An Apostil Regarding Enlightened Roots of Nationalism

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 161 - 171, 30.05.2017

Ahmet Erhan Şekerci

Öz

Heraclitus has attempted to explain the meaning of life with Pantha

Rei principle 2500 years ago. According to this, everything is in constant

change as it flows inexorably. In a similar fashion, history flows

just like the river that Heraclitos refers to. This means that there is no

possibility to repeat an incident or prevent one from happening. Within

this flowing course of time and history in constant change there are

some landmarks and groundbreaking moments. Those momentous

changes have begot unexpected results that effect not only the present

time but also the future. Nationalism that emerged within the Enlightenment

and its intellectual atmosphere can been regarded as such a

chance and possibility. Enlightenment, being an intellectual, social

and political transformation of the eighteenth century has provided

grounds for many upcoming emergences and changes. Triggering one

another, the changes in the fields of primarily politics and secondarily humanities, social sciences and art emerged in quick succession and

formed the foundations of modern social structure. Thus nationalism

is an outcome concept of the Enlightenment. With the French revolution,

the ideals of liberty, equality and independence transformed into

an intellectual and political current and system we call nationalism.

This work is an attempt towards presenting a brief analysis of that

transformation and a note from our perspective.

Anahtar Kelimeler

Enlightenment, Nationalism, Nation, Liberty, Culture

Milliyetçiliğin Aydınlanmacı Kökenlerine Dair Bir Derkenar

Öz

Herakleitos yaklaşık iki bin beş yüz yıl önce hayatın anlamını ‘Panta

Rei’ ilkesine göre açıklamaya çalışmıştı. Buna göre her şey önü alınmaz

bir şekilde akmakta ve değişmektedir. Tarihte de bir anlamda

Herakleitos’un ırmağı gibi hızla akıp gitmekte ve aynı olayı bir daha

yaşama, olanı durdurma imkanı olmayan süreç yaşanmaktadır. Hızla

akan ve her an değişen tarih ve zaman içerisinde bazı dönemler

önemli kırılmalara ve değişimlere sahne olmuştur. Bu değişimler hem

mevcut dönemi, hem de sonraki dönemleri karşı konulmaz bir şekilde

bu değişim rüzgârını içine alarak, tahmin edilmeyen ya da umulandan

daha farklı sonuçların doğmasına da imkan sağlamıştır. Aydınlanma

ve onun düşünce havzasında hayat bulan milliyetçilik içinde

de böyle bir tesadüf ve imkanın bulunduğu söylenebilir. Aydınlanma

entelektüel, sosyal, siyasi bir dönüşümün adı olarak on sekizinci yüzyıldan

beri pek çok oluşum ve değişime imkan sağlamış düşünsel bir

harekettir. Başta siyasi yönetim tarzları olmak üzere, insan, toplum

ve sanata dair değişimler birbirini tetikleyen şekilde ortaya çıkmış

ve günümüz modern toplumun oluşmasını sağlamıştır. Milliyetçilikte

Aydınlanmanın bakiyesi olan bir kavramdır. Özgürlük, eşitlik,

bağımsızlık gibi ülküler, Fransız ihtilali ile beraber, adına milliyetçilik

dediğimiz bir düşünsel ve siyasi akım ve sisteme dönüşmüştür. Biz bu

çalışmamızda bu dönüşüme dair kısa bir değerlendirmeyi, belki de bir

dipnotu kendi zaviyemizden sizlere sunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

aydınlanma, milliyetçilik, ulus, özgürlük, eşitlik, kültür

Kaynakça

• Ahmet Cevizci, “Aydınlanma”, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yay, İstanbul-2002
• Ahmet Erhan Şekerci, Aydınlanma ve Din: İngiliz Aydınlanma Geleneğinde Din Algısı, İnsan Yayınları, İstanbul-2016.
• Athony D. Smith, Millî Kimlik, çev. Bahadır Sina Şener, İletişim, İstanbul-1994. …………………, Ulusların Etnik Kökeni, çev: Sonay Bayramoğlu, Hülya Kendir, Dost Yay, Ankara-2002.
• Benedict Anderson, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Metis Yay, İstanbul-1995.
• Coşkun Değirmencioğlu, “Millet, Milliyet Üzerine” Türk Yurdu, 1999, sayı:139-140- 141.
• E. Balibar, I. Wallerstein, Irk Ulus Sınıf:Belirsiz Kimlikler, çev. Nazlı Ökten, Metis Yay, İstanbul-2000.
• Ernest Gellner, Milliyetçiliğe Bakmak, çev:S. Coşar, S. Özertürk, N. Soyarık, İletişim Yay, İstanbul-2013. ………………, Nation and Nationalism, Blackwell, Oxford-1983. ………………., Uluslar ve Ulusçuluk, ter: B. Ersanlı, G.G. Özdoğan, Hil Yay.İstanbul- 2013.
• H. Ömer Özden-Osman Elmalı, Yeniçağ Felsefesi Tarihi, Arı Sanat, 2. Baskı, İstanbul- 2014
• Hakan Poyraz, “Telâffuz ve Gramer Açısından Milliyetçilik” Türk Yurdu, 1999, sayı:139-140-141, s.156.
• I. Kant, “Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt (1784), Toplumbilim Aydınlanma Özel Sayısı, çev: Nejat Bozkurt, sayı:11, Temmuz-2000.
• İlhan Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, c.2, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul-2005.
• J. Locke, Hoşgörü Üstüne Bir Mektup, çev. Metin Yürüşen, Liberte, Ankara-2009
• J. Plamenatz, “Two types of Nationalism”, Nationalism: The Nature and Evolution of an Idea, ed. E. Kamenka, Edward Arnold Ltd, London-1973.
• J.A. Hall, “Nationalism: Classified and Explained”, Deadalus, Summer, 1993.
• Jurgen Habermas, “Öteki” Olmak, “Öteki”yle Yaşamak, çev. İlknur Aka, Yapı Kredi Yay, İstanbul-2012.
• Locke, Two Treatises of Goverment and A Letter Concerning Toleration, edit and with introduction by Ian Shapiro, Yale University Press, New Haven, 2003
• S. J. Barnett, The Enlightenment and Religion The Myths of Modernity, Manchester University Press, 2003
• Umut Özkırımlı, Milliyetçilik ve Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, Tesev Yayınları, İstanbul- 2008.