The Culture and Mentality World of the Social Structure in the Ankara Ahi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 45, 1 - 19, 28.02.2025

Osman Şimşek

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1502409

Öz

A prolonged debate in various scholarly circles is the claim that "during the anarchy and the period of interregnum that followed the disintegration of the Seljuk state, the Ahis established a city-state in Ankara." The study seeks to contribute to the ongoing debate by critically examining the claim of whether the Ahis of Ankara established a republic in the city between 1290 and 1354, based on academic standards and scholarly criteria. In this context, a methodologically rigorous analysis of whether there was truly an "Ahi Republic" in Ankara during the historical period referred to as the "Ahi Republic of Ankara" is conducted using the knowledge frameworks based on the "Methods of Knowledge Production/Methods of Thought" of civilizations. Thus, the aim is to bring clarity to this discussion by employing methods of knowledge production and thought in academic research. Through the interaction of the presented "methods of thought-comparative knowledge structures (systems)," a scholarly response is offered, incorporating comparative perspectives, to address the ideological approaches developed in certain circles regarding the establishment of a "Republic" by the "Ahis of Ankara." The Ahi organization is a social institution rooted in tawhid, both in the broader sense and specifically within the context of the Ahi community in Ankara. However, Turkey is founded on the basis of the liberal-capitalist-positivist method of thought. Neglecting these characteristics and approaching "Ankara Ahiism" within the context of the "Republic" represents an ideological perspective. Drawing this relationship between "Ankara Ahiism" and the "Republic" is methodologically unsound from the perspective of the social sciences and information systems disciplines, within the framework of scientific thought, and according to scholarly methodology.

Anahtar Kelimeler

Ankara Ahiler, Ankara Ahilik Republic, Social Structure, Tavhidi Thought, Tavhidi Thought Method of Producing Information

Ankara Ahiliğindeki Sosyal / İctimai Yapının Kültür ve Zihniyet Dünyası

Öz

Birçok çevrede Ankara Ahileri konusunda uzun zamandır tartışılan bir konu: “Selçuklu devletinin dağılmasıyla meydana gelen anarşi ve fetret döneminde Ahiler, Ankara’da bir şehir cumhuriyeti kurmuşlardır” iddiasıdır. Bu incelemede, Ankara Ahilerinin 1290-1354 yıllarında Ankara’da bir Cumhuriyet kurup kurmadıkları iddiası akademik düzeyde, ilmi ölçüler ekseninde ele alınarak tartışmaya bir aşama kazandırmak istenmektedir. Bu kapsamda, “Ankara Ahiler Cumhuriyeti” olarak ifade edilen tarihsel dönemde, gerçekten Ankara’da bir “Ahiler Cumhuriyeti”nin olup olmadığı konusunun akademik düzeyde gerçekçi çözümlemesi, Medeniyetlerin “Bilgi Üretme Yöntemleri/Düşünce Yöntemleri”ne göre üretilen bilgi yoluyla ortaya konulacaktır. Böylece bu tartışmaya ilmi bilgi üretme yöntemleri/düşünce yöntemleriyle bir netlik kazandırılması hedeflenmektedir. Ortaya konulan bu “düşünce yöntemleri-mukayeseli bilgi yapıları (sistemleri)” etkileşimiyle “Ankara Ahilerinin”, “Cumhuriyet” kurmalarıyla ilgili birtakım çevrelerde geliştirilen ideolojik temalı yaklaşımlara karşı akli, ilmi metot kullanımlı, mukayeseli bakış içeren ilmi kimlikli bakışa sahip bir cevap sunulmuştur. Ahilik kurumu gerek genel anlamda gerekse Ankara Ahiliği bağlamında tevhide bağlı bir sosyal kurumdur. Oysa Türkiye, liberal-kapitalist-pozitivist düşünce yöntemi temelinde kurulmuştur. Bu özellikler atlanarak "Ankara Ahiliği"ne "Cumhuriyet" bağlamında yaklaşmak ideolojik bir bakıştır. "Ankara Ahiliği" ile "Cumhuriyet" arasında bu ilişkiyi kurmak sosyal ilimler ile bilgi sistemleri disiplini açısından, bilimsel düşünce geleneği bağlamında ve ilmi yöntem açısından uygun değildir.

Anahtar Kelimeler

Ankara Ahileri, Ankara Ahilik Cumhuriyeti, Sosyal Yapı, Tevhidi Düşünce, Tevhidi Düşünce Bilgi Üretme Yöntemi

Kaynakça

• Alican, S. D. (2021). Ankara’da ahîler hükûmeti (akhis government in Ankara). Anlambilim MTÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(1), 71-82.
• Altaş, D. (2017). Ahi teşkilatının Anadolu’ya gelen türkmenler üzerindeki etkileri [Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Bilgiseven, A. K. (1995). Genel Sosyoloji (5. Baskı). Filiz Kitabevi.
• Bozkurt, V. (2004). Değişen dünya’da sosyoloji. Alfa Yayınları.
• Çorak, S. (2024). Tevhidi düşünce ve pozitivst düşünce bilgi yöntemleri bağlamında sosyal politikanın mukayeseli kültür ve zihniyet temelleri [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Doğan, S. (2012). Sosyoloji kavramlar ve sorunlar (12. Baskı). Pegem Akademi.
• Erkal, M. (1993). Sosyoloji (Toplumbilim) (5. Baskı). Der Yayınları.
• Erşahin, S. (2022a). Ankara ahiler iktidarı meselesi (yüzyıllık tartışmaya katkı). Journal of Islamic Reseacrh, 33(3), 865-890.
• Erşahin, S. (2022b). Arif-şehir ilişkisi: Hacı Bayram Veli-Ankara örneği. V. Göktaş ve H. Alkan (Ed.), Hacı Bayram-ı Veli İnsan ve Şehir içinde. Sonçağ Akademi Yayınları.
• İbn-i Batuta (t.y.). Büyük Dünya Seyahatnamesi, Yeni Şafak Kültür Armağanı.
• Kala, A. (2019). Kümelenme modeline göre Anadolu sanayi devrimi. Kuveyt-Türk Katılım Bankası Kültür Yayınları Dizisi.
• Kırpık, G. ve Yavuz, O. (2022). Ankara Ahi Yönetimi'nin Osmanlı Devleti’ne intikali. Türk dünyası yolunda bir ömür Prof. Dr. Mehmet Şahingöz'e armağan içinde (s. 365-374). Berikan Yayınevi.
• Metin, C. (2002). Ankara’da “ahiler yönetimi (1290-1354)” meselesi. Türk Kültürü Dergisi, XL(472), 473-485.
• Mukaddem, A. R. (2018). Anadolu ahiliği bağlamında Ankara’da ahilik ve ahi Şerefeddin. İ. E. Arıoğlu (Ed.) Gönül sultanları şahsiyetleri ve değerleri ile Ankara içinde. Akçağ Yayınları.
• Sezen, Y. (1990). Sosyolojide ve din sosyolojisinde temel bilgiler ve tartışmalar. Marmara Üniv. İlahiyat Fak. Yayınları.
• Şimşek, O. (2013). Yeni ahlak toplumu inşası. Gazi Kitabevi.
• Şimşek, O. (2017). Medeniyet ve sistem inşa edici vasfıyla tevhidi düşünce. Gazi Kitabevi.
• Şimşek, O. (2018a). Tevhidi düşüncenin düzen kurucu “ictimaiyat felsefesi (toplum felsefesi)”. O. Şimşek (Ed.), İctimai düzenin(sistemin) kuruluşunda tevhidi düşünce ve toplum felsefesi içinde (s.15-75). İLMAR (İlmi ve Metodolojik Araştırmalar Derneği) Yayınları.
• Şimşek, O. (2018b). Türk yönetim kültüründe ahlak, kültür ve adalet anlayışı. M. Akçakaya (Ed.), Türk-islâm tarihinde yönetim uygulamaları içinde (s. 65-105). Gazi Kitabevi.
• Şimşek, O. (2020). Düşünce-yöntemi-kültür değişmesi ilişkisinin modern Türkiye’de pozitivist düşünceyi etkinleştirmesinin sosyolojisi. Bilig (Türk Dünyası Sosyal Bilimler) Dergisi. (94), 1-27.
• Şimşek, O. (2021). Türk-islâm medeniyetinin “Tevhidi Şehir” yapılanmasında “Tevhidi ahi çalışma” düzenin işleyişi. İş ve Hayat Dergisi, Ekonomi Hukuk ve Sosyal Politika. 6(11), 9-46.
• Şimşek, O. (2022a). İLMAR çevresi ekseninde geliştirilen “tevhidi düşünce bilgi inşa etme yöntemi”ve türk-islâm medeniyetinin sosyal ilimler anlayışının evrensel niteliği üzerine. O. Şimşek (Der.), Tevhidi düşünce temelli konuşmalar-3 içinde (s. 375-437). İLMAR (İlmi ve Metodolojik Araştırmalar Derneği) Yayınları.
• Şimşek, O. (2022b). “Tevhidi düşünce bilgi inşa etme yöntemi”nin türk-islâm medeniyetinde ortak düşünce yöntemi” oluşturma imkânı üzerine. O. Şimşek (Der.) Tevhidi düşünce temelli konuşmalar-3 içinde (s. 1-10). İLMAR (İlmi ve Metodolojik Araştırmalar Derneği) Yayınları.
• Şimşek, O. (2022c). Tevhidi düşünce bilgi inşa etme yönteminin “çalışma ahlakı” anlayışına yönelik özgün yaklaşımı. Mehmet Akif Ersoy’un Aziz Hatırasına Emek ve İş Ahlakı Şurası (s.128-168). M. E. Kala (Ed.). Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları no:105.
• Yüksel, B. (2016). Mukayeseli medeniyet analizi bağlamında ahilik mesleki eğitim anlayışı ile modern mesleki eğitim anlayışının insan eğitimi yöntemi [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.