Life and Literary Personality of Sayf-i Fargânî

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 137 - 160, 30.05.2017

Adnan Karaismailoğlu , İsmail Söylemez

Öz

Seyf-i Fergani (Death before 749/1348) who was born in Maveraunnehir/

West Turkestan spent most of his life around Aksaray

in Anatolia. It is possible to see the social, historical and literary

characteristics of Anatolia in the years he lived in his poems.

As the one of the greatest poets of Persian poetry in Anatolia, Seyfi

Fergani, has a poetry (diwan). The poetry has a total of 10,277

bids. Fergani’s poems are composed of ode, ghazel and few continents

and rubas. There are three extant copies of the Diwan, in

particular the author’s line.

Anahtar Kelimeler

Saif-i Farghani, Fergana, Aksaray, Poetry

Seyf-i Fergânî’nin Hayatı ve Edebî Şahsİyetİ

Öz

Maveraünnehir/Batı Türkistan’da doğup yetişen Seyf-i Fergânî

(öl.749/ 1348’den önce) hayatının büyük bölümünü Anadolu’da Aksaray

çevresinde geçirmiştir. Yaşadığı yıllardaki Anadolu’nun sosyal,

tarihî ve edebî özelliklerini, onun şiirlerinde görmek mümkündür.

Anadolu’da Farsça şiir söyleyen şairlerin en büyüklerinden biri

olan Seyf-i Fergânî’nin bir divanı bulunmaktadır. Divanı, toplamda

10.277 beyittir. Fergânî’nin şiirleri kaside, gazel ve az sayıda

kıta ve rubaiden oluşmaktadır. Divanın başta müellif hattı olmak

üzere günümüze kadar ulaşan üç nüshası mevcuttur.

Anahtar Kelimeler

seyfi fergani, fergana, aksaray, şiir

Kaynakça

• Abdulhuseyîn-i Zerrînkûb, Ez Guzeşte-yi Edebî-yi İrân, İntişârât-i Sohen, Tahran, 1385.
• ‘Abdurresûl-i Hayyampûr, Ferheng-i Sohenverân, İntişârât-i Telâye, Tahran, 1393.
• ‘Ali Honerî-yi İbrâhîmpûr, Berresî ve Tehlîl-i ‘İlm-i Beyân der Dîvân-i Seyf-i Fergânî, Pâyânnâme-yi Kârşinâsî-yi Erşed, Dânişgâh-i İmâm Homeynî, Dânişkede-yi Ulûm-i İnsânî, 1392.
• Ahmed Ateş, İstanbul Kütüphanelerinde Farsça Manzum Eserler I, MEB, İstanbul, 1968.
• Ahmet Ateş, “Anadolu’nun Unutulmuş Büyük Bir Şairi: Sayf al-Dîn Muhammed al Fargânî”, TTK Belleten, XXIII/91 (1959), s. 416.
• Bedî’uzzemân-i Furûzânfer, Sohen o Sohenverân, Çâp-i Pencom, İntişârât-i Harezmî, Tehran, 1380.
• Hâdî-yi Kezâyî, Zindegînâme-yi Nivîsendegân ve Şâ’irân ez Rûdekî ta Dovletâbâdî, İntişârât-i Behzâd, Tahran, 1386.
• Hasan Çiftçi, Ubeyd-i Zâkânî: Toplumsal Görüşleri, Ahlâk ve Felsefesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniv., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Erzurum, 1996.
• Hesen-i Enûşe, (Ed.) Dânişnâme-yi Edeb-i Pârsî, VI. Cilt, -Ânâtolî ve Bâlkân-, İntişârât- i Teb’ o Neşr, Tahran, 1384.
• Muhammed Emîn-i Riyâhî, Zebân u Edeb-i Fârsî der Kelemrov-i ‘Osmânî, Tahran 1369. Muhammed Sâdık-i Zeynîvend, Bâztâb-i Mesâ’il-i İctimâ’î ve Bâverhâ-yi Mezhebî der Dîvân-i Seyf-i Fergânî, Pejohişgâh-i ‘Ulûm-i İnsânî ve Mutâle’ât-i Ferheng, Behmen, 1387. Nimet Yıldırım, “Seyf-i Fergânî”, DİA, XXXVII. Cilt, s. 27.
• Ozan Yılmaz, Gülistân Şerhi (Sûdî-yi Bosnevî), Çamlıca Yay., İstanbul, 2012.
• Pervîn-i Hidâyetî, Nekd-i İctimâ’î-yi Eş’âr-i Seyf-i Fergânî, Pâyânnâme-yi Kârşinâsîyi Erşed, Dânişgâh-i Zehrâ, Dânişkede-yi Edebiyât, Zebânhâ ve Târîh, 1385. Rıza Savaş, “Cuveynî”, DİA, C.VII. Sa’dî-yi Şîrâzî, Gülistan, Çev: Adnan Karaismailoğlu, Akçağ Yay., Ankara, 2004. Sa’îd-i Hamîdiyân, “Tefâvut-i Reh ez-Sa’dî tâ Seyf-i Fergânî”, Faslnâme-yi Tehessusî- yi Zebân u Edebiyât-i Fârsî, Sâl-i Evvel, Şomâre-yi Yek, Pejohişgâh-i ‘Ulûm-i İnsânî, Tahran, 1389. Sayyâra Mahînfar, “Farğânî, Sayf-Al-Dîn Mohammad”, Encyclopaedia Iranica, December 15, 1999 (Erişim) http://www.iranicaonline.org/articles/ persianauthors- 2, 03.06.2016. Seyf-i Fergânî, Dîvân, İntişârât-i Firdevs, Tahran, 1392. Şukûfe-yi Darâbi, Cilvehâ-yi ‘İrfân ve Tesevvuf der Dîvân-i Seyf-i Fergânî, Pâyânnâme- yi Kârşinâsî-yi Erşed, Gurûh-i Zebân u Edebiyât-i Fârsî, Dânişkede-yi ‘Ulûm-i İnsânî, Dânişgâh-i Peyâm-i Nûr, Ahvâz, 1385. Tahsin Yazıcı, “Fergana”, DİA, XII. Cilt, s. 375. Veyis Değirmençay, Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 1023, Erzurum, 2013. Zebîhullâh-i Safâ, Dîvân-i Seyf-i Fergânî, Bâ teshîh ve mukeddîme-yi Zebîhullâh-i Safâ, İntişârât-i Firdevs, Tahran, 1392. Zebîhullâh-i Safâ, Târîh-i Edebiyât der İrân, I-V, İntişârât-i Firdevs, Tahran 1390.