TAGEM Buğday Çeşitlerinin Benimsenme ve Kullanımının İncelenmesi (Ağrı-Erzurum ve Muş İlleri Örneği)

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 26 - 36, 11.11.2024

Sibel Kadıoğlu , Banu Kadıoğlu , Gökhan Taşğın , Rahmi Taşcı

Öz

Ağrı, Erzurum ve Muş illerinde tercih edilen Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) buğday çeşitleri, tercih nedenleri, üreticilerin buğday çeşitlerine yaklaşımı ile TAGEM buğday çeşitlerinin tarımına ilişkin verilerin belirlenmesi amacı ile yapılan çalışma; kartopu örnekleme yöntemi ile TAGEM çeşitlerini kullanan bir üreticiden diğerine ulaşılarak 148 çiftçi ile yapılmıştır. Araştırmada; tanımlayıcı istatistikler, benimseme değerleri, buğday üreticilerinin tercihleri üzerinde etkili olabilecek bağımsız değişkenlerin istatistiksel anlamlılıkları ki-kare testi ile analiz edilerek değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, çiftçilerin yaş ortalaması 51±12.3, çiftçilik ve buğday yetiştiriciliği deneyim süresi ortalaması 33.5±12.5 yıl olarak belirlenmiş, çiftçilerin hemen hemen tamamının TAGEM buğday çeşitlerini benimsediği, benimsenme oranı ve derecesi en yüksek olan çeşitlerin Ağrı ve Erzurum’da %47.3 oranı ile Ekiz çeşidi, Muş’ta ise %38.5 oranı ile Bezostaja 1 çeşidi olduğu ve çeşitlerin benimsenmesinde en önemli olan hususların; çiftçilerin yaklaşık olarak tümü tarafından verim, kalite ve pazarlama olarak belirtilmiştir. Oluşturulan çapraz tablolar ve ki kare analizi sonuçlarına göre çeşit tercihi ile çalışma alanında bulunan iller (Ağrı, Erzurum, Muş), köyde yaşama süresi (6 aydan fazla), çeşidin değerlendirilme şekli (ekmeklik), çeşidin hastalıklara, zararlılara, soğuğa ve kuraklığa dayanıklı olması, çeşidin sulu şartlarda kışlık olarak yetiştirilmesi, pas mücadelesine gerek duyulmaması gibi değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu faktörlerin çeşit tercihi ve memnun olma olasılığını etkileyebileceği belirlenmiştir. Ayrıca oransal olarak az olsa da çiftçilerin buğday denince aklına gelen ilk kavramın bazı TAGEM çeşitleri (Ekiz, Şahinbey, Tosunbey) olarak kaydedilmesi de dikkate değer bulunmuştur. Tespit edilen sonuçların konu araştırmacılarına özellikle de ıslahçılara ve karar vericilere yarar sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

buğday, çiftçi, benimseme, memnuniyet, faktör

Etik Beyan

TAGEM Tarafından Geliştirilen Buğday Çeşitlerinin Üretici Açısından Memnuniyeti ve Takibi " başlıklı çalışma, başvuru dosyasında yer alan evraklar kapsamında etik kurulumuzca incelenmiş olup; çalışmanın etik kurallara uygun olduğuna oy birliğiyle karar verilmiştir.

Destekleyen Kurum

TAGEM

Proje Numarası

TAGEM/TEPAD/Ü/22/A8/P1/6155

Teşekkür

Bu çalışmada TAGEM/TEPAD/Ü/22/A8/P1/6155 nolu “TAGEM Tarafından Geliştirilen Buğday Çeşitlerinin Üretici Memnuniyeti Açısından Değerlendirilmesi ve Takibi; Ağrı, Erzurum, Muş İlleri” projesinden elde edilen verilerden yararlanılmıştır.

Examination of Adoption and Use of TAGEM Wheat Varieties (Ağrı-Erzurum and Muş Provinces Example)

Öz

The study was conducted to determine the TAGEM wheat varieties preferred. The reasons for preference, the farmers' approach to wheat varieties and the data regarding the cultivation of wheat varieties; conducted with 148 farmers, using TAGEM varieties in each province, using the snowball sampling method. In the research; Descriptive statistics, adoption values, and factors have an impact on the preferences of farmers were analyzed and evaluated with the chi-square test.

According to the results, the average age of the farmers was been 51±12.3, the average farming and wheat cultivation experience as 33.5±12.5 years, almost all of the farmers' adopted been TAGEM wheat varieties were been determined. The varieties with the highest adoption rate and degree were Ekiz in Erzurum and Ağrı and Bezostaja 1 in Muş. Variety preference and the provinces in the study area, duration of living in the village, the way the variety is evaluated, the variety's resistance to diseases, cold and drought a statistically significant relationship was found between the variables of being resistant and growing the variety in irrigated conditions with rust control for the winter. It has been determined that these factors may affect variety preference and satisfaction probability at the p<0.001 significance level. It is also noteworty that the first thing that comes to mind for farmers when it comes to wheat some TAGEM varieties (Ekiz, Şahinbey, Tosunbey). It is thought that the determined results will benefit subject researchers, especially crop breeders and decision makers.

Anahtar Kelimeler

wheat, farmer, adaption, satisfaction, factor

Proje Numarası

TAGEM/TEPAD/Ü/22/A8/P1/6155

Kaynakça

• Anonim, (2024). Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (https://arastirma.tarimorman.gov.tr/bahridagdas/Belgeler/Katalog.pdf) (Erişim tarihi: 15.03.2024).
• Aral, C., Kılıç, H., Karakaya, E. (2023). Bingöl ili buğday üretiminin mevcut durum analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 10(4), 960–976.
• Başer, İ., Korkut, K. Z., Bilgin, O. (2005). Ekmeklik buğdayda kurağa dayanıklılıkla ilgili özellikler arasindaki ilişkiler, Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(3), 253-259.
• Dibaba, R., Goshu, D. (2019). Determinants of high yielding wheat varieties adoption by small-holder farmers in Ethiopia. Journal of Natural Sciences Research, 9(12), 14-23.
• FAOSTAT, (2024). Food and Agricultural Organization of The United Nations. Crops and Livestock Products. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL.
• Gül, H., Gül, M., Acun, S., Türk Aslan, S., Öztürk, A., Kara, B., Akman, Z. (2015). Tarım işletmelerinde buğday tohumu kullanımı ve sorunları: Burdur ve Isparta illeri örneği. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3 (9), 732 - 741.
• Halter, A.N., Mason, R. (1978). Utility measurement for those who need to know. Western Journal of Agricultural Economics, 99-109.
• He, Z., Joshi, A. K., Zhang, W. (2013). Climate Vulnerabilities and Wheat Production. Climate Vulnerability Understanding and Addressing Threats to Essential Resources. Pielke R. A. (Eds). Climate Vulnerability. 57-67, Academic Press.
• Kahraman, T., Güngör, H., Öztürk, İ., Yüce, İ., Dumlupınar, Z. (2021). Ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) genotiplerinde genotip ve çevrenin tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerine etkisinin temel bileşen ve GGE biplot analizleri ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 24 (5), 992-1002. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.845127
• Kalaycı, Ş. (Ed.) (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara, Asil Yayın Dağıtım.
• Kara, A., Kadıoğlu, S., Küçüközdemir, Ü., Yıldırm, T., Olgun, M., Küçük, N. (2008). Kuzeydoğu Anadolu’da buğday tarımı ve sorunları. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, 802-815, Konya, Türkiye.
• Karakuş, S. (2017). Toprak mahsulleri ofisi'nin üretici kararları üzerindeki etkisi; Konya ili Çumra ilçesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kiyan, Ş. S.(2013). Tüketicilerin Yenilikler Karşısındaki Tutumları. Velioğlu, M.N. (Ed.). Tüketim Bilinci ve Bilinçli Tüketici içinde (Ünite 4). Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kınacı, G., Budak, Z., Kutlu, İ., Tarhan, P., Tavas, N., Gıcı, B. N., Gündüz, F., Bozkuş, C., Kınacı, E. (2008). Değişik olgunlaşma süreli buğday çeşitlerinin eskişehir koşullarına adaptasyonu üzerine bir araştırma. Bitkisel Araştırma Dergisi, 1(1), 9–14.
• Konak C., Akça M. ve Turgut İ., 1999. Aydın ili koşullarına uyumlu buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 15-20 Kasım, 87-90, Adana.
• Konyalı, S., Gaytancıoğlu, O. (2007). Türkiye’de buğdayda uygulanan tarım politikaları ve Trakya bölgesi buğday üreticilerinin sorunları. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3), 249-259.
• Küçükçongar, M., Cevher, C., Kan, M., Kan, A., Taner, S., Hekimhan, H., Arısoy, Z., Taner, A., Kaya, Y., Karabak, S. 2006. Orta Anadolu bölgesinde buğday üretiminde kullanılan teknolojilerin belirlenmesi. TAGEM Proje No TA/04/03/01/007 Ankara, TA/04/03/01/007, Konya.
• Kün, E, Avcı M, Uzunlu V, Zencirci N (1995) Serin iklim tahılları tüketim projeksiyonları ve üretim hedefleri, Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 9-13 Ocak, 417-428, Ankara.
• Nanasaheb, D. M (2017). Varietal preference of wheat growers. department of extension education post graduate institute, agriculturel extension. (Master of Science). India.
• Olgun, M., Partigöç, F., Yıldırım. T., (1999). Bazı buğday çeşitlerinde fizyolojik ölçümler üzerine bir araştırma. orta anadolu’da hububat tarımının sorunları ve çözüm yolları sempozyumu. 8-11 Haziran, Konya.
• Öztürk, F. (2020). Muş ili buğday üretimini etkileyen faktörlerin mevcut durumu ve analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bingöl.
• Sefa, S. (1991). Afyon, Bilecik, Eskişehir ve Kütahya Yöresi Sulu şartlarda yüksek verimli bazı buğday çeşitlerinin azotlu ve fosforlu gübre isteği. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Eskişehir Araştırma Enstitüsü Yayınları. 228, 175, Eskişehir.
• Semerci, A., 2012. Edirne ilinde yetiştirilen buğday çeşitlerinin benimsenme düzeylerinin belirlenmesi. MKU Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2), 13-24, 2012 ISSN 1300-9362.
• Sivri, H., & Şahin, S. (2018). Öğrenci merkezli eğitim ilkelerini benimseme ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5 (29), 3427–3439. https://doi.org/10.26450/jshsr.753
• Suvi, W. T., Shimelis, H., Laing, M. (2021). Farmers’ perceptions, production constraints and variety preferences of rice in tanzania. Journal of Crop Improvement, 35(1), 51-68.
• Süzer S (2004). Buğday Tarımı. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Çiftçi Broşürü No: 51, Nisan 2004, Edirne. Taner, S., Çeri, S., Kaya, Y., Partigöç, F., vd. (2014). Buğdayda tohum iriliğinin tane verimi bitki boyu ve bazı kalite unsurlarına etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 20(2), 10-16.
• Yazar, S., Salantur, A., Özdemir, B., Alyamaç, M., vd. (2013). Orta anadolu bölgesi ekmeklik buğday islah çalışmalarında bazı tarımsal karakterlerin araştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(1), 32-40.
• Yıldırım, T., Olgun, M., Aydoğmuş, O., Öztürk, Ü., Özcan, H. (1997) Karasu –90 buğday çeşidinde azotlu gübre dozu, gübre uygulama ve sulama zamanının tespiti üzerine bir araştırma. Türkiye 2. Tarla bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun.
• Taşcı, R., Karabak, S., Bolat, M., Pehlivan, A., Şanal, T., Acar, O., Külen, S., Güneş, E., Albayrak, M. 2016 Ankara ilinde buğday çeşitlerinin un sanayisinde kullanım durumu, ekmek fırınlarının un tercihi ve ekmekte tüketici istekleri. Proje Sonuç Raporu, GTHB TAGEM Ankara.
• TTSM, 2024. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü. Tescilli çeşitler listesi. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=85 (Erişim tarihi: 15.04.2024).
• TÜİK, 2024. Türkiye İstatistik Kurumu. Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alan ve Üretim Miktarları. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 (Erişim tarihi: 25.03.2024).