Geride Kalanların Romanı: Dik Bayır

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 150 - 157, 30.12.2020

Aslı Koçak

Öz

İnsanlar tarih boyunca çeşitli nedenlerle göç etmiştir. Nedenleri değişse de sürekliliğini yitirmeyen göç, evrensel ve çok boyutlu bir olgudur. Göçün temelinde süreli ya da süresiz olarak yer değişikliği vardır. Zaman içinde nedenleri değişen ve çeşitlenen göçlerin toplumları etkileyen sonuçları olmaktadır. 1960lı yıllarda resmi anlaşmalarla başlayan Almanya işçi göçünün her iki topluma da çeşitli etkileri olmuştur. Toplumsal olaylarla arasında sağlam bir ilişki bulunan ve konularını insan temeline dayandıran edebiyatın Almanya’ya işçi göçünü konu edinmesi kaçınılmazdır. Edebi bir tür olan roman da insan ve toplumla olan bağı nedeniyle toplumu etkileyen olayları, sosyal hayattaki değişiklikleri içermektedir. Bu değişiklikleri ve olayların insanlar üzerindeki etkilerini ayrıntılarla yansıtan romanlar toplum ve edebiyat arasında bağ kurmaktadır. Türk edebiyatında Almanya işçi göçü ile ilgili pek çok eser verilmiştir. İlk baskısı 1974’te yapılan Dik Bayır romanı da bu eserlerden biridir. Bu çalışmada edebiyatımızda önemli bir konu olan Almanya işçi göçüne işçilerin geride bıraktıkları insanların gözünden bakan Dik Bayır romanı metin analizi yöntemiyle incelenecektir. Roman Orta Anadolulu bir köylünün Almanya’ya işçi oluş nedenlerini ve geride bıraktıklarını anlatmaktadır. Abbas Sayar romanda Almanya’ya gidiş yollarından biri olan Köy Kalkınma Kooperatiflerinin kurulumu, işleyişi hakkında ayrıntılı bilgiler aktarmaktadır. Bu bilgiler dönem Türkiye’si hakkında fikir vermesi nedeniyle önemlidir. Romanın başında roman mekânı olan Beydiyar köyüne 17. yy Celali İsyanları nedeniyle göç ederek yerleşildiği anlatılmaktadır. Yani aslında bu göç ile başlayan bir başka göç hikayesidir. Roman Almanya işçi göçünde geride kalanların Türk romanındaki işlenişi anlatan az sayıda eserden biri olması nedeniyle de önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Göç, işçi göçü, Almanya, Türk edebiyatı, göçmen edebiyatı, roman.

The Novel Of The Left: Dik Bayır

Öz

People have migrated for various reasons throughout history. Migration, which does not lose its continuity even if its reasons change, is a universal and multidimensional phenomenon.The basis of migration is change of place, for a period of time or indefinitely. Migration, whose causes change and diverse over time, have consequences that affect societies. The German labor migration, which started with official agreements in the 1960s, had various effects on both communities. It is inevitable that literature, which has a strong relationship with social events and bases its subjects on a human basis, will focus on labor migration to Germany. The novel, which is a literary genre, includes the events affecting the society and the changes in social life due to its connection with human and society. Reflecting these changes and the effects of events on people in detail, novels establish a connection between society and literature. In Turkish literature, many works on German labor migration have been given. The novel Dik Bayır, first published in 1974, is one of these works. In this study, the novel Dik Bayır, which looks at the German labor migration from the perspective of the people left behind by the workers, will be analyzed through text analysis. The novel tells about the reasons why a Central Anatolian peasant became a worker in Germany and left behind. In the novel, Abbas Sayar gives detailed information about the establishment and operation of Village Development Cooperatives, which is one of the routes to Germany. This information is important because the period to give an idea about Turkey. At the beginning of the novel, it is told that the village of Beydiyar, which is a novel place, was settled by migration due to the 17th century Celali Rebellions. In other words, this is another migration story that started with migration. The novel is also important because it is one of the few works that describes the processing of those who survived the German labor migration in Turkish novel.

Anahtar Kelimeler

Migration, worker migration, Germany, Turkish literature, immigrant literature, novel.

Kaynakça

• Aker, A. (1972). İşçi Göçü. İstanbul: Sander Yayınları.
• Akgün A. (2015). Edebiyatımızda Göç ve Göçmen Edebiyatları Üzerine Bir Değerlendirme. Göç Dergisi, 2(1), 69-84.
• Asutay, H. (2017). Göçmen Edebiyatı. Edirne: Ceren Yayınları.
• Biricik, İ. (2017). Türk Romanında (1980-1990) Göçün Sosyolojik Etkisi: Ötekiler, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 18(18), 59-74.
• Cengiz, S. (2010). Göç, Kimlik ve Edebiyat. Zeitschrift für die Welt der Türken (Journal of World of Turks), 2(3), 185-193.
• Chambers, I. (2014). Göç, Kültür, Kimlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çağlayan, S. (2006). Göç Kuramları, Göç ve Göçmen İlişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 67-91.
• Ekici, S. ve Tuncel, G. (2015). Göç ve İnsan. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 9-22.
• İlhan, N. (2015). Edebiyat Sosyolojisi Açısından Abbas Sayar’ın Romanları, Folklor/Edebiyat Dergisi, 21(81), 107-124.
• Mortan K. ve Sarfati M. (2011). Vatan Olan Gurbet Almanya’ya İşçi Göçünün 50.Yılı. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nazlıgül, N. (2007). Abbas Sayar’ın Romanları Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Eskişehir.
• Oymak, A. (2005). Almanya’daki Türk Edebiyatı/İlk Kuşak Yazarları ve Eserlerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Sayar, A. (2002). Dik Bayır. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Şen, F. (ed) (2011). 50. Yılında Göç. Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Tomur, S. (2002). Klişelerden Uzak Bir Köy Romancısı: Abbas Sayar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Yalçın, C. (2004). Göç Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayınları.
• Yıldırımoğlu, H. (2005). Uluslararası Emek Göçü “Almanya’ya Türk Emek Göçü”. Kamu-İş Dergisi, 8(1), 1-24. 157