Ensar Kimliğinin Oluşumuna Etki Eden Faktörler

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 7 - 38, 30.11.2016

Abdurrahman Demirci

Öz

Arap yarımadasında hakim kültür, dini açıdan şirk; siyasi açıdan

ise asabiyetti. Değerler karmaşası olan şirk ve adaletsizlikleri meşru

kılan asabiyet kültürü nedeniyle Evs-Hazrec, Arap yarımadasında

iç savaşı en yoğun yaşayan kabile olmuştur. Bir asrı aşan

bu çatışma süreci, bir kısır döngü olmasının yanı sıra Medine’yi

de yaşanmaz hale getirmiştir. Medineli Müslümanlar, İslam’ı kabul

ederek bu iki unsurun yerine İslam’ı koymuşlardır. Evs-Hazrec,

başta Kureyş olmak üzere tüm müşrikleri karşısına alıp İslam’ın

sancaktarlığını yapmış; mal, can ve nesil olmak üzere her şeyini

kaybetme pahasına da olsa bu uğurda ısrarcı olmuştur. Ancak İslam

Tarihi alanında yapılan çalışmalarda Ensar kimliği genelde yapılan

maddi fedakârlıklar öne çıkartılmak suretiyle tanıtılır. Kendileri

ise hiç bir zaman bu husus üzerinden Ensar’ı tanımlamamıştır.

Ensar’ı tanıyabilmek için bu karakteri meydan getiren unsurları

bilmek gerekir. Biz bu çalışmamız ile Ensar kimliğini oluşturan

unsurların kendi iç çatışmalarının oluşturduğu yıkımlar başta olmak

üzere, ilahi yardım, Hz. Peygamber’in yoğun gayretleri, kendi

fedakârlıkları ve cesaretleri olduğunu gördük. Tüm bu etkenler ile

Ensar kimliğinin kabile kültürüne alternatif oluşturduğunu ve bir

sıfatın nasıl nesep olarak işlev gördüğünü tespit ettik.

Anahtar Kelimeler

El-Ensar, Akit, Akabe

THE FACTORS CREATING THE ANSAR IDENTITY ABSTRACT

Öz

The dominant culture of pre-Islam Arabia was politeism and asabiyyah,

one representing the religious culture the other the political.

Due to shirk which represent a confusion of values and asabiyyah

which legitimizes social injustice, the tribes of Aws and Hazrech

engaged a fierce civil war. The war continued for about a century

and made Madinah an unlivable place. By embracing Islam, the

Madinan tribes replaced these dynamics with those of Islam; after

which Aws and Hazrech became the forebearers of the new faith.

Challenging the most powerful tribe of Arabia, the Quraysh, they

risk their lives, property, and family members. We seek to find out

how this Ansar identity became an alternative to tribal culture and

how this new character shaped the new Islamic community.

Anahtar Kelimeler

Ansar, Akaba, Pledge

Kaynakça

• -Akle, Tahir Ali, el-Ensar Remzu’l-Îsâr ve Dahiyyetu’l-Esere, Dâru’l-Hâdi, Beyrut 2001.
• -Algül, Hüseyin, “Muhacirun-Ensar Üzerine Bir Araştırma”, UludağÜniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1993, V, sayı: 5, s. 25-52
• -Ali, Cevad, el-Mufassal fîTarihi’l-ArabKable’l-İslam, y.y.,1993.
• -Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), Sahîhu’l-Buhârî, II,(haz. Bedreddin Çetiner), Çağrı yay., İstanbul 1992.
• -Belâzuri, Ebû’l-Abbas Ahmed b. Yahya, Ensâbu’l-Eşrâf, thk. Muhammed Hamidullah, Dâru’l-Meârif, Mısır 1959.
• -Beyzun, İbrahim, el-Ensar ve’r-Resul, Ma’hedü’l-İnmai’l-Arabî, Beyrut 1989.
• -el-Cabiri, Muhammed Abid, Arap-İslam Siyasal Aklı, çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi yay., İstanbul 2001.
• -Cuayt, Hişam, fi’s-Sireti’n-Nebeviyye fî Mekke, Dâru’t-Talîa, Beyrut 2007.
• -Çağrıcı, Mustafa, “Îsâr”, DİA, c. XXII, İstanbul 2000, ss. 490-491.
• -Demircan, Adnan, Nebevi Direniş Hicret, Beyan Yay., İstanbul 2015.
• “Siyasetin Kültürel ve Sosyal Hayattaki Yansımaları Bağlamında ‘Ensâr ve Muhacir’ Kavramları”, Anemon: Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2013, cilt: I, sayı: 1, s. 7-16
• -Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, çev. Mehmet Yazgan, Beyan Yay., İstanbul 2011.
• -Hasan, İbrahim Hasan, İslam Tarihi, çev. İsmail Yiğit, Sadreddin Gümüş, Kayıhan Yay., İstanbul 2011.
• -İbn Abdilberr, Yusuf en-Nemerî (ö.463/1071), ed-Dürer fî İhtisari’l-Meğazî ve’s-Siyer, thk. Şevki Dayf, Dâru’l-Meârif, Kahire, 1991.
• -İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemaleddin (ö.218/833), es-Sîretu’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sekka, İbrahim el-Ebyari, Abdülhafız Şelebi, Dâru İhyai’t-Turâsi’l- Arabi, Beyrut, t.y.,
• -İbn İdris, Abdullah Abdulaziz, Muctemau’l-Medine fî Ahdi’r-Resul, Camiatu Melik Suud, Riyad 1982.
• -İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemseddin Ebû Abdillah (ö.751/1350), Zâdu’l-Meâd fî Hedyi Hayri’l-İbâd, thk. Şuayb el-Arnaût, Abdulkadir el-Arnaût, Mektebetu’l-Menâri’lİslamiyye, Beyrut 1994.
• -İbn Kesîr, İmaduddin Ebû’l-Fidâ(ö.774/1373), el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turki, Dâru Hicr, Cîze 1997.
• -İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Muhammed (ö.711/1311), Lisânu’l-Arab, thk. Emin Muhammed Abdulvehhab, Muhammed Sadık el-Ubeydi, Dâru İhyai Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1999.
• -İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed (ö.230/844), Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetu’l-Hanci, Kahire 2001.
• -İbn Zebâle, Muhammed b. Hasan(ö.199/814), Ahbâru’l-Medine, Merkezu Buhûs ve Dirâsâti’l-Medineti’l-Münevvere, Medine 2003.
• -Taberî, Ebû Cafer Muhammed (ö.310/923), Camiu’l-Beyân An Te’vîli Âyi’l-Kur’an, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî, Dâru Hicr, Cîze 2001.
• -es-Semhûdî, Nureddin Ali (ö.911/1506), Vefâu’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafa, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1984.
• -es-Süheylî, Ebû’l-Kâsım Abdurrahman(ö.581/1185), er-Ravzu’l-Unûf fî Şerhi’s-Sireti’n- Nebeviyye li İbn Hişam, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, t.y.
• -Kapar, Mehmet Ali, “Eyyamu’l-Arab”, DİA, İstanbul, 1995, XII, s.14-16.
• -Katibî, Muhammed Ali, Sa‘d b. Rebî‘ el-Ensârî, Dâru’l-Kalem, Dımeşk 1993.
• -Lings, Martin, Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. Nazife Şişman, İnsan Yay., İstanbul 2012.
• -el-Makrizî, TakıyyüddinAhmed(ö.845/1442), İmtâu’l-Esmâ, thk. Muhammed Abdülhamid en-Nemîsî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1999.
• -Menisi, Sâmiye, el-Ensariyyatmine’s-Sahâbiyyat, Dâru’l-Fikri’l-Arabî, Kahire 2002.
• -Numânî, Mevlânâ Şiblî, Son Peygamber Hz. Muhammed, çev. Yusuf Karaca, red. Muharrem Tan, İz Yay., İstanbul 2012.
• -Önkal, Ahmet “Civâr”, DİA, VIII, s.34-35, İstanbul 1993,
• -er-Ravi, Muhammed, el-Medinetu’l-Munevvere fî Ahdi’r-Risâle, Mektebetu’l-Ubeykan, Riyad 2006.
• - Safa, Mustafa, Hz. Peygamber Döneminde Medine’nin Sosyal Yapısı, Araştırma, Ankara 2015.
• -Sallâbî, Muhammed Ali, es-Sîretu’n-Nebeviyye, Dâru’l-Marife, Beyrut 2012.
• -Sandıkçı, S. Kemal, “Tuleka”, DİA, İstanbul, 2012, XXXXI, s.361-362.
• -Şakir, Mahmud, İslam Tarihi, çev. Ferit Aydın, Kahraman yay., İstanbul 1995.
• -et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed, Camiu’l-Beyân An Te’vîliÂyi’l-Kuran, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turki, DâruHicr, Cize, 2001, XI, s. 256-259.
• Tarihu’r-Rusûlve’l-Mulûk, thk. Muhammed Ebû’l-Fazl İbrahim, Dâru’l-Meârif, Kahire, t.y.
• -Watt, W. Montgomery, Muhammad at Medina, Oxford University Press, Great Britain 1956.
• -Zengin, Fethullah, Ensar Kitabı/İslam Tarihinde Ensar, Ensar yay, İstanbul 2015.
• -Zeynel Abidin, Muhammed Surûr, Dirâsât fî’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Dâru’l- Erkam, Birmingham 1988.