekonomik Büyümenin Kaynakları, Panel Veri Analizi

Sources of Economic Growth in Selected OECD Countries

Öz

Economic growth is one of the most important and discussed topics of economics in the last fifty years. An increase in quantity of output produced in a given time is called economic growth. In order to mention about economic development or growth, there must be continuous increase in production. Otherwise, there would be economic stagnation or recession in the country. In the study, the sources of economic growth are analyzed with panel data of some selected OECD countries for the years 1990-2021 and 1996-2020. 28 OECD countries, which have all dataset in the model, wearere specified as sample in the study. In this sense per capita income (dependent variable), population, technological development (R&D expenses), education (schooling rate), health (infant mortality rate), inflation, foreign direct investment and trade openness are used as variables for the panel data analysis. It is concluded that while foreign direct investments, schooling rate, trade openness, population and R&D variables affect economic growth positively; infant mortality rate and inflation rate affect negatively.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Sources of Economic Growth, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Abel, B. A. ve Bernanke, S. B. (2005). Macroeconomics (5th edition), Pearson education Inc., Pearson addison Wesley.
• Acar, Y. (2002). İktisadi büyüme ve büyüme modelleri. Vipaş Yayınları.
• Acaroğlu, H. (2005). Üretim içinde beşeri sermayenin payı: Türkiye illeri itibarı ile beşeri sermayenin kalkınmaya etkisinin ölçülmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Osman Gazi Üniversitesi
• Aksu, L. (2016).Türkiye’de beşeri sermayenin önemi: iktisadi büyüme ile ilişkisi, sosyal ve stratejik analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 3(2), 68-129.
• Alp, A. (2000). Finansın uluslararasılaşması finansal krizler, çözüm önerileri ve Türkiye açısından bir değerlendirme. Yapı Kredi Yayınları.
• Andres J. ve Hernando, I. (1997). Does inflation harm economic growth? evidence for the oecd countries. NBER Working Paper 6062, June, s.40
• Baltagi, B. H. ve Moscone, F. (2010). Health care expendituresAnd income in The OECD Reconsidered: evidence from panel data, IZA DiscussionPaper Series, No:4851, 1-22.
• Barro, R. J. (1991). Economic growth in a cross section of countries, Quarterly Journal of Economics, 106(2), 407-443.
• Barro, R. J. (1996). Determinants of economic growth: A cross-country empirıcal study.NBER Working Paper Series, No:5698, Cambridge, MA. 1-118.
• Barro, R. J. (2001). Economic growth in East Asia before and after the financial crisis.NBER Working Papers, No: 8330, National bureau of economic research, Inc. USA.
• Bayraktutan, Y. (2012), Uluslararası iktisat I. Kocaeli Üniversitesi Yayınları.
• Bayraktutan, Y. ve Kethudaoğlu, F. (2019). Kamu ve özel sektör Ar-Ge faaliyetleri ve iktisadi büyüme: OECD örneği, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1596-1625.
• Becker, G. S. (1994). Human capital: A theoretical and empirical analysis. The University of Chicago Press.
• Berber, M. ve Artan, S. (2004). Türkiye'de enflasyon - ekonomik büyüme ilişkisi: (teori, literatür ve uygulama). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3-4), 103-117.
• Berber, M. ve Bocutoğlu, E. (2010).Makro iktisada giriş, Derya Kitabevi.
• Bils, M. ve Klenow, P. J. (2000). Does schooling cause growth?. American Economic Review, 90, 1160-1183.
• Bloom, D. E., David C. ve Jaypee S. (2002). The demographic dividend, A new perspective on the economic consequences of population change. RAND corporation papers, s. 880.
• Borensztein, E., De Gregorio, J. ve Lee, J-W. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth?.NBER Working Papers, No:5057, National bureau of economic research, 1-22.
• Breusch, T. ve Pagan, A., (1980). The LM test and its applications to model specification in econometrics. Review of Economics Studies, 47, 239-254.
• Broda, C. ve Weinstein, D.E. (2004). Variety growth and world welfare. American Economic Review, 94(2), 139- 144.
• Bruno, M. ve Easterly, W. (1996). Inflation and growth: In search of a stable relationship. Federal Reserve Bank of St. Louis review, 78(3), 139-146.
• Bulutay, T. (2005). Türk ekonomisinde uluslararası ticaret ve döviz piyasalarında 1980 sonrası gelişmelerin temel nitelikleri. H. Erlat (Ed.), Bölgesel gelişme stratejileri ve Akdeniz ekonomisi içinde (s.21-86). Türk Ekonomi Kurumu.
• Cheung, J. ve Z. Ljungavist (2021). The impact of trade openness on economis Growth. Södertörn Universty Institution of social sciences, Stockholm.
• Çeştepe, H., Yıldırım, E. ve Yıldız, H. (2020), Türkiye’de sağlığın ekonomik büyümeye etkisi: 81 il düzeyinde panel GMM kanıtları, International Journal of Economic and Administrative Studies, (28), 175-192.
• Çetin, M. ve Ecevit, E. (2010). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir panel regresyon analizi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
• Çınar, S. ve Has, B. (2022). Türkiye ve seçili Asya ülkelerinde 2000 sonrası Ar-Ge yoğunluğu ve ekonomik büyüme ilişkisi: nedensellik analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(3), 1-16.
• Demircan, H. (2003). Dünyada ve Türkiye’de yabancı sermaye yatırımları ve stratejileri, araştırma ve inceleme dizisi. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, C: 35, Ankara
• Denison, E. W. (1962). Education, economic growth and Gaps in information. The Journal of Political Economy, 20(5),124-128.
• Deveci, Ş. (2019). Seçilmiş OECD ülkelerinin eğitim ve ekonomik büyüme ilişkisi: 2002-2012 arası ekonometrik analiz [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Yıldırım Beyazit Üniversitesi.
• Doğan, C. ve Öcal, N. (2007).Yeni iktisat politikaları ve yenilik iktisadına eleştirel yaklaşım (1. Baskı). Detay Yayınları.
• Erkan, H. (1998).Bilgi toplumu ve ekonomik gelişme (2. Baskı). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Figankaplan, T. (2017). Ekonomik büyüme ve kurumsal kalite ilişkisi: bir panel veri analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 11(1), 65-91.
• Frankel, J. A. ve Romer, D. H. (1999. Does trade cause growth?. American Economic Review, 89(3), 379-399.
• Freeman, C. ve Soete, L. (2003). Yenilik iktisadı (1.Baskı). (E. Türkcan, Çev.), Tübitak Yayınları.
• Friedman, M. (1977). Nobel lecture: inflation and unemployment. Journal of Political Economy, 85(3), 451-72.
• Fukuyama, F. (1999).Tarihin sonu ve son insan. Gün Yayını.
• Gallup, J. L. Sachs, J. D. ve Mellinger, A. D. (1999). Geography and economic development. International Regional Science Review, 22(2), 179-232.
• Glomm, G. ve Ravikumar, B. (1997). Productive government expenditures and long-run growth, Journal of Economic Dynamics and Control, Vol:21, 183-204.
• Gregorio J. D, (1992). The effects of inflation on economic growth, European Economic Review, 36, 4l7-425. Gündoğan, N. (2002). Doğrudan yabancı yatırımlar ve istihdam üzerine etkileri. Hazine Dergisi, 14(3), 21-32.
• Han, E. ve Kaya, A. (2006). Kalkınma ekonomisi teori ve politika. Nobel Yayınları.
• Jones, Ch. I. (1999). Was an industrial revolution inevitable? economic growth over the very long run, NBER Working Papers, No:7375, national bureauof economic research, USA, 139-141.
• Karagül, M. (2002). Beşerisermayenin iktisadi gelişmedeki rolü ve Türkiye’deki önemi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Yayınları, 37(2), 72.
• Karluk, S. R. (2007).Cumhuriyet’in ilanından günümüze Türkiye ekonomisinde yapısal dönüşüm (11.Baskı). Beta Yayınları.
• Karluk, S. R. (2013).Uluslararası ekonomi (10.Baskı). Beta Yayınları.
• Kaya İnceiplik, G. (2023). Anayasal iktisat teorisi açısından Maastricht kriterleri ve Türkiye değerlendirmesi, Ekonomi Bilimler Dergisi, 15(1),70-88.
• Kaya, A. ve Han, E. A. (2007). İktisadi kalkınma ve büyüme. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kaymak, H. (2005). Yabancı doğrudan yatırımları artırmak için teşvikler gerekli ve/veya yeterli mi?. Maliye Dergisi, 149, 74-104.
• Kaynak, M. (2007). Kalkınma iktisadı. Gazi Kitabevi.
• Kibritçioğlu, A. (1998). İktisadi büyümenin belirleyicileri ve yeni büyüme modellerinde beşeri sermayenin yeri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53(1-4), 207-230.
• Kotler, Ph., Jatusripitak, S. ve Maesincee, S. (2000). Ulusların pazarlanması, (A. Buğdaycı, Çev.), Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Lopez- Casasnovas, G., Rivera, B. ve Currais, L. (2005). Editors, health and Economic Growth: findings and policy implications, MIT Press.
• Lucas, R. (1988). On the mechanics of economic development, Journal of Monetary Economics, 22(1), 3-42.
• Maddison, A. (1991).Dynamic forces in capitalist development: a long run comparative view. Oxford University Press.
• Mallik, G. ve Chowdhury, A. (2001). Inflation and economic growth: evidence from four south Asian countries. Asia-Pacific Development Journal, 8, 123-135.
• Meçik, O. (2010). Sosyal sermaye ve beşeri sermayenin bireysel ekonomik getirisi: Eskişehir ili örneği [Doktora Tezi]. Uşak Üniversitesi
• Opeyemi, A. ve Francois, M. (2019). Electricity consumption, trade openness and economic growth in South Africa: An ARDL approach, Journal of Economic Cooperation and Development, 40(1), 135-156.
• Özlale, Ü. (2007). Sağlıklı ekonomik büyüme, Makro Bakış Dergisi, Kasım sayısı.
• Papanek, G. F. (1973). Aid, foreign private investment, savings, and growth in less developed countries. Journal of Political Economy, 81(1), 120-30.
• Peterson, C. W. (1988), Income, employment and economic growth, (6th Edition.), W. W. Norton & Company, Inc.
• Romer, D. (2006). Advanced macroeconomics (3rd Edition.), The McGraw-Hill companies, Inc.
• Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long-run growth, Journal of Political Economy, 94(5), 1002-1037.
• Rostow, W. W. (1990). The stages of economic growth: A non-communist economist manifesto (3rd.edition). Cambridge University Press.
• Schultz, T. W. (1968). Education and economic growth: Return to education, readings in the economics of education. UNESCO, 277-292.
• Serin, N. (2001), Dış ticaret ve dış ticaret politikası, A. Şahinöz (Ed.), Türkiye ekonomisi sektörel analiz, Türk Ekonomi Kurumu içinde (s.305-322). Ankara, Türkiye.
• Seyidoğlu, H. (2007).Uluslararası iktisat teori ve politika uygulama (15.baskı). Güzem Can Yayınları.
• Smith, A. (2008). Milletlerin zenginliği (2.Baskı). (H. Derin, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Soubbotina, T. P. (2004). Beyond economic growth: an introduction to sustainable development, World Bank Publications: 43, special reference to education, (3. Ed.). University Press.
• Stroombergen, A., Rose, W. D. ve Nana, G. (2002).Review of the statistical measurement of human capital. New Zealand Statistics.
• Taban, S. ve Kar, M. (2004). Beşerisermaye ve kalkınma, kalkınma ekonomisi, Ekin Kitabevi.
• Tokmak, T. ve Sönmez, A. (2021). Ekonomik büyümenin belirleyicileri: farklı gelir grubu ülkeleri için karşılaştırmalı bir analiz, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmalar Dergisi, 8(2), 532-562.
• Türk Ekonomi Kurumu (TEK). (2003). Büyüme stratejler Türkiye iktisatkongresi büyüme stratejileri çalışma grubu. Büyüme Çalışma Stratejileri Metni. Ankara.
• Uzay, N. (2005). Verimlilik ve büyüme (1. Baskı). Nobel Yayınları.
• Unay, C. (1999). Makro ekonomi, Vipaş. A.Ş.
• Wachtel, P. (1989). Macro economics from theory to practise. R. R. Donnelley and Sons company.
• World Bank. (1991). World development report, Oxford UniversityPress, June.
• Yamak, R. ve Koçak, N.L. (2007). Bilgi teknolojisi harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkileri: 1993-2005.Journal of Knowledge Economy and Knowledge Management, 2, 1-10.
• Yılmaz, M. (2008).Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırımlar ekonomik büyüme ilişkisi: Panel veri analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.