Demografik Değişkenler Işığında Muhasebe Hata ve Hilelerine Yönelik Bir Saha Araştırması: Van İli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 45, 128 - 142, 28.02.2025

Osman Seyitoğulları

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1500946

Öz

Bu araştırmanın amacı, demografik değişkenler ekseninde muhasebe meslek mensuplarının hata ve hilelere yönelik yaklaşımlarının tespit edilmesidir. Bu doğrultuda, Van Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’na kayıtlı 245 meslek mensubundan yüz yüze anket aracılığıyla veriler toplanmıştır. Verilerin analizi aşamasında t testi, one way anova analizi ve post hoc testinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda katılımcı meslek mensuplarının hata ve hilelere yönelik yaklaşımlarında cinsiyet faktörünün belirleyici bir rol üstlenmediği görülmüştür. Araştırmaya katkı sunan muhasebe meslek mensuplarının yaş açısından hata ve hilelere yönelik yaklaşımlarının farklılık sergilediği belirlenmiştir. Katılımcıların yaşları ilerledikçe hata ve hilelere yönelik duyarlılıklarının düştüğü gözlenmiştir. Çalışma süresinin katılımcı muhasebe meslek mensuplarının hatalara yönelik yaklaşımlarında belirleyici bir işlev gösterdiği keşfedilmiştir. Tecrübe açısından meslekte yeni olan meslek mensuplarının muhasebe hatalarına karşı daha hassas bir tutum sergiledikleri çalışma kapsamında tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hata, Hile, Muhasebe Meslek Mensubu

Etik Beyan

Bu çalışma için Hakkari Üniversitesi Etik Kurulundan 2023/84 sayılı ve 18.08.2023 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

A Field Research on Accounting Errors and Frauds in The Light of Demographic Variables: The Case of Van

Öz

The aim of the study is to determine the approaches of accounting professionals towards errors and frauds on the axis of demographic variables. In this direction, data are collected from 245 professional members registered in Van Chamber of Certified Public Accountants through a face-to-face questionnaire. In the data analysis phase, t test, one-way Anova analysis and post hoc test are used. As a result of the analysis, it is seen that the gender factor did not play a determining role in the approaches of the participating professional members towards errors and frauds. It is determined that the attitudes of the accounting professionals who contributed to the study towards errors and frauds differ in terms of age. It is observed that the sensitivity of the participants towards errors and frauds decreased as they got older. It is discovered that the working period has a determining function in the approaches of the participant accounting professionals towards errors and frauds. In terms of experience, it is determined within the scope of the study that professional members who are new in the profession exhibit a more sensitive attitude towards accounting errors.

Anahtar Kelimeler

Error, Fraud, Accounting Profession Member

Etik Beyan

For this study the approval of ethical committee no 2023/84 dated 18.08.2023 was taken from the Ethical Committee, Hakkari University.

Kaynakça

• Abdullahi, R. ve Mansor, N. (2018). Fraud prevention initiatives in the Nigerian public sector: Understanding the relationship of fraud incidences and the elements of fraud triangle theory. Journal of Financial Crime, 25(2), 527-544. https://doi.org/10.1108/JFC-02-2015-0008
• Açıkgöz, O. ve Biçer, E. B. (2021). A research to determine the respontibility of financial service employees in the prevention of errors and cheats in accounting. Cumhuriyet University Journal of Economics and Administrative Sciences, 22(2), 225-249. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.959296
• AICPA. (2020) Consideration of fraud in a financial statement audit. Statement on Auditing Standards AU 240. www.aicpa.org/content/dam/aicpa/research/standards/auditattest/downloadabledocuments/au-c-00240.pdf adresinden 1 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Association of Certified Fraud Examiners (ACFE). (2018). Global study on occupational fraud and abuse, https://s3-us-west-2.amazonaws.com/acfepublic/2018-report-to-the-nations.pdf adresinden 21 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Baird, J. E. ve Zelin, R. (2008). Understanding employee perceptions of fradulent activitiesand their propensity to report those activities using anonymous tip lines: The ınfluence of fraud type, propetrator gender, and observer demographics. Southern Business Review, 33, 1-14.
• Bozkurt, N. (2011). İşletmelerin kara deliği hile. Alfa Yayınları.
• Çalış, Y. E., Keleş, E. ve Engin, A. (2014). Hilenin ortaya çıkartılmasında bilgi teknolojilerinin önemi ve bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 93-108.
• Cressey, D. (1953). Other People’s Money: A study in the social psychology of embezzlement. Free press, Glencoe, IL.
• Chen, Z.-Y., ve Han, D. (2023). Detecting corporate financial fraud via two-stage mapping in joint temporal and financial feature domain. Expert Systems with Applications, 217, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2023.119559
• Cheliatsidou, A., Sariannidis, N., Garefalakis, A., Azibi, J. ve Kagias, P. (2023). The international fraud triangle. Journal of Money Laundering Control, 26(1), 106 – 132. https://doi.org/10.1108/JMLC-09-2021-0103
• Davidson, R. H. (2022). Who did it matters: Executive equity compensation and fnancial reporting fraud. Journal of Accounting and Economics, 73(2–3), 101453. https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2021.101453
• Doğan, Z. ve Nazlı, E. (2015). Muhasebede hata ve hilelerin önlenmesinde işletme yöneticilerinin sorumluluğunun tespitine yönelik bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 195-212.
• Doğan, Z., Gülçin, K. ve Nazlı, E. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının hile yapmaya eğilim düzeylerinin tespitine ilişkin bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(4), 64-83.
• Dellaportas, S. (2013). Conversations with inmate accountants: motivation, opportunity and the fraud triangle. Accounting Forum, 37(1), 29-39. http://dx.doi.org/10.1016/j.accfor.2012.09.003
• Ergin, E. ve Erturan, İ. E. (2019). Fraud evasion triangle: Why can fraud not be detected?. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 5(4), 35-45. https://doi.org/10.32602/jafas.2019.36
• Gökçen, G. ve Tipi, O. (2019). İşletmelerde hilelerin önlenmesine yönelik iç kontroller ve BİST imalat sektöründe bir araştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 41(1), 145-169. https://doi.org/10.14780/muiibd.582316
• Gökoğlan, K., Kök, M. ve Altundağ, S. (2021). Muhasebede hatalar: Muhasebe meslek mensupları üzerine bir araştırma. Dicle Akademi Dergisi, 1(1).
• Gupta, R. ve Murphy, K.V.B. (2013). Errors and frauds in financial transactions: Auditors opinion. The Global Elearnıng Journal, 2(3), 1 – 27.
• Gül, M. ve Demir, Ö. (2022). Muhasebe hata ve hilelerinde farkındalık araştırması: Elazığ ili örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 663-673.
• Gümüş, U. ve Göğebakan, H. (2016). Muhasebe hata ve hileleri ile muhasebe mesleğinde etik, Aydın ilinde muhasebeciler üzerine bir araştırma. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 1(3), 12-27. http://dx.doi.org/10.20989/ijbemp.13
• Güngör Karyağdı, N. (2021). Bankalarda hile denetimi uygulamasının verimlilik ile ilişkilendirilmesine yönelik bir çalışma. Akademik İzdüşüm Dergisi, 6(2), 37-57.
• Kastrati, A. (2015). The role of audit in detecting errors in financial statements. European Journal of Economics and Business Studies, 1(1), 54 – 61.
• Karabayır, M. E. ve Cengiz, S. (2016). Muhasebe hileleri yoluyla yapılan yolsuzluklarda bağımsız denetimin sorumluluğunun araştırılması: Kuzeydoğu Anadolu bölgesi uygulaması. KAÜİİBFD, 7(14), 597-625.
• Karahan, M. ve İğde, M. (2017). Muhasebe hata ve hileleri üzerinde iç kontrolün rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(7), 143 – 158.
• Kıllı, M. ve Kutlu, H. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının muhasebe hata ve hileleri hakkında algı ve tutumlarının incelenmesi: Osmaniye ilinde bir araştırma. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-16.
• Kırıtoğlu, C. ve Özbirecikli, M. (2018). Bağımsız denetçilere yönelik etik eğitiminin bağımsız denetçilerin muhasebe hilelerini algılamalarına etkisi üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(1), 27-44.
• Kıymaz Kıvraklar, M., Ersoy ve Can, R. (2023). Hile ile mücadelede kırmızı bayraklar ve hile karosunun rolü: Çalışan hilesi açısından bir değerlendirme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 16(Prof. Dr. Mehmet Özbirecikli Özel Sayısı), 303-324. https://doi.org/10.29067/muvu.1307661
• Kızıl, C., Muzır, E. ve Yılmaz, V. (2021). Auditing techniques to minimize accounting related fraud and errors: A qualitative analysis with the ınterview method. EMAJ Emerging Markets Journal, 11(1), 95-103. https://doi.org/10.5195/emaj.2021.232
• Korkmaz, B. (2023). Batı Karadeniz İllerindeki (Karabük, Bartın ve Zonguldak) muhasebe meslek mensuplarının muhasebe hata ve hilelerine yönelik algıları üzerine bir araştırma. UNIKA Toplum ve Bilim Dergisi, 3(1), 1-15.
• Mahdi, R. A. A. (2024). The role of ınternal audit in discovering accounting errors: Evidence from University of Karbala, Technium Social Sciences Journal, 56, 14 – 24.
• Maulidi, A. (2023). Gender board diversity and corporate fraud: empirical evidence from US companies. Journal of Financial Crime, 30(2), 309-331. https://doi.org/10.1108/JFC-02-2022-0038
• Mamo, J. (2014). Accounting errors and the risk of intentional errors that hide accounting information. The importance and the implementation of the Sarbanes-Oxley Act in Albania. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(19), 494-499. https://doi.org/10.5901/mjss.2014.v5n19p494
• Ömürbek, V. ve Durgunböcü, Ö. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının muhasebe hata ve hileleri ile ilgili algılarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(4), 1251-1265.
• Özçelik, H., Karataş Aracı, Ö. N. ve Keskin, S., (2017). Muhasebe hata ve hileleri: Meslek mensupları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(29), 197-214.
• Paseková, M., Kramná, E., Svitáková, B., ve Dolejšová, M. (2019). Relationship between legislation and accounting errors from the point of view of business representatives in the Czech Republic. Oeconomia Copernicana, 10(1), 193–210. https://doi.org/10.24136/oc.2019.010
• Pehlivan, A. ve Koç, T. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının etik yaklaşımları ile hileye yönelme eğilimleri arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma: Ankara örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 1067-1088.
• Rashid, M., Khan, N. U., Riaz, U. ve Burton, B. (2023). Auditors’ perspectives on financial fraud in Pakistan – audacity and the need for legitimacy. Journal of Accounting in Emerging Economies, 13(1), 167-194. https://doi.org/10.1108/JAEE-04-2021-0135
• Richardson, G., Obaydin, I. ve Chelsea, L., (2022). The effect of accounting fraud on future stock price crash risk. Economic Modelling, (117), 106072. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2022.106072
• Russo, K. (2022). 4 common accounting errors and how to prevent them. https://www.netsuite.com/portal/resource/articles/accounting/accounting-errors.shtml adresinden 27 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Rustiarini, N. W., Yuesti, A. ve Gama, A. W. S. (2021). Public accounting profession and fraud detection responsibility. Journal of Financial Crime, 28(2), 613-627. https://doi.org/10.1108/JFC-07-2020-0140
• Supriadi, I. (2024). The audit revolution: Integrating artificial intelligence in detecting accounting fraud. Akuntansi dan Teknologi Informasi, 17(1), 48-61. https://doi.org/10.24123/jati.v17i1.6279
• Uslu, M. C. ve Özbay, D. (2020). Vergi mevzuatı çerçevesinde muhasebe hata ve hilelerine bakış: Muhasebe meslek mensuplarına yönelik bir araştırma. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 63, 21-32. https://doi.org/doi.org/10.26650/MED.740880
• Yurt, R. ve Temelli, F. (2022). Muhasebe meslek mensuplarının muhasebede hata ve hile algısı: Ağrı ili örneği. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi 2(2), 135-150.
• Tayman, M. ve Tekşen, Ö. (2019). Muhasebe denetiminde karşılaşılan hata ve hileler: Meslek mensupları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 455-477.
• Zheng, X., Ali, M., Hamid, A. ve Hou, Y. (2024). Data mining algorithm in the identification of accounting fraud by smart city information technology, Heliyon, 10(9), 1-18. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e30048