Crisis Management in the Context of Corporate Citizenship and Social Responsibility After the February 6, 2023 Kahramanmaraş Earthquakes: A Study on Companies

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 44, 1384 - 1405, 30.11.2024

Safa Acar , Ahmet Sarnıç

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1460669

Öz

The February 6, 2023 Kahramanmaraş earthquakes caused great destruction throughout Turkey and revealed the importance of various studies in terms of crisis management. Within the framework of corporate citizenship, institutions are obliged to fulfill their social responsibilities to society during times of crisis. The necessity of crisis management studies focused on corporate social responsibility (CSR) emerged after the earthquake in question. In this context, the study examines the crisis management practices of 20 enterprises from 10 different sectors operating in Turkey within the framework of corporate citizenship after the February 6, 2023 Kahramanmaraş earthquakes. Within the scope of the study based on qualitative research methods, the reports and media scans regarding CSR activities shared by enterprises conducting post-earthquake crisis management studies on their own websites in terms of corporate citizenship behavior are examined. The data evaluated with the content analysis method allows inferences to be made on the crisis management strategies and CSR practices of the 20 enterprises in question. The findings show that many enterprises took rapid action after the earthquake and made significant contributions in areas such as public safety, education, employment, environment, basic needs, public health, and meeting social and economic needs. It is determined that businesses participate in rehabilitation projects and corporate citizenship practices. The study brings together the concepts of crisis management and CSR, theoretically examining how companies fulfill their social responsibilities during crisis periods and emphasizing that effective CSR practices can contribute to the reconstruction of social trust.

Anahtar Kelimeler

February 6 Kahramanmaraş Earthquakes, Corporate Citizenship, Corporate Social Responsibility, Crisis Management

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Sonrası Kurumsal Vatandaşlık ve Sosyal Sorumluluk Bağlamında Kriz Yönetimi: Firmalar Üzerine Bir İnceleme

Öz

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri, Türkiye genelinde büyük bir yıkıma neden olmuş ve kriz yönetimi açısından çeşitli çalışmaların önemini ortaya koymuştur. Kurumsal vatandaşlık çerçevesinde, kurumlar kriz dönemlerinde topluma karşı sosyal sorumluluklarını yerine getirme yükümlülüğü taşırlar. Söz konusu deprem sonrasında kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) odaklı kriz yönetimi çalışmalarının gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, yapılan bu çalışmada, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrasında Türkiye faaliyet gösteren 10 farklı sektörden 20 işletmenin, kurumsal vatandaşlık çerçevesinden kriz yönetimi uygulamalarını incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerine dayanan bu çalışma kapsamında, deprem sonrası kriz yönetimi çalışmaları yürüten işletmelerin kendi internet sitelerinde paylaştıkları kurumsal vatandaşlık davranışı ekseninde KSS faaliyetlerine ilişkin raporları ve medya taramaları incelenmiştir. İçerik analizi yöntemiyle değerlendirilen veriler, söz konusu 20 işletmenin kriz yönetim stratejileri ve KSS uygulamaları üzerine çıkarımlar yapılmasını sağlamıştır. Bulgular, birçok işletmenin deprem sonrasında hızlı bir şekilde harekete geçerek toplum güvenliği, eğitim, istihdam, çevre, temel ihtiyaçlar, toplum sağlığı, sosyal ve ekonomik ihtiyaçların karşılanması gibi alanlarda önemli katkılar sağladığını göstermektedir. İşletmelerin rehabilitasyon projelerine ve kurumsal vatandaşlık uygulamalarına katılım gösterdiği tespit edilmiştir. Çalışma, kriz yönetimi ve KSS kavramlarını bir araya getirerek, kriz dönemlerinde firmaların toplumsal sorumluluklarını nasıl yerine getirdiğini kuramsal olarak irdelemekte ve etkin KSS uygulamalarının toplumsal güvenin yeniden inşasına katkıda bulunabileceğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

6 Şubat Kahramanmaraş Depremleri, Kurumsal Vatandaşlık, Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Kriz Yönetimi

Kaynakça

• Ahn, S. Y. ve Park, D. J. (2018). Corporate social responsibility and corporate longevity: The mediating role of social capital and moral legitimacy in Korea. Journal of Business Ethics, (150), 117-134.
• Akgemci, T. (2015). Stratejik yönetim. Gazi Kitabevi.
• Ata, N. S. (2023). Kahramanmaraş merkezli 6 şubat depremlerinin kriz yönetimi bağlamında değerlendirilmesi. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7(Özel Sayı), 59-77.
• Atlığ, N. Sinan (2006). İş etiği, sosyal sorumluluk ve ilaç sektöründen bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Aktan, C. C. ve Börü, D. (2007). Kurumsal sosyal sorumluluk. C. C. Aktan (Ed.), Kurumsal sosyal sorumluluk: İşletmeler ve sosyal sorumluluk içinde (s. 11-36). İGİAD Yayınları.
• Aktel, M. ve Çağlar, N. (2007). Isparta ili afet (Kriz) yönetim yapılanması üzerine bir çalışma, Süleyman Demirel İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 147-162.
• Balaban, S. (2018). Kriz yönetiminde liderlik ve liderlik özelliklerinin kriz yönetimine etkisi üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Berle, A. (1954). The 20th century capitalist revolution. Hartcourt Brace.
• Bilici, G. (2021). Afetle mücadelede kriz yönetimi: Konya ilinde nitel bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, 7(82), 2125-2134.
• Calais, E., Symithe, S., Monfret, T., Delouis, B., Lomax, A., Courboulex, F., ... ve Meng, L. (2022). Citizen seismology helps decipher the 2021 Haiti earthquake. Science, 376(6590), 283-287.
• Carroll, A. B. (1979). A Three-Dimensional Conceptual Model of Corporate Performance. The Academy of Management Review , 4(4), s. 497-505.
• Carroll, A. B. (1999). Corporate social responsibility: Evolution of a definitional construct. Business & Society, 38(3), 268-295.
• Commission of the European Communities. (2006). Implementing the partnership for growth and jobs: making urope a pole of excellence on corporate social responsibility. Brussels, Belgium: Commission of the European Communities.
• Coppola, D. (2015). Introduction to international disaster management (3rd Edition). Elsevier.
• Çam, Y. İ. (2010). Kurumsal sosyal sorumluluk ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Çerçi, Ü. Ö., Canöz, N. ve Canöz, K. (2023). Kriz ortamında yapılan sosyal sorumluluk çalışmalarının kurumsal kabule etkisi: 6 Şubat 2023 depremi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26(2), 328-344.
• Duruel, M. (2023). Sivil toplum kuruluşlarının afet yönetimindeki rolü: 6 Şubat depremi Hatay örneği. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 9(2), 1-18.
• Eren, E. (2002). Stratejik yönetim ve işletme politikası. Beta Yayınları.
• Geethamani, S. (2017). Advantages and disadvantages of corporate social responsibility. International Journal of Applied Research, 3(3), 372-374.
• Grosbois, D. (2016). Corporate social responsibility reporting in the cruise tourism industry: A performance evaluation using a new institutional theory based model. Journal of Sustainable Tourism, 24(2), 245-269. Himmetoğlu, A. (2023). Kurumsal sürdürülebilirlik ve kurumsal sosyal sorumluluk: Bir bibliyometrik analiz çalışması. Erciyes İletişim Dergisi, 10(2), 891-911.
• Huang, W., Chen, S. ve Nguyen, L. T. (2020). Corporate social responsibility and organizational resilience to COVID-19 crisis: An empirical study of Chinese firms. Sustainability, 12(21), 1-19.
• Israeli, E. (2017). Post-Earthquake relief efforts: A case study in foreign aid and development. Independent Study Project (ISP) Collection. 2216.
• Kadıoğlu, M. (2011). Belediyelerde afet yönetimi, Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Yayınları.
• Karacan, H. (2001). Depremlerde kriz yönetimi ve bir model teklifi [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Karalar, R. (2010). Genel işletme. Meta Basım.
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28.
• Mackey, A., Mackey, T. B. ve Barney, J. B. (2007). Corporate social responsibility and firm performance: Investor preferences and corporate strategies. Academy of Management Review, 32(3), 817-835.
• Mamo, Y. A., Sisay, A. M., Dessalegn, B. ve Angaw, K. W. (2023). The Socio-economic effect of corporate social responsibility on local community development in Southern Ethiopia. Cogent Business & Management, 10(1), 1-22.
• Okumuş, F. (2003). İşletmelerde kriz yönetimi ve krizlerin işletmeler üzerine olası etkileri. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2). 203-212.
• Oxford English Dictionary. (2022). https://www.oxfordlearnersdictionaries.com adresinden 19 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Özdemir, E. K. (2024) Social media in crisis communication: A case analysis of the 2023 Kahramanmaraş earthquakes. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (44), 112-131.
• Özdemir, L. ve Uçar, Y. (2020). Kriz yönetimi etkinlik sistemine yönelik bir öneri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (1), 131-164.
• Pekcan, A. (2007). Turizm ve kriz yönetimi sunumu. https://www.slideserve.com/quanda/tur-zm-ve-kr-z-y-net-m adresinden 22 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Sarıkaya, M. ve Kara, F. Z. (2007), Sürdürülebilir kalkınmada işletmenin rolü: Kurumsal vatandaşlık, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(2), 221-233.
• Seyitoğulları, O. ve Bilen, A. (2020). Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine bir literatür taraması. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3(2), 195-205.
• Sezer, C. (2014). 1914 Isparta-Burdur depreminde hilâl-i ahmer cemiyeti’nin yapmış olduğu yardımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 17-34.
• Sheehy, B. ve Farneti, F. (2021). Corporate social responsibility, sustainability, sustainable development and corporate sustainability: What is the difference, and does it matter? Sustainability, 13(11), 1-17.
• Şahin, Ç. ve Kaya, G. (2020). Alternatif ölçme değerlendirme ile ilgili yapılan araştırmaların incelenmesi: Bir içerik analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 798-812.
• Taşkın, H. ve Boran, T. (2024). Kahramanmaraş depremi’nde markaların kriz iletişimi yönetimlerine yönelik karşılaştırmalı bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(1), 171-202.
• Taşkıran, H. B. (2024). Sosyal medya aracılı kurumsal sosyal sorumluluk iletişiminin deprem afeti bağlamında analizi: Fortune 500 Türkiye listesinde yer alan kurumların faaliyetleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 7(1), 1-22.
• TDK. Sözlüğü. (2023). https://sozluk.gov.tr/ adresinden 20 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Topaloğlu, F. (2019). Kriz yönetiminde liderlik: İşletmelerde kriz yönetiminin otantik liderlik özellikleri açısından incelenmesi Muğla ili araştırması [Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Tutar, H. (2000). Kriz ve stres ortamında yönetim. Hayat Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Türkçe sözlük. TDK.
• WBCSD. (2016). Corporate Social Responsibility. WBCSD.
• Yağcı, A. L. (2008): Afet yönetmeliğinin, İstanbul ili için Türkiye Afet Bilgi Sistemi obje kataloğuna aktarılması [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Yang, R., Wei, J., Li, Y. N. ve Michelson, G. (2024). Using corporate social responsibility to enhance media reputation following a firm crisis: Evidence from China. Public Relations Review, 50(4), 102487.
• Yavaş, H. (2001). Doğal afet yönetimi ve yerel gündem 21 çalışmaları kapsamında İzmir’de deprem riski, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 118-138.
• Yıldırım, A. (2024). Afet yönetiminde kriz iletişimi: Afet ve acil durum yönetim başkanlığı (AFAD) tarafından 2023 Kahramanmaraş depremlerinde yayınlanan basın bültenlerinin analizi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 1-23.
• Zhang, Y. ve Yang, F. (2021). Corporate social responsibility disclosure: Responding to investors’ criticism on social media. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(14), 1-27.