Günahlara Alışmak: İtikadi Problemlere Alışkanlık ve Günah İlişkisi Bağlamında Bakabilmek

Yıl 2021, , 173 - 206, 22.06.2021

İsmail Çevik

https://doi.org/10.32955/neu.istem.2021.7.1.05

Öz

İnsanın hayatı boyunca farkında olarak ya da olmayarak sahiplendiği tecrübeleri ve birikimleri bulunmaktadır. Bu kazanımlar genel olarak alışkanlık, itiyat, huy, meleke gibi isimler ile tanımlanmaktadır. Toplumun diğer fertleri tarafından beğenilen ve övülen davranışlar kabul görürken, tasvip edilmeyen davranışlar kötü olarak nitelendirilmektedir. Alışkanlıklarımız günlük hayatın vazgeçilmez unsurlarındandır. Bilinçli olmaktan çok, düşünüp planlamadan ortaya çıktıkları için, hayatı kolaylaştırarak pratik ve akıcı hale getirmektedir. Ahlaki davranış ve erdemleri alışkanlık haline getirmek her ne kadar olumlu olsa da, dinî düşünce ve ibadet hayatı bağlamında düşünüldüğünde, zamanla, bilinç/şuur kaybolmakta, düşünülmeden yapılan hareketler haline gelebilmektedir. Farkındalık ve bilinç devre dışı kaldığında dinî düşünce ve yaşam biçimi yozlaşma belirtileri göstermektedir. Alışkanlık ile şekillenen yaşam biçimi, günlük hayatın akışı içerisinde küçük günah olarak görülen bazı davranışların, pratikte dinî açıdan bir sakıncası yokmuş gibi algılanmasına sebep olmaktadır. Kişiler Kuran ve sünnet ışığında hayatını şekillendirmek yerine, yaşadığı gibi inanmaya başlayan, kendilerine özgü bir din algısı geliştirmektedir. Ayet ve hadisler, zayıf fetvaların kaynak kabul edildiği tevil ve zorlayıcı yorumlar ile gerçek anlamının ötesinde anlaşılmaktadır. Bu durum, Müslüman toplumu, itikadi açıdan vahim sonuçlar doğurabilecek noktalara götürmektedir. Bu çalışmamızda söz konusu hususlara dair alışkanlık özelinde değerlendirme ve tespitler ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alışkanlık, İtikat, Bilinç, Farkındalık, Yozlaşma.

Getting Used To Sins: Looking At the Conditions of Customer Problems in the Context of Habit and Sin

Öz

There are experiences and accumulations that people have, consciously or unconsciously, throughout their life. These achievements are generally defined by names such as habit, moderation, temperament, and angel. While behaviors that are liked and praised by other members of the society are accepted, behaviors that are not approved are considered bad. Our habits are indispensable elements of daily life. Since they emerge without thinking and planning rather than being conscious, it makes life easier, practical and fluid. Although it is positive to make moral behavior and virtues a habit, when considered in the context of religious thought and worship life, over time, consciousness / consciousness disappears and can become actions taken without thought. When awareness and consciousness are disabled, religious thought and lifestyle show signs of degeneration. The way of life shaped by habit causes some behaviors that are seen as minor sins in the flow of daily life to be perceived as if there is no religious drawback in practice. Instead of shaping their lives in the light of the Qur'an and circumcision, people develop a unique perception of religion that begins to believe as they live. Verses and hadiths are understood beyond their real meaning with interpretations and compelling interpretations, where weak fatwas are accepted as sources. This situation leads the Muslim community to points that can produce dire consequences in terms of belief. In this study, habits-specific evaluations and determinations will be presented regarding these issues.

Anahtar Kelimeler

Habit, Obedience, Consciousness, Awareness, Corruption

Kaynakça

• Atalay, Hamit. İngilizce-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999.
• Bakırcıoğlu, Rasim. Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık, 2012.
• Bamberger, Lauren R. Okuma Alışkanlığını Geliştirme, Çev. Bengü Çapar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Başgil, Ali Fuat. Gençlerle Başbaşa. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1974.
• Baymur, Feriha Balkış. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Yayınevi, 1972.
• Cevizci Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, Ekim 2002.
• Çağbayır, Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2007.
• Çelik, Muhammed. "Alışkanlıkların Kişi ve Toplum Ahlakını İnşa Etmedeki Etkin Rolü". Yetkin Düşünce Dergisi, 4 (2018): 51-62.
• Demir, Ömer. “Din Eğitiminde Alışkanlık Bilinci”, Ekev Akademi Dergisi. 60 (2014): 73-96.
• Duhigg, Charles. Alışkanlıkların Gücü. İstanbul: Boyner Yayınları, 2012.
• Gazali. İhyau Ulumi’d-din, 3, Çev. Ahmet Serdaroğlu, İstanbul: Bedir Yayınevi, 1975.
• Kala, Muhammet Enes. “İbn Sina ve Felix Ravaisson’da Alışkanlık ve Ahlak İlişkisi Üzerine”, Eskiyeni Sosyal Bilimler Dergisi, 29 (2014): 121-145.
• Koç, Ahmet. "Öğrencilerin Kitap Okuma Tutumları ile Kitap Okumanın DKAB Öğretim Programındaki Değerlere Etkisi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi", Amasya İlahiyat Dergisi, 15 (2020): 275-319.
• Koç, Ahmet. "İmam Hatip Ortaokulu Öğrencilerinin Maddi Değer Algıları İle Sosyal Sorumluluk Algıları Arasındaki İlişki", Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19/2 (2020): 759-792.
• Kurt, Yaşar. “Kuran’da Fıtrat Kavramı”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/2 (2005): 71-104.
• Komisyon. Büyük Larousse I. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1986.
• Mutçalı, Serdar. Türkçe-Arapça Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları, 2004.
• Orhan, Rüstem. "Alışkanlık", Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7/2 (2017): 301-315.
• Öztürk, Önder. "Sağlık Çalışanları ve Sigara", Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 16/2 (2009): 32-38.
• Ravaisson, Felix. Alışkanlık Üzerine. Çev. Yasin Kara, İstanbul: Zeplin Yayıncılık, 2015.
• Şekerci, Ahmet Erhan. Gazzali ve David Hume'da Nedensellik ve Mucize, İstanbul: Fotografika Yayınları, 2012.
• Topçu, Nurettin. Ahlak. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü, Son güncelleme 22 Ekim, 2020, https://sozluk.gov.tr/